Burgerschap en politiek denken in de oudheid
“Samenvatting hoorcolleges”
, Hoorcollege 1
Deel I
De 5 fasen van ‘democratische degeneratie’ volgens Plato:
1. De vrijheid wordt zo groot dat mensen het niet meer aankunnen. Niemand mag meer iets
over en tegen je zeggen, want dat beïnvloed de vrijheid. De Pure vrijheid kunnen wij als
mensen niet aan.
2. In de poel van vrijheid ontstaan er drie klassen. De energieken zijn de mensen die later
politici worden, zij drijven boven de vrijheid. Daarnaast ontstaat er een groep die het meest
handig kan omgaan met de vrijheid en geld op kan slaan, de ordelijke. Zij verdienen en
krijgen en meeste geld. De laatste groep is het volk, zij die niet genoeg verdienen.
3. De drie klassen moeten met elkaar samenleven. De bovenste twee groepen sluiten met
elkaar een band. Dit gaat voor een tijd goed, maar de rijken gaan zien dat niet alle regels in
hun voordeel is wat de politici uitvoeren. De rijken gaan samenspannen met de bevolking,
het bang maken van het volk. De roep om een grote leider wordt groter. Deze komt op basis
van gemaakte beloftes.
4. Om de rust te bewaren en gemaakte beloftes die niet zijn nagekomen te verbergen laat de
leider een constante dreiging zien naar het volk doormiddel van vijanden belichten. Beloftes
moeten worden uitgesteld en de pers moet ongeloofwaardig worden gemaakt zodat alleen
jouw waarheid telt.
5. Dit bovenstaande beeld zorgt voor een dictatuur.
Het verband tussen politiek en ethiek:
- Mensen in de politiek hebben een bepaald idee over de verdeling van geld en
dienstverlening richting het volk. Ethiek en politiek gaat dus altijd samen. In deze tijden is
geld een manier om dit te zien. In de oudheid was dit deugd en geluk.
- In de oudheid was deugd en geluk erg belangrijk. Je kunt alleen van geluk spreken als je dat
hebt als burger binnen een polis. Als burger in een polis kun je met elkaar samenwerken voor
meer deugd voor de burgers die samen de polis vormen. Iemand werd gezien als onderdeel
van het geheel.
Notities over politiek in de Griekse oudheid:
- Ta Politica: komt van het woord polis en betekend alle zaken die bij een gemeenschap horen.
Gezamenlijkheid is erg belangrijk, men sprak niet over individualiteit.
- Vanuit de gezamenlijkheid keek men wie gelijken waren.
- Vanuit het polis gedachtegoed bepaalde de gelijken wie er wel en niet bij de polis hoorden.
Een Athener hoorde niet bij Sparta en andersom.
- Er is een verband tussen deugdelijkheid en de manier waarop jij als gelijke burger iets wel en
niet doet binnen de gemeenschap. Hoe moreel beter iets is wat je doet binnen de
gemeenschap, is beter voor de polis.
- Angst voor de schaamte en strijden voor de eer is een combinatie die steeds terugkomt in de
Griekse oudheid. Familie eer vindt je nu nog steeds in culturen rond de middellandse zee.
- Individuele vorming in de deugdzaamheid is ook erg belangrijk gezien je zonder goede
morele vorming, geen goed burger kan zijn binnen een gemeenschap.
- Patriarchale geschiedenis, vrouwen zijn een uitzondering.
, - Politiek en religie waren met elkaar verweven.
Wat was politiek in de Griekse oudheid niet:
- Er was geen sprake van bureaucratie.
- Er was geen overheid, geen abstract idee.
- Geen scheiding der machten.
- Geen scheiding van privé en publiek. Alles wat je deed was in oog van de samenleving.
- Geen professionele strijdmacht. Broers en neven vormden het leger.
- Slavernij was normaal dus geen concept van mensenrechten. Er was alleen sprake van
burgerrechten. Men sprak niet over de stad Athene, maar over de gemeenschap Atheners. Je
vocht in oorlog tegen een volk en niet tegen een stad of land.
Deel II
De kenmerken van de Archaïsche periode:
- Sprake van grote bevolkingsgroei door goede oogsten, hierdoor gingen mensen meer bij
elkaar wonen en ontstaat er meer poleis.
- Er was een oneerlijke verdeling over de verdelingen van oogst etc. Dit zorgden voor grote
groepen die de aristocratie verlieten en zelf op tocht gingen naar andere delen van de
middellandse zee. Daar waar ze aankwamen woonden nog niemand.
- Door de opkomst van het geld en het alfabet konden afspraken over handel worden
opgeschreven, dit hielp mee op de polis bij elkaar te houden.
- Er ontbrak sacraal koningschap. Er was geen sprake van een goddelijke titel voor
koningschap. Zij bepaalden zelf wie de macht had en kreeg waardoor discussie kon ontstaan.
- Er was een verspreide ontwikkeling in de poleis. Er ontstonden verschillende manieren van
machtsverdeling wat bij handel boven water kwam. Hier ontstonden discussies over wat
ervoor zorgden dat er werd nagedacht over politiek.
- Aan het einde van de 7de en 6de eeuw ontstond er een crisis door de economische
verbeteringen. De hoplieten komen op die zelf hun wapenuitrusting konden permitteren.
Doordat ze nu zelf een rol konden spelen in oorlogen wilden zij meebepalen wat er
gebeurden met de macht en geldbuit. De aristocratie wilde deze macht niet weggeven.
- De crisis werd in de poleis verschillend opgelost wat het politiek denken verder bevorderden.
Hesiodus ‘werken en dagen’:
- Rechtvaardigheid is iets menselijk.
- Rechtvaardigheid is het tegenovergestelde van overmoed. Je moet jezelf niet hoger
inschatten dat je bent. Je bent wie je bent. Als je jezelf wel nederig opstelt naar de goden,
dan ben je rechtvaardiger dan wanneer je dit niet doet.
- Je moet de mensen geven wat hen toekomt.
Homerus ‘Ilias en Oddysee’:
- Achilles vs Agamemnon over de oorlogsbuit
- Heb je meer recht op dingen door de status die je hebt, of zijn de verrichtingen die je doet
belangrijker?
- Diké: wat is rechtvaardigheid? Vragen als de verdeling van oorlogsbuit en politieke autoriteit
komen naar boven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RNijmegen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.