Samenvatting
Samenvatting Nectar 4e ed vwo 5 leerboek - Hoofdstuk 13: Zenuwstelsel
Samenvatting Nectar 4e ed vwo 5 leerboek - Hoofdstuk 13: Zenuwstelsel.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 13 ZenuwstelselParagraaf 13.1 centraal zenuwstelsel
Indeling zenuwstelsel:
Het zenuwstelsel is opgebouwd uit het centraal en het perifeer zenuwstelsel. Het centraal
zenuwstelsel bestaat uit zenuwcellen (ook wel neuronen genoemd) en perifeer
zenuwstelsel bestaat uit aan- en afvoerende uitlopers van zenuwcellen (neuronen).
Centraal zenuwstelsel:
De hersenen bestaan uit een aantal onderdelen:
- Grote hersenen, 2 helften die onderling verbonden zijn via de hersenbalk
- hersenstam
- kleine hersenen
De hersenen worden heel goed doorbloed, waardoor voldoende zuurstof en glucose kan
worden aangevoerd.
De hersenen worden via het verlengde merg verbonden met het ruggenmerg. Grote
hersenen, de hersenbalk, hersenstam, kleine hersenen, verlengde merg en ruggenmerg
vormen samen het centrale zenuwstelsel.
Zowel bij de hersenen als bij het ruggenmerg valt een grijze en een wit deel te
onderscheiden. De grijze kleur wordt veroorzaakt door de cellichamen van neuronen. De
witte kleur wordt veroorzaakt door een isolerend omhulsel van myeline om de uitlopers. In
de hersenen ligt de grijze stof aan de buitenzijde en de witte stof aan de binnenzijde terwijl
dat bij het ruggenmerg juist andersom is.
Hersenen, ruggenmerg en hun bloedvaten zijn extra beschermd door drie vliezen (zie bron
3).
De bloed-hersen barrière wordt gevormd door cellen van de haarvaten in de hersenen en
astrocyten, zogenaamde gliacellen (steuncellen). De bloed-hersen barrière beschermt de
hersenen tegen ongewenste stoffen, maar helaas ook tegen nuttige medicijnen (zie bron 4).
Grote hersenen:
De grote hersenen ordenen en verwerken de informatie afkomstig van het perifeer
zenuwstelsel. Daarnaast zijn ze betrokken bij logisch redeneren, je wil, je bewustzijn,
geheugenfuncties en emoties.
Informatie uit allerlei delen van de hersenen wordt doorgegeven via neuronen in het grijze
deel, de hersenschors.
Hersenschors:
Binnenkomende informatie in de hersenen gaat in de vorm van impulsen via
hersenneuronen naar sensorische centra in de schors die bij een specifiek zintuig horen. De
informatie komt aan in het primaire deel van het sensorische centrum waarna
bewustwording plaatsvindt. De informatie wordt vervolgens gekoppeld aan geheugen-
informatie die is opgeslagen in het secundaire deel van het sensorische centrum. Hierdoor
kun je de binnenkomende informatie beter interpreteren. Elk type zintuig heeft een eigen
primair en secundair gebied in de schors.
Hoe omvangrijker en complexer de informatiestroom, hoe groter de sensorische centra.
, De binnengekomen informatie kan er toe leiden dat je een bepaalde reactie wilt geven. Om
lichaamsdelen aan te sturen worden motorische centra in de hersenschors aangeschakeld.
Zenuwcellen in de primaire motorische schors ‘bedenken’ bijvoorbeeld wat voor
bewegingen gemaakt moeten worden. Het primaire motorische schors wordt gevormd door
kleine gebieden met neuronen die allemaal een eigen groep met spieren aansturen. De
primaire motorische schors is verbonden met gebieden in de secundaire motorische schors.
De secundaire motorische schors bevat de ‘geheugen’-informatie over hoe de spieren hun
bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren.
De motorische schors van de van de rechter hersenhelft bestuurt de linkerzijde van het
lichaam en die van de linkerhelft de rechterzijde. Hoe nauwkeuriger de beweging moet zijn,
hoe groter het aandeel van een lichaamsdeel in de primaire motorische schors (zie bron 1).
Thalamus (in hersenen):
De thalamus selecteert welke impulsen afkomstig van zintuigen naar de verschillende delen
van de hersenschors gaan. Door bepaalde impulsen te remmen worden bijbehorende
prikkels niet verwerkt en reageer je niet overal op. Belangrijk voor het functioneren van de
thalamus is de stof dopamine (een neurotransmitter, zie H14.4). Alle informatie vanuit je
zintuigen gaat naar de thalamus, BEHALVE de geurinformatie.
Hypothalamus (in hersenen):
Betrokken bij de homeostase (H13). Hier bevinden zich o.a. de ‘thermostaat’ (regeling
lichaamstemperatuur) en de ‘biologische klok’ (regeling activiteit door de dag heen, dag-
nachtritme).
Kleine hersenen:
De kleine hersenen spelen een belangrijke rol in het coördineren van de bewegingen (in
nauwe samenwerking met grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg).
Hersenstam:
De hersenstam bestaat uit drie delen: pons, middenhersenen en verlengde merg
Ze hebben alle drie hun eigen functies:
- pons: verbindt grote en kleine hersenen, tussenstation tussen je evenwichtszintuig
en de kleine hersenen.
- Middenhersenen: bezit het beloningscentrum dat bepaalde gedragingen beloond
met een prettig gevoel, speelt rol bij reflexen m.b.t. zien en horen
- Verlengde merg: verbindt de hersenen met het ruggenmerg. Hier kruisen de
zenuwbanen waardoor de linker hersenhelft informatie krijgt uit de rechter
lichaamshelft en andersom.
Uit de hersenen komen 12 paar hersenzenuwen. Deze bevinden zich binnen het gebied van
het hoofd of de hals, BEHALVE de zwervende zenuw (onderdeel van het parasympatisch
zenuwstelsel, maakt verbinding met verteringsklieren, hart en longen)
Ruggenmerg:
De hersenstam gaat over in het ruggenmerg. Het ruggenmerg verbindt het grootste deel van
het perifeer zenuwstelsel met het centrale zenuwstelsel. Van hieruit ontspringen 31 paar
ruggenmergzenuwen die verbinding maken met je organen in de romp en ledematen (zie
bron 7).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sharong2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen