SAMENVATTING GGZ-AGOOG
Inhoudsopgave
Samenvatting GGZ-agoog..........................................................................................................................................1
Geschiedenis van de psychiatrie...........................................................................................................................1
Psychiatrie en filosofie..........................................................................................................................................7
Wat is een psychiatrische ziekte?.....................................................................................................................7
Antipsychiatrie, macht vrijheid en de mens in de maak.................................................................................14
Waanzinnige seks............................................................................................................................................17
Intersectionaliteit en lokale politieke context....................................................................................................19
Sociale psychiatrie...............................................................................................................................................22
Psychopathologie................................................................................................................................................25
Gezondheidsmodel..............................................................................................................................................28
Fenomenologie....................................................................................................................................................31
neurocognitieve stoornissen...............................................................................................................................35
Neurobiologie......................................................................................................................................................36
Ontwikkelingsstoornissen...................................................................................................................................39
Stemmingsstoornissen........................................................................................................................................43
ouderdom en psychiatrie....................................................................................................................................47
Trauma- en stressgerelateerde stoornissen.......................................................................................................49
Angst....................................................................................................................................................................53
eetstoornissen.....................................................................................................................................................59
Seksualiteit..........................................................................................................................................................63
Herstel hoorcollege.............................................................................................................................................66
Psychofarmaca....................................................................................................................................................67
Suïcide.................................................................................................................................................................73
Zelfbeschadiging..................................................................................................................................................79
Agressie...............................................................................................................................................................82
GESCHIEDENIS VAN DE PSYCHIATRIE
Tijd ongeveer ingedeeld:
1
, - Oudheid alles voor christus tot ongeveer 700
- Middeleeuwen 700 tot 1500-1800
- Moderne tijd 1800 tot nu
(Gouden eeuw (17e, en revoluties zitten er nog tussen)
De oudheid
Voorbeelden uit de oudheid:
- Homerus (800 voor chr.): Ajax doodt een kudde schapen, hij dacht dat het vijanden waren. Hij had een
vervormde waarneming van de werkelijkheid
- Hindoeïsme: de demonen worden als verantwoordelijk geacht voor epileptische stuipen
Krankzinnige mensen krijgen rare klachten. Waanzin werd gezien als contact hebben met goden of het hogere,
dat wat ‘gewone mensen’ niet begrepen. In de oudheid en middeleeuwen dachten mensen dat er demonen
kwamen kijken bij mensen die onverklaarbaar gedrag vertoonde.
Nedbukadnezar is een voorbeeld van een man die denkt dat hij een dier is. Hij dacht dat hij een stier was,
beschreven in een stukje uit de bijbel. Dat is zoantropie: waan! Denken dat je een dier bent.
Verklaringen van ziekte door Hippocrates
Hippocrates leefde in 400 voor chr. Als mensen in die tijd ergens last van hadden, werd er een gat in het hoofd
gemaakt en het ‘slechte’ stuk verwijderd. Hippocrates probeerde een meer rationele verklaring te vinden en
een beter behandeling. Hippocrates dacht de gemoedstoestand van een mens werd bepaald door een
(on)evenwicht van vier lichaamssappen:
- Zwarte gal (aarde/melancholie/depressie).
- -Gele gal (vuur/cholerisch).
- Bloed (lucht/sanguinisch/manische fase bipolaire stoornis).
- Slijm (water/flegmatisch/weinig enthousiasme & aanpassingsstoornis).
Bovenstaande verklaring heeft Galenus verder uitgewerkt in de middeleeuwen. Galenus heeft dingen meer
gekoppeld aan ziektes, bijv.
- Frenesis waanzin met koorts (psychose)
- Rabisdemonium lupinum (wolfsgekte/honddolheid)
- Epilepsie maanziekte of boze geesten
- Manie of melancholie insania of furor (gekte door bezetenheid, nu manie)
2
, De vier homoren hadden hun eigen speciale kwaliteit, gekoppeld een lichaamsdelen en waren zelf gekoppeld
aan seizoenen.
Seizoe Oude
Humor Element Orgaan Kwaliteit Temperament Karakteristieken
n naam
Energiek, hartelijk, onbevangen,
Warm & optimistisch, creatief, zorgeloos,
Bloed Lente Lucht Lever Sanguis Sanguinisch
vochtig levendig, sociaal, open, impulsief,
vluchtig
Ambitieus, eerzuchtig, rusteloos,
Warm & driftig, egocentrisch, extravert,
Gele gal Zomer Vuur Hart Kholé Cholerisch
droog gepassioneerd, energiek, resultaat-
gericht
Serieus, introvert, passief, rustig,
Zwarte Koud & Melaina analytisch, neerslachtig, voorzichtig,
Herfst Aarde Milt Melancholisch
gal droog kholé wantrouwend, gewetensvol,
zorgvuldig, depressief
Kalm, aandachtig, geduldig,
Slijm Koud & rationeel, onverstoorbaar, tolerant,
Winter Water Hersenen Phlégma Flegmatisch
(fluim) vochtig overpeinzend, consistent,
loyaal, stoïcijns
Voorbeeld: als je te veel van bloed had. Was de ziekte warm en vochtig, zoals roodheid, opgezwollen en
ademen. Typisch ziektebeeld: koorts door een infectie. Alle behandelingen waren gefocust op het balanceren
van de humoren.
Deze humorenleer is gebaseerd op de Grieks/Romeinse arts Claudius Galenus (ca. 192-200). De vier-sappenleer
was eeuwenlang uitgangspunt in de westerse geneeskunst. Volgens Galenus, die voortborduurde op het werk
van onder andere Hippocrates, stonden die vier levenssappen symbool voor de vier temperamenten. Bloed
stond voor energiek en levendig, gele gal voor ambitieus en rusteloos, zwarte gal voor melancholisch en serieus
en slijm voor flegmatisch en geduldig. Een teveel of een gebrek aan een van de vier sappen kon iemands
lichamelijke en geestelijke evenwicht verstoren en (psychische) ziekte veroorzaken. Wie te veel zwarte gal in
zijn bloed had, leed bijvoorbeeld aan zwartgalligheid en was somber.
- Bloed: Vurige, energieke mensen werden verondersteld een overheersende hoeveelheid bloed te
hebben, en werden sanguinisch genoemd.
- Gele gal: Het cholerische type werd verondersteld makkelijk geïrriteerd te zijn en snel kwaad te
worden als gevolg van een teveel aan gele gal. Het Franse colère en het Spaanse cólera betekent
woede.
3