Handhaving
Dit is een taak van de overheid, deze taak houdt in dat de overheid erop toe moet zien dat burgers
zich houden aan de wet, en dat zij op treedt als burgers dit niet doen.
Iedereen kent handhaving wel in strafrechtelijke zin, maar ook het bestuursrecht beschikt over eigen
instrumenten waarmee bestuursorganen zelf direct kunnen optreden tegen overtredingen van burgers
en bedrijven.
Art 5:1 Awb geeft de volgende definitie van een overtreding:
‘een gedraging die in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift’
Daarnaast bepaalt lid 2 dat de overtreder diegene is die de overtreding pleegt of medepleegt.
Bij bestuurlijke handhaving bindt het toezicht op de naleving van de wet en het opleggen van sancties
plaats door een bestuursorgaan dat niet met strafvordering is belast.
Preventief en repressief
De bestuurlijke handhaving kan zowel vooraf, preventief, als achteