Pedagogiek 2
morele opvoeding, seksuele opvoeding en media opvoeding
overzicht wat moet je kennen:
Inzicht en toepassingstoets begrippen gebruiken
hoofdstuk 1 + 2: levensbeschouwing en moraal
hoofdstuk 3 + 4: respect en vriendschap
hoofdstuk 5 + 7: burgerschap
hoofdstuk 6 + 8: emoties
hoofdstuk 9 + 10: morele verantwoordelijkheid en pesten
Boekje van Zwiep: seksualiteit en opvoeding
Artikelen: media en opvoeding
Les 1 +2
Gaat over morele opvoeding. Welke morele waarden zijn van fundamenteel belang?
De mens is een persoon!
Hoofdstuk 1: de mens als persoon
1.1 opvoeden en opvoedingsdoel
Opvoeden doel: volwassenheid, iemand volwassen als hij weet wat hem in het leven te doen
staat. Volwassenheid niet meer met uiterlijke kenmerken te verbinden.
Opvoeden is lastig te omschrijven omdat veel dingen invloed hebben (ouders, kind zelf,
vriendenkring, social media ect)
- Opvoeden alle handelingen die kinderen helpen groot te worden.
- Socialiseren alle processen die het kind helpen zich vertrouwd te maken met de
menselijke bestaanswijze
- Integreren leerprocessen die mensen die niet in onze cultuur zijn grootgebracht, moeten
doorlopen
- Ontwikkelen vanzelf uitgroeien, ontvouwen wat de natuur als mogelijk geeft
- Vorming beter inzicht krijgen in grenzen en mogelijkheden en zelf verstaan
1.3 taal, verlangen en handelen
Met taal verlangens onder woorden brengen, taal maakt van zijn gedragingen daden
handelingen.
Als een daad een handeling is moeten er een aantal kenmerken zijn:
- degene die handelt is zich ervan bewust
- handeling overkomt de persoon niet maar wordt door hem/haar in gang gezet
- handeling wordt uitgevoerd met een bepaalde bedoeling
sommige daden onwillekeurig zoals iets omstoten of je verslikken.
Aan elk handelen ligt een verlangen ten grondslag, handelen is intentioneel. Dit lijdt tot
verlangens, die verlangens lijden weer tot handelen.
Verlangens gedachten van activiteiten en/of zaken die je wenst, begeer of wilt bereiken.
Verlangens 2 componenten: beeld van iets waarnaar wordt uitgezien & aangenaam
gevoel (hunkering / hoop)
1
,Wij hebben alle als mensen behoeftes en wensen.
Behoeften onderscheiden in: fysiologische behoeften (honger, dorst, slaap, seks),
behoeften aan veiligheid, ego behoeften (geldingsdrang, status, prestige), sociale
behoeften en behoefte aan kennis. Later nog andere behoeften zoals voor muziek of sport.
Niet elk verlangen dat in je opkomt leidt tot een daad. 2 soorten orde verlangens:
1ste orde verlangens: primair, kom je tegen in het dagelijks leven zoals zin in croissantje.
Impulsen, eerste primaire verlangens
2de orde verlangens: verlangens over de verlangens, zijn overstijgend, wie je wilt zijn, hoe
je wilt zijn, hoe wil je dat andere je zien, identiteit en het leven dat je wilt leiden (biologisch,
psychisch en sociaal welzijn van het individu bevorderen) wil om iets niet of wel te doen.
(gaat vaak samen met schuldgevoel en schaamte).
Beide categorieën verwijzen naar iemands identiteit, levensbeschouwing ect.
Persoon: heeft 1ste en 2de orde verlangens soms strijdt tegen deze verlangens.
volitionele controle: wanneer iemand handelt op basis van zijn tweede orde verlangens.
