Epistemologie: kennisleer. We spreken voortdurend vanuit de kennis die we hebben, maar wat is
nou echt een uiting van kennis?
Historisme: gaat ervan uit dat objectieve weergave van de geschiedenis mogelijk is door dichtbij
de bronnen te blijven en veel te gebruiken. Volgen de denkbeelden van Ranke.
Zeitgeist: de kenmerkende manier van denken en handelen van een merendeel van een groep
mensen.
Leopold von Ranke: hij leidde de vorming en betekenisgeving van de geschiedschrijving, vooral tussen
1824 en 1871. Volgens hem was het mogelijk om de geschiedenis objectief en accuraat weer te geven. Hij
baseerde zijn theorie op Herder, die zei dat geschiedenis bekeken moest worden onder de eigen condities
van die tijd, niet met hedendaagse maatstaven of de ideeën van de historicus. Dit leidde tot het historisme.
Ranke zag ook overal nog de hand van God in, en dus ook in de natiestaat. Het was Gods wil dat het zo was
ontwikkeld.
Jacob Burckhardt (1818-1897): studeerde theologie, maar vond het christendom maar een mythe.
Hierna ging hij geschiedenis studeren waar hij samen werkte met Ranke. Vanaf 1842 ging hij terug naar
Zwitserland om zich te richten op cultuurgeschiedenis. Volgens Burckhardt moest je zoeken naar
constanten en karakteristieken. Deze kon je ontdekken door veel te lezen. Ook vond hij dat je de absolute
objectiviteit los moest laten. Subjectiviteit zit altijd in de mens. Verder was hij tegen de natiestaat, vond hij
maar een slechte ontwikkeling.
Burckhardt liet zich inspireren door Herder en zijn zeitgeist. Elke samenleving is een geheel, wiens
delen onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn. Burckhardt was ook continu opzoek naar deze tijdsgeest.
Ook was hij beïnvloed door Schopenhauer, die erg pessimistisch was over de samenleving en de
geschiedenis. Het leven zou maar zinloos zijn.
Wilhelm Dilthey (1833-1911): hij bewonderde Burckhardt, maar bleef kritisch. Hij onderzocht de
cultuurgeschiedenis en wilde dat ook doen volgens de epistemologie. Ook hij studeerde eerst theologie,
later nog filosofie en geschiedenis. Hij was beïnvloed door Ranke en was voorstander van het historisme.
Toch achtte hij het onmogelijk om de geschiedenis te begrijpen naar de eigentijdse omstandigheden, maar
absolute objectiviteit zou niet onmogelijk zijn. Verstehen werd een centraal begrip voor Dilthey. Het gaat
niet om absolute objectiviteit te bereiken, maar het begrijpen en interpreteren. Volgens hem waren er drie
levels van historici:
Kroniek/geschiedschrijver: had een zware interesse voor het narratieve aspect van historische
gebeurtenissen.
Pragmatisch historicus: vooral interesse in de politieke geschiedenis en de motivaties achter de
conflicten tussen staten.
Universeel historicus: reconstrueren van het innerlijk leven, door bijvoorbeeld het schrijven van
biografieën. Hier viel hij zelf ook onder.
Dilthey was er geen voorstander van jezelf uit te wissen als Ranke probeerde, je was zelf immers ook
onderdeel van de geschiedenis. Hij begon de hermeneutiek en nam het begrip hermeneutische cirkel over
van Schleiermacher. Volgens hem zouden er drie wisselwerkingen zitten in de geschiedenis: tussen
woorden en de gehele tekst, tussen het werk en de mentaliteit van de auteur en tussen het werk en het
genre. Toch zei Dilthey dat de hermeneutiek niet altijd toegepast kon worden, maar je moest wel zoeken
naar het verstehen in plaats van verklaren.
Samenvatting
Volgens het historisme moest elke periode in de geschiedenis begrepen worden naar de maatstaven van
die tijd. Hier kon Dilthey zich toch niet helemaal in vinden. Zowel Dilthey als Burckhardt waren het niet
echt eens met Ranke dat je je eigen perspectieven opzij zou kunnen en moeten zetten om te streven naar
een objectieve geschiedschrijving. Dilthey benadrukte de circulaire relatie tussen tekst en interpretator.
Zowel Dilthey als Burckhardt focussen zich op de politieke, culturele en intellectuele elite. Beiden
demonstreerden ze ook de relatie tussen geloof en waarden en verschillende structuren. Burckhardt zocht
naar de collectieve geest van een tijd, Dilthey wees een alles overkoepelend systeem af en focuste op het
individu als de band van de culturele en sociale relaties. Burckhardt koos ervoor theoretische
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LCS. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.