Samenvatting
Geschiedeniswerkplaats Samenvatting Hoofdstuk 1 t/m 7
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 1 t/m 7
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
Voorbeeld 3 van de 30 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
De tijd van jagers en boeren 1.1 (Het leven van jager-verzamelaars)De periode in de geschiedenis van de mensheid van waaruit geen schriftelijke bronnen zijn noemen
we de prehistorie of de tijd van jagers en boeren. Dit tijdvak eindigde omstreeks 3000 v.C. We zijn
qua informatie over deze periode afhankelijk van ongeschreven bronnen. Zo’n zes miljoen jaar
geleden ontstonden in Afrika de eerste mensachtigen. Ze leefden in groepen, in een samenleving
van jager-verzamelaars. De eerste moderne mens ontstond ‘slechts’ zo'n 200 000 jaar geleden. Ze
verspreiden zich over de wereld (Afrika, Azië, Europa/Oceanië en Amerika). Ze waren nomaden, ze
zwierven rond op zoek naar voedsel. Ze hadden hierdoor weinig bezit. We weten niet veel over het
denken van de jagers en boeren. Alles wat we weten komt van beeldjes en grottekeningen. Deze
vormen van kunst laten zien dat de samenlevingen ingewikkelder werden. Mensen gingen denken in
symbolen. Zo begrepen ze dat er met een tekening op een rotswand iets anders kon worden
bedoeld dan wat zichtbaar was.
De tijd van jagers en boeren 1.2 (De opkomst van de landbouw)
De landbouw ontstond rond 9000 v.C. in het Midden-Oosten, in een gebied dat we kennen als de
vruchtbare halve maan. Na de akkerbouw ontstond rond 8000 v.C. de veeteelt. Het ontstaan van de
landbouw was een ingrijpende verandering, een revolutie (de landbouwrevolutie). Vanuit het
Midden-Oosten verspreidden migranten de landbouw. Het ontstaan van de landbouw is toe te
schrijven aan het milieu dat ontstond na de laatste ijstijd. Veel gewassen groeiden hier goed door.
Planten werden gedomesticeerd door enkel de gunstige varianten te selecteren en te planten. Met
dieren werd later ongeveer hetzelfde gedaan. Door de steeds betere landbouwopbrengsten groeide
de bevolking, die daarna zelfs afhankelijk werd van de landbouw als een van de belangrijkste
middelen van bestaan.
Door de landbouwrevolutie ontstond de landbouwsamenleving. Boeren trokken niet meer rond op
zoek naar voedsel en woonden op één plek. Dit noemen we de sedentaire leefstijl. Elk dorp was
autarkisch (zelfvoorzienend). Mensen kregen bezit zoals land, maar ook producten van nijverheid
zoals kruiken en kleding. Sommigen kregen meer bezit dan anderen en verwierven hierdoor aanzien
en macht. Ouders gaven hun bezit en macht door aan hun kinderen, zo groeide de sociale
ongelijkheid. Sommige mensen werden zelf bezit, zij waren slaaf. Ook uit graven blijkt sociale
ongelijkheid. Graven van rijke mensen werden mooi versierde monumenten. De prehistorische
mens geloofde in een hiernamaals, waarvoor ze de doden spullen meegaven. Ze geloofden ook in
goden. Het waren natuurgodsdiensten waarmee verschijnselen zoals onweer konden worden
verklaard. Om de goden gunstig te stemmen deden ze aan rituelen als dansen, zingen en offeren.
De tijd van jagers en boeren 1.3 (De eerste steden)
In de vroege prehistorie leefden mensen met hooguit enkele honderden mensen bij elkaar, allen
levend van de landbouw. Daarom was het nog geen stad. Het volk van de Soemeriërs bouwde de
eerste stad, met o.a. bestuursgebouwen en tempels. De eerste steden ontstonden doordat boeren
meer produceerden dan ze zelf nodig hadden. Hierdoor hoefde niet iedereen meer boer te zijn en
ontstond de landbouwstedelijke samenleving. Hiervoor was een elite nodig die leidinggaf. Mensen
in steden werden gespecialiseerd in een ambacht. Er ontstonden veel beroepen, zo werden mensen
bijvoorbeeld priester. Steden werden afhankelijk van handel die ze dreven op een markt.
,In de steden ontwikkelde ook de politiek zich. Er kwam een vorst die leidinggaf, de andere inwoners
waren onderdanen. In Egypte ontstond rond 3000 v.C. voor het eerst een staat, andere gebieden
werden meestal geregeerd in kleinere stukken, stadstaten. Koningen waren ook vaak priester, en ze
vertelden de bevolking dat ze contact hadden met god. Dit versterkte hun gezag. Onderaan in de
hiërarchie (rangorde) stonden boeren en slaven. Zij moesten belasting betalen aan de overheid.
Mensen begonnen te leven in echte beschavingen, vaak nog wel met polytheïstische godsdiensten.
Ze vertelden elkaar mythen om natuurlijke verschijnselen te verklaren. Tegelijkertijd met de eerste
steden ontstond ook het schrift: de oudheid was begonnen.
De tijd van Grieken en Romeinen 2.1 (Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat)
Met de uitvinding van het schrift was de oudheid begonnen. We kennen deze tweede periode in de
geschiedenis ook wel als de tijd van Grieken en Romeinen. Vanaf de 8e eeuw v.C. ontstond er een
nieuwe Griekse beschaving. Doordat de bevolking groeide stichtten de inwoners overzeese koloniën.
De Grieken leefden allemaal in aparte stadstaten, maar hadden wel het gevoel dat ze samen één
volk vormden, dit kwam door de gezamenlijke cultuur. Door de kolonisatie en de
gemeenschappelijke munt groeide de economie snel. Deze beschaving werd later zo goed gevonden
dat ze klassiek genoemd werd. Het werd het streven van de mens de Grieken en de Romeinen na te
doen.
De antieke Grieken hadden al een ingewikkelde cultuur. Ze bouwden bijvoorbeeld gebouwen met
prachtige zuilen. Ook hadden ze een afkeer voor niet-Grieken, die ze barbaren noemden. Onderling
voerden ze ook veel oorlogen. Overal ontstonden Griekse elites die heerste over de inheemse
bevolking.
De Grieken dachten ook al na over verschillende bestuursvormen in de politiek:
1. De monarchie, naar het Griekse woord voor alleenheerschappij. Er was één leider die zijn
macht kreeg door erfopvolging.
2. De aristocratie, wat regering van de besten betekende. Hoge edelen hadden samen de
macht. Hun hoeveelheid macht was gebaseerd op hoeveelheid grondbezit.
3. De oligarchie, hierin hadden niet alleen hoge edelen maar ook rijke handelaren macht.
4. De tirannie, deze ontstaat als een van de hoge edelen de macht grijpt, vaak met de hulp van
het volk.
5. De democratie, hier besliste de volksvergadering over wetten en bestuurders. Athene was
een directe democratie, iedere burger mocht spreken in de volksvergadering. Alleen
autochtone vrije mannen waren burger.
Veel bekende filosofen als Socrates, Plato en Aristoteles waren geen fan van de democratie. Ze
vonden dat het volk zich liet leiden door eigenbelang en zagen dat politici hierdoor enkel zeiden wat
het volk graag wilde horen. Dit was volgens het op de lange termijn slecht voor de stadstaat.
Griekse filosofen kregen na een tijd een rationele manier van denken, ze probeerden alles met hun
verstand te verklaren. Ze waren niet de uitvinders van de wetenschap, maar droegen hier wel flink
aan bij.
De tijd van Grieken en Romeinen 2.2 (Cultuur in het Romeinse rijk)
, Het Romeinse rijk was lange tijd een republiek, de leiders werden niet door erfopvolging gekozen.
