Face-to-face communicatie
Hoorcollege 1
13-11-2018
Wat is face-to-face communicatie?
VB. Inchecken bus, afrekenen, bellen met vriendin, iemand ontslaan, 112-gesprek,
vergaderen
Je voert de hele dag door gesprekken.
Is een telefoongesprek een face-to-face gesprek?
Nee, alleen als er beeld bij zit (zoals facetime)
in deze cursus wordt er wel gebruik gemaakt van telefoongesprekken
Basis voor kennis over gesprekken
- Aangrenzende paren (hallo – hey, hoe is het – alles goed)
- Verwachtingspatroon/contextuele relevantie
- Handelingen/acties (groeten, oma aan de lijn krijgen)
Waarom is het nuttig om face-to-face communicatie te bestuderen?
- We begrijpen hoe mensen dingen voor elkaar krijgen
- We kunnen mensen adviseren hoe ze dingen (beter) voor elkaar krijgen in
gesprekken
- De kennis van hoe mensen F2F communiceren kunnen we gebruiken voor artificial
intelligence (AI) doeleinden
Face-to-face communicatie in 2028
- Steeds meer big-data analyses en oplossingen. Wie vertaalt dat naar de ‘gewone’
mens?
Bijvoorbeeld in de zorg
Bijvoorbeeld in de consultancy
- Steeds meer migratie en interculturaliteit
Hoe bereikt de overheid al haar burgers?
Wat betekent dit voor communicatie in het juridisch domein?
Wat betekent dit voor communicatie in de zorg?
Wat betekent dit voor communicatie in het onderwijs?
- Opkomst van onlinecommunicatie i.p.v. face-to-face?
Maar online gebruiken we juist meer ‘face-to-face’ taalgebruik
Zie anti-bewegingen, zoals (ont)regel in de zorg
Face-to-face communicatie in 1960
- Pragmatiek: de studie van taal in gebruik – betekenis in interactionele context – het
gebruik van taal in sociale contexten
,Austin: ‘How to do things with words” – we gebruiken zinnen om beloftes te doen,
complimenten te geven, mensen af te wijzen, etc.
- Performatieve werkwoorden: beloven, verzoeken ontkennen (alleen onder bepaalde
voorwaarden)
- Meer soorten type zinnen dan ‘constatieven’ speech act theory
Inleiding pragmatiek
- Door iets te zeggen voeren we drie soorten handelingen uit
Locutionaire handeling (locutie): betekenis van combinatie van woorden, de
uiting zelf
Illocutionaire handeling (illocutie): de intentie of communicatieve strekking
van de uiting, bedoeling van de spreker
Perlocutionaire handeling (perlocutie): bewerkstelligen van iets bij de
hoorder, het gewenste effect dat de spreker voor ogen heeft
VB. ‘Joris, jij zit naast de deur.
- Wanneer is een taalhandeling geslaagd?
Ingewikkeld!
Searle’s classificatie:
- Assertieven: beweerders, je zegt iets over iemand – jij ziet er moe uit, het sneeuwt
- Expressieven: uitdrukkers, je geeft uitdrukking aan je geestesgesteldheid m.b.t. de
stand van zaken – bedankt voor het cadeau, dat betreur ik
- Directieven: stuurders, een poging de hoorder iets te laten doen – kom je naar het
feest?, hoe laat is het?
- Comissieven: binders, de spreker legt zich vast – ik beloof dat ik...
- Declaratieven: verklaarder, je verandert iets in de wereld d.m.v. de uitspraak – ik
doop hierbij dit schip
Probleem:
- Er zijn veel indirecte taalhandelingen
- We spreken niet in nette zinnen
- Hoe komen hoorder tot de juiste interpretatie
10 stappen van Searle
Conclusie
Dus: context is essentieel, evenals gedeelde achtergrondkennis pragmatiek
- P 38.: “taalhandelingstheorie is primair een filosofische verhandeling over taal en niet
een theorie of benadering of gesprekken mee te analyseren”
- Dus een uiting als: Het is alweer 6 uur! Kan allerlei verschillende dingen betekenen
, Hoorcollege 2
20-11-2018
DEEL 1
Austin en Searle: beschrijvingen waaraan uiting moet voldoen
Grice: aard en belang algemene dingen
- Coöperatieprincipe: “maak je bijdrage aan het gesprek zodanig dat het is afgestemd
op hetgeen in het huidige stadium van het gesprek nodig is voor he beoogde doel of
voor de richting van het gesprek.”
- Maximes
Kwantiteit
Kwaliteit
Wijze
Relatie/relevantie
Conversationele implicatuur:
- De hoorder geeft betekenis aan een uiting op basis van talige informatie en omdat
we ervan uit gaan dat we handelen volgens het coöperatieprincipe.
- Als een spreker iets zegt wat in strijd lijkt te zijn met een van de maximes of het
coöperatieprincipe, dan gaat de hoorder er desalniettemin vanuit dat de sprekers het
coöperatieprincipe volgen. We spreken dan van een conversationele implicatuur. Je
kan er dus wel een overschrijden als je een andere graag wil handhaven, mensen
begrijpen je alsnog.
- “Het begrip implicatuur geeft aan dat de betekenis op indirecte wijze tot stand wordt
gebracht.” Al onze uitingen zijn conversationele implicaturen, bijna niks kan letterlijk
genomen worden. Toch kunnen we de betekenis achterhalen omdat mensen ervan
uit gaan dat we ons houden aan het coöperatieprincipe. De context is hierin ook erg
belangrijk.
Deze implicaturen worden tot stand gebracht door:
- Gevallen waarbij geen maxime lijkt te worden geschonden
VB. Ga je mee naar de bios? Oh sorry, ik moet een opdracht maken
- Gevallen waarbij er een conflict is tussen maximes
VB. Waar is de bios precies? Oudegracht nog wat
- Gevallen waarbij een maxime is uitgebuit
VB. Ga je mee naar de bios? Nee
Beleefdheid
Hoe houd je rekening met wat er niet gezegd wordt
A: Ga je mee naar de film?
B: Oh, sorry! Ik moet een opdracht maken
Erving Goffman: Face & face-keeping breaching experimenten
- De wereld is een podium en wij zijn de acteurs die op dat podium performen
- We laten een bepaald image zien aan anderen