Hoofdstuk 1 – De structuur van materialen
Atoom = bouwstenen van een element
Molecuul = atomen die chemisch verbonden zijn tot een samengesteld deeltje.
Element
Kan niet ontleed worden in andere stoffen
Staan in periodiek systeem
Verbinding = chemische verbinding tussen twee of meer elementen
Bindingen tussen atomen
Covalente-binding
Atomen gebonden door gemeenschappelijke elektronenparen
Ion-binding
Binding tussen verschillende atomen door overdracht van elektronen
Metaalbinding
Metaalionen in een oceaan van vrije elektronen
Kristalstructuren = atomen gerangschikt in repeterende structuren, de eenheidscellen
Onderscheid in
Kristallijn (geordend)
Metalen, keramische materialen, sommige polymeren
Amorf (niet geordend)
Glas, meeste polymeren
De eenheidscellen
a) 52% vulling
b) 68% vulling
c) 74% vulling
d) 74% vulling
1
,Metalen
Opbouw van metalen = kristallen opgebouwd uit atomen in roosters
Korrelgrenzen = ruimte tussen atoomroosters
Echte wereld in 3D (zie afbeelding)
Kenmerken metaal
Praktische sterkte slecht enkele procenten van theoretische sterkte
o Reden: roosterfouten (geen perfecte kristalstructuur)
Minder fouten: sterker materiaal
Meer fouten: sterker materiaal
Onderscheid in spanning
Trekspanning
schuifspanning
Roosterfouten
a) Interstitiële vreemde atomen
b) Randdislocaties
c) Interstitiële eigen atomen
d) Vacatures
e) Precipitaten
f) Behoort niet tot kennis
g) Behoort niet tot kennis
h) Substitutionele atomen
2
,Dislocatiebeweging
Bij het vervormen van een kristalrooster zonder dislocaties moeten alle bindingen gelijktijdig
worden gebroken en weer hersteld, wat veel energie kost.
Bij het vervormen van een kristalrooster met dislocaties wordt slecht een enkele rij bindingen
gelijktijdig gebroken en weer hersteld, wat minder energie kost.
o Dislocatie “beweegt” het rooster uit
Eigenschappen dislocaties
Gemak van dislocatieverplaatsing afhankelijk van
roostertype (kubisch, hexagonaal, etc.)
Gemak van dislocatieverplaatsing afhankelijk van type
dislocatie (vreemd atoom, etc.)
Dislocaties ontstaan door
Fouten bij kristallisatie
Vervorming
Mogelijkheden
Verplaatsing atomen en dislocaties zonder bezwijken
materiaal (vervormbaarheid)
Versterken materiaal door inbrengen roosterverstoringen
(legeren, warmtebehandeling etc.)
Keramiek
Kenmerken
Hard en slijtvast
Zeer stijve ionbinding
Verbinding van metaal met niet-metaal
Eigenschappen
o Elektrische isolator
o Hard en bros
o Chemisch bestendig
o Hittebestendig
o Enige porositeit
o Geen/nauwelijks vervorming mogelijk
o Relatief duur
3
,Polymeren
Thermoharders
o Niet meer om te smelten
Thermoplasten
o Hersmeltbaar
Rubbers
o Elastisch (vulkaniseren)
Elastomeren
o Productiegemak en kleurbaarheid van polymeren
o Gripeigenschappen en elasticiteit van rubbers
Gewapende kunststoffen (composieten)
Kenmerken
Lange ketens van herhalende monomeren
o Binnen keten: covalente binding (sterk)
o Tussen ketens: secundaire binding (zwak)
Ruggengraat meestal koolstof (C)
Amorfe structuur (als regel)
Versterking mogelijk door
o Vulstoffen
o Vertakte ketens
o Cross-links (verbinding tussen ketens)
Composieten
Polymeermatrixcomposieten
Eigenschappen
Eigenschappen aanpassen daar waar nodig
Hoge specifieke sterkte
Hoge specifieke stijfheid
Hoofdstuk 2 – Materiaaleigenschappen
Eigenschappen getest a.d.h.v. genormeerde proeven (ASTM, ISO, ANSI, CEN, DIN, BSI, etc.)
Genormeerd (b.v. tijd, temperatuur, afmetingen, proefstuk, etc.)
Resultaten zijn basis voor materiaalkeuze
Eigenschapssoorten
Fysisch
Smeltpunt, dichtheid, geleiding, uitzetting, uiterlijk
Chemisch
Samenstelling, microstructuur, kristalstructuur, corrosieweerstand
Mechanisch
Stijfheid, sterkte, hardheid, vermoeiing, kruip
Productietechnisch
Vervormbaarheid, verspaanbaarheid, lasbaarheid
4
, Microstructuuronderzoek Staal met 0,35% C (ferriet + perliet)
Doelen b.v.
Walstextuur bepalen
Holtes opsporen
Onbekende materiaalsoort bepalen
Productiewijze achterhalen
Schadeonderzoek
Methode
Lichtmicroscopie
Scanning Electron Microscope (SEM)
Transmission Electron Microscope (TEM)
Mechanische eigenschappen
Meest gebruikt: trekproef, slagproef, hardheidmeting
Spanningen vormveranderingen
Vormveranderingen elastisch of plastisch
5 basistypen test (zie afbeeldingen)
5