Twee consuls waren de baas, die alleen mochten handelen met toestemming van de senaat. Toen
de bevolking van Rome groeide begonnen ook de Romeinen met expansie. Gebieden overal rond de
Middellandse zee werden ingelijfd (geannexeerd). Het lukte de romeinen zo’n groot wereldrijk te
veroveren doordat ze de verslagen volken aan zich wisten te binden, zodat zij zich niet verzetten.
Toen het Romeinse leger machtiger werd probeerden legeraanvoerders in een reeks burgeroorlogen
de macht te grijpen. Julius Caesar slaagde hierin, hij liet zich benoemen tot dictator voor het leven.
Nadat Caesar werd vermoord begon opnieuw een burgeroorlog waarin Octavianus won, hij werd de
eerste keizer van het Romeinse rijk. Hierna volgde twee eeuwen van rust binnen het Romeinse
imperium, de pax Romana. De keizer had de meeste macht, gevolgd door de gouverneurs, die elk
macht hadden in een klein gebied. Door deze periode van rust hadden de Romeinen de tijd het leven
binnen het rijk verder te ontwikkelen. Mensen uit verschillende gebieden raakten met elkaar in
contact en er ontstonden multiculturele samenlevingen.
De Romeinen waren tijdens hun expansie onder de indruk geraakt van de Grieken en besloten een
deel van hun cultuur over te nemen. Hierdoor ontstond de Grieks-Romeinse cultuur. Ze namen
onder andere de Griekse goden deels over. Je moest zelf verplicht aanhanger zijn van de
staatsgodsdienst om bestuurder of ambtenaar te mogen zijn. In het rijk was verder wel
godsdienstige tolerantie. Je mocht een ander geloof hebben, op voorwaarde dat je ook meedoet
aan de verering van de keizer en de staatsgoden.
De Romeinen ontwikkelde ook hun eigen vormentaal, die vaak realistischer en minder perfect was
dan de Griekse variant. Zuilen namen ze over van de Grieken, maar ze voegden er bogen en koepels
aan toe. Het leger speelde een grote rol bij de romanisering, doordat zij door het hele rijk trokken.
De inwoners waren er trost op Romeins burger te zijn, dit gold zelfs voor de overwonnenen.
De tijd van Grieken en Romeinen 2.3 (Jodendom en Christendom)
De verhalen over de vroegste geschiedenis van het jodendom staan in de Tenach, deze verhalen
staan ook in het eerste deel van de Bijbel, het heilige boek van het christendom. Deze religies waren,
in tegenstelling van die Grieks-Romeinse religie, monotheïstisch. Doordat het gebied waar de
meeste joden woonden vaak door verschillende rijken werd veroverd, raakten de joden verspreid
over Europa en Azië, de diaspora. Joden kwamen bijeen in synagogen. De joden geloofden dat god
op een dag een Messias zou sturen die hun koninkrijk in ere zal herstellen.
Jezus was een joodse prediker die volgens sommigen de Messias was. Mensen die dit geloofden
aanbeden hem en werden christen (volger van de christus, wat verlosser betekent). Zo ontstond het
Christendom. Christenen probeerden zo veel mogelijk anderen tot hun geloof te bekeren. Het
christendom werd populair door het vooruitzicht op een beter leven na de dood. De Romeinen
namen het de christenen niet in dank af dat ze hun geloof verspreidden. Bovendien wezen
christenen de Romeinse normen en waarden af. Christenen die de keizer niet vereerden werden
vermoord. Sommigen wilden graag voor hun geloof sterven, zij werden martelaar.
Sommige keizers probeerden het christendom uit te roeien, maar dit hield de groei niet tegen. In
313 gaf keizer Constantijn de christenen godsdienstvrijheid. In 380 werd het christendom zelfs
staatsgodsdienst, en werd het oorspronkelijke Romeinse geloof verboden. De Romeinen bouwden
tempels om tot kerken.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Goedesamenvattingnl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 71184 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
