Tussen 9000 v.C. en 6000 v.C. ontstonden in het Midden-Oosten landbouwsamenlevingen. De
overgang naar het boerenbestaan had zulke ingrijpende gevolgen, dat we spreken van een
agrarische revolutie. Voor veel mensen betekende deze revolutie een overschakeling van een
zwervend naar een gevestigd bestaan: nu ze het hele jaar door van de landbouw leefden, moesten
zij immers in de buurt van hun akkers blijven. Doordat de bevolking toenam en dichter op elkaar
leefde groeide het risico op infectieziekten, en daarnaast bracht het vee ook ziekten met zich mee.
De agrarische revolutie zorgde ook voor sociale verschillen. Deze waren er niet of nauwelijks bij
jagers-verzamelaars.
Rond 3300 v.C. ontstonden de eerste steden in het zuiden van Mesopotamië. In de stedelijke
gemeenschappen ontstonden sociale lagen, die van elkaar verschilde in rijkdom en macht. Onderaan
de sociale ladder stonden de boeren, dit was het grootste deel van de bevolking. De steden hadden
ook goede bestuurders nodig Zij handhaafden de orde, beschermden de stad tegen vijanden en
onderhielden waterwerken. Dankzij het schrift wisten koningen voortaan precies wie belasting had
afgedragen, welke arbeiders loon hadden ontvangen en hoeveel soldaten ze in dienst hadden.
{1.2 Machtige steden in het Midden-Oosten}
Een staat is een afgebakend gebied met een centraal bestuur. Het heeft een rechtssysteem dat voor
het hele gebied geldt. En de overheid heeft het geweldsmonopolie : alleen zij mag mensen
arresteren, opsluiten en eventueel fysiek straffen.
Na iedere overstroming van de Nijl moesten de ambtenaren het land opmeten en de akkers
opnieuw onder de boeren verdelen. Ook zorgden zij ervoor dat de irrigatiesystemen werden
onderhouden en dat de boeren een deel van de oogst afdroegen aan de Farao. De Egyptische
godsdienst was polytheïstisch. Dat betekent dat er meerdere goden tegelijk werden vereerd.
{1.3 De Griekse democratie}
In Athene was er geen parlement: alle Atheense mannen die geen slaaf waren, mochten
rechtstreeks meebeslissen. In zo’n geval spreken we van een directe democratie. In het oude
Griekenland kon een directe democratie ontstaan doordat de Grieken in stadstaatjes woonden,
verspreid over de kusten en eilanden van het huidige Griekenland, Italië en Turkije. Zo’n stadstaat of
polis bestond uit een stedelijke kern en het omringende platteland. In de Atheense democratie
mochten vrouwen, kinderen, slaven en vreemdelingen niet meepraten: dat recht was voorbehouden
aan de volwassen, vrije mannen. Zij waren uit Athene zelf afkomstig en bezaten het Atheense
burgerrecht.
Ooit was Athene geregeerd door koningen, en later door de adel (aristocratie): rijke en belangrijke
mannen die zichzelf zagen als ‘de besten’. Ook was het wel voorgekomen dat één man tijdelijk de
macht greep: een tiran.
Enkele belangrijke Atheense denkers hebben zich afgevraagd of democratie nu wel het beste
bestuurssysteem was. Veel Griekse filosofen richtten zich op een aantal vragen: hoe zitten de natuur
en het heelal in elkaar (natuurfilosofie)? Wat is goed gedrag en hoe kan een mens dat leren (ethiek)?
Hoe moet een polis bestuurd worden (politiek)?
De filosoof Plato (427-347 v.C.), een leerling van Socrates, was overtuigd van het laatste. Hij kon zich
moeilijk voorstellen dat je bij meerderheid van stemmen kon bepalen wat goed of waar was.
Volgens Plato namen politici in een democratie vooral besluiten waarmee ze het de burgers naar de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bterharmsel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.