Samenvatting van alle hoofdstukken voor het tentamen ontwikkelingspsychologie op de Universiteit Leiden 2021/2022: H1, H2, H4 t/m H15 uit het boek 'Developmental Psychology' van Leman.
H1 - Themes and contexts
Ontwikkelingspsychologen: interesse in wat dingen veranderen als we ouder worden en hoe
deze veranderingen komen.
Ontwikkelingspsychologie: zoekt verklaringen voor veranderingen in individuele cognitieve,
sociale en andere capaciteiten. Door het veranderende gedrag kind te observeren en
onderliggende verklaringen te zoeken.
Darwin: eerste wetenschappelijke observatie van ontwikkeling van mens → observatie over eigen zoon 'Doddy's sensory
capacities and emotions'
Themes of development
Oorsprong van gedrag: overgeving en omgeving
Nature vs. nurture discussie is hetzelfde als overgeving vs. omgeving
Nature: nativisme → idee dat ontwikkeling voornamelijk wordt bepaald door erfelijke factoren
Nurture: empirisme → idee dat ontwikkeling voornamelijk wordt bepaald door omgevingsinvloeden
Hedendaagse onwtikkelingspsycholgie: ontdekt hoe nature en nurture interacteren om een verandering in de ontwikkeling
plaats te laten vinden.
Voorbeeld: kinderen met bepaalde genetische eigenschappen zijn vatbaarder voor gedragsproblemen (die ontstaan in
gewelddadige omgeving) dan kinderen die deze eigenschappen niet hebben
Actieve aard van de mens ondersteunt de interactie tussen erfelijke neigingen en de omgeving waaraan deze neigingen hen
in de loop van de ontwikkeling blootstellen.
Ontwikkelingsverandering beschrijven: continuïteit vs. discontinuïteit
Continue ontwikkeling: patroon van ontwikkeling waarin vaardigheden geleidelijk en soepel veranderen
Discontinue ontwikkeling: patroon van ontwikkeling waarin veranderingen plotseling optreden, resulterend in kwalitatief
verschillende wijzen van ontwikkeling (trapsgewijs)
Siegler: ontwikkeling verloopt door elkaar. Niet een manier
Kritieke en sensitieve periode
Kritieke periode: periode van ontwikkeling (leeftijdsfase) waarin specifieke ontwikkeling noodzakelijk zijn voor een
verdere normale ontwikkeling
Sensitieve periode: periode van ontwikkeling (leeftijdsfase) waarin specifieke ontwikkeling belangrijk zijn voor een
normale ontwikkeling. Als deze ontwikkeling niet gebeurt in deze periode, kan een normale ontwikkeling nog steeds
H1 - Themes and contexts 1
, plaatsvinden.
Domein-algemene of domein-specifieke ontwikkeling
Domein-algemene invloed: idee dat ontwikkeling impact kan hebben op een breed scala aan vaardigheden
Piaget voorstander van deze theorie
Domein-specifieke invloed: idee dat ontwikkeling van verschillende vaardigheden onafhankelijk is en maar een kleine
impact heeft op vaardigheden in andere domeinen
Plaats van ontwikkelingsverandering
Wat verandert er bij ontwikkeling?
Niveaus van uitleg (levels of explanation): de manier die we kiezen om psychologische vermogens te beschrijven (en
ontwikkeling hiervan). Niveaus kunnen biologisch, gedrag, sociaal en emotioneel zijn.
Manier kiezen die het meest nuttig is voor de situatie
VB: baby lacht voor de eerste keer: sociaal niveau meest nuttig om te omschrijven hoe dit tot stand komt.
Wetenschappers vinden dat ontwikkeling tot stand komt door meerdere factoren op alle niveaus
Perspectieven op ontwikkeling
Individuele eigenschappen en contextuele invloeden
Verschillende ontwikkelingspaden kunnen voorkomen in de mate dat individuen worden beschouwd als atypisch te
ontwikkelen
Individuele variatie komt ook voor binnen typische (of atypische) ontwikkeling
Agressief kind: zoekt eerder contexten op waar de agressie geuit kan worden: eerder naar straatjongeren of karate dan
naar een kerk of schaakclub.
Als je deze kinderen verplicht in een schaakclub zou zetten, vermindert het agressieve gedrag
Onderzoeken hoe verschillend kinderen reageren wanneer ze geconfronteerd worden met situationele uitdagingen of
risico's voor een gezonde ontwikkeling
Risico's hebben veel verschillende vormen: Biologisch (ziekte), omgeving (inkomen ouders)
Kinderen reageren verschillend op deze risico's.
Veel hebben ontwikkelingsproblemen.
Anderen hebben 'sleepers' effect: lijken nu geen last te hebben, ontwikkelen later in leven problemen
Anderen hebben er helemaal geen last van
Culturele contexten
Cultuur waar je in opgroeit heeft invloed op je ontwikkeling
VB: in sommige culturen moet je vroeg leren lopen. In andere culturen worden baby's lang getild of kruipen ze lang.
Vergelijken ontwikkeling tussen culturen niet alleen waardevol om te kijken hoe ontwikkeling kan variëren, geeft ook
de rol van omgeving aan bij ontwikkeling van capaciteiten.
Basisvaardigheden verschillen zelfs tussen verschillende culturen
Biologisch perspectief
Zonder een lichaam, hersenen en zenuwen kunnen we niet ontwikkelen
H1 - Themes and contexts 2
, Tot voor kort werd het idee dat we konden leren van biologische ontwikkeling over de ontwikkeling afgewezen
Inmiddels niet meer: technologieën beschikbaar om ontwikkeling van hersenstructuur en functie in beeld te
brengen
Discussie blijft: waarom is het nuttig?
Het is nuttig: hersenen en neuronen ontwikkelen: heeft invloed op onze ontwikkeling van gedrag, sociale
relaties en cognitieve vaardighden
Ecologisch perspectief
Benadering die vanuit psychologisch perspectief de invloed van verschillende levenssferen probeert te verbinden
Ecologisch perspectief: benadrukt belang van het begrijpen van niet alleen de relaties tussen organismen en verschillende
omgevingssystemen, maar ook de relaties tussen dergelijke systemen zelf.
Bronfenbrenner: omgevingssystemen die invloed hebben op een kind
Microsysteem: omgeving waar het kind leeft en interacteert met mensen die meeste relatie met hem hebben (bv.
ouders)
Mesosysteem: relaties tussen de componenten van microsysteem (bv. relatie ouders-school)
Exosysteem: omgevingen die de ontwikkeling van het kind beïnvloeden, maar waarmee het kind grotendeels
indirect contact heeft (bv. het werk van ouders)
Macrosysteem: ideologische en institutionele patronen van een bepaalde cultuur of subcultuur
Chronosysteem: deze omgevingen veranderen met de tijd (bv. puberteit)
Levensduur perspectief
Vroeger: onderzoek gericht op begrijpen van veranderen in gedrag en redeneren van kind en baby.
In kinderjaren was verandering het meest uitgesproken: vergoot de kans om onderliggende processen te vinden die
veranderingen verklaren
Inmiddels: focus op vroege kinderjaren is te smal: moet breder
Levensduur perspectief (lifespan perspective): ontwikkeling zien als proces dat continu doorgaat: van baby tot bejaard.
Richt zich op historische context:
Age cohort: mensen geboren in dezelfde generatie → dezelfde historische ervaringen
Levensduurperspectie wijst op noodzaak om bij uitvoeren en evalueren van onderzoek rekening te houden met historische
context
Psychologie en ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsycholgie: een vd. centrale onderzoeksgebieden → relatie met andere onderzoeken
Cruciaal voor andere onderzoeksgebieden
Ontwikkelingspsychologen gebruiken bv ook sociale psychologie om ontwikkelingsproces beter te begrijpen
Ontwikkelingspsychologie is centraal voor andere psychologie, net zoals elke persoon een ontwikkelingsgeschiedenis heeft,
zo heeft elk psychologisch proces zich in de loop van de tijd ontwikkeld → ontwikkelingspsychologie biedt uniek en
belangrijk perspectief op begrijpen van mens en gedrag.
Onderzoek: Significance of early Deprivation
Kinderen opgegroeid in extreme economische problemen Roemenië, zonder ouders en in instituties geplaatst waar
deprivatie plaatsvond (gebrek aan sociaal contact, fysieke mishandeling en ondervoeding).
H1 - Themes and contexts 3
, Kinderen werden voor hun 4e verjaardag geadopteerd door Engelse families
onderzoek: vroege ervaringen met deprivatie invloed op cognitieve functies op 11-jarige leeftijd?
Onderzoeksgroep: Geadopteerden uit Roemenië met ervaring deprivatie
Controlegroep: Geadopteerden uit Engeland zonder ervaring deprivatie
Weinig verschillen tussen controlegroep en onderzoeksgroep (maar wel de kids die vroeg geadopteerd zijn
(<6maanden)
Wel verschillen tussen controlegroep en onderzoeksgroep (kinderen die laat geadopteerd zijn (>6maanden) en
al helemaal wanneer adoptie plaatsvond na leeftijd 2 jaar)
H1 - Themes and contexts 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jiskajoella. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,98. Je zit daarna nergens aan vast.