2de orde verlangens onder verdelen in:
ik gerichte orde verlangens: wat heb jij nodig om te leven en je staande te houden in de
maatschappij (non moreel, gevolgen kunnen morele aard hebben) ik gerichte orde
verlangens nodig om het bestaan vitaal en dynamisch te houden. Behartigen eigenbelang.
jij gerichte orde verlangens: hoe zorg ik ervoor dat de ander ook aanbod komt, hoe ga ik
respectvol om met de ander, hoe zorg ik er samen met de ander voor dat wij met elkaar een
verantwoord en respectvol leven hebben (moraliteit) Direct verbonden met goed en kwaad
door morele verlangens.
Mens willen doen. Houdt rekening met de belangen van anderen en toont respect voor
hen gericht op verantwoord en respectvol leven.
Je hebt non-morele en morele verlangens.
Ik gerichte verlangens non-moreel van aard (eten, drinken, onderdak, kennis ect heeft
niks met moraal te maken) kunnen immoreel worden.
Jij gerichte verlangens moreel van aard (respect tonen voor anderen is moraal) kunnen
immorele gevolgen hebben.
Alleen immoreel handelen als je de ander schade toebrengt (gemis aan voldoende jij
gerichte tweede orde verlangens of te hoge ik-gerichte verlangens)
Levensbeschouwing (uit 1e +2e orde verlangens + verlangens en overtuigingen aangaande
zin en betekenis) omvat:
- overtuigingen over een respectvolle omgang met anderen
- overtuigingen over de behartiging van het eigenbelang
- overtuigingen over wat het leven zinvol, waardig en vervuld maakt
2
, 1.5 persoonswording
Persoon mens die oog heeft voor zijn eigen belangen en voor het welzijn van zijn
medemens. Kan vanuit zijn 1ste orde verlangens wegen en beoordelen vanuit zijn tweede
orde verlangens (vanuit 2de orde verlangens reflecteren op 1ste orde verlangens)
Kinderen opvoeden tot persoon kinderen helpen vermogens te ontwikkelen en daaruit te
handelen.
1.6 moraliteit en identiteit
Identiteit is eenheid van wezen. Identiteit wanneer er samenhang is tussen ik gerichte en jij-
gerichte tweede orde verlangens.
Levensbeschouwing is het antwoord op de vraag: waartoe leef ik, heeft dat leven zin?
totale complex van normen, idealen en eschatologische verwachtingen (wat na de dood ..)
levensbeschouwing kan wel of niet religieus van aard zijn.
Morele intuïtie: inzicht in goed en kwaad, gewenst of ongewenst, zinvol of niet zinvol ect
iemand heeft pijn en jij vind dit zielig.
Er is een verschil tussen smaak en moraal. Smaak: je houdt ergens niet van
Moraal: zit moraliteit aan verbonden.
Wat zo is: Iedereen minimum in acht nemen bij het nastreven van verlangens naar zin en
een vervuld en waardig leven, namelijk: respect voor andere.
Moraal/moraliteit (hetzelfde): inzicht in goed en kwaad, gewenst of ongewenst, zinvol of
niet zinvol. Opvattingen bevatten waarden en normen, principes en regels, geboden en
verboden. Moraal wordt gezien in manieren van doen, gebruiken, gewoonten en
omgangsvormen. Keuzes die op het moreel lijken ook eigenbelang gerichte verlangens een
rol spelen (aardig tegen grootouders omdat je hoopt op een cadeau)
Waarom moeten we moreel zijn:
- mens is kwetsbaar wezen en moraal verzacht de kwetsbaarheid
- mens heeft de ander nodig om te leren leven en te overleven (sociaal dier) moet op
andere vertrouwen en andere nodig om te kunnen leven
- behoeften van de mens niet tot in het oneindige te bevredigen.
- omdat de algoede God wil dat we ons aan de morele wet houden
- het feit dat we een vermogen hebben om ons in elkaars gevoelens te verplaatsen.
- we zijn aan moraal gehecht om uitstoting uit de groep en eenzaamheid te voorkomen.
3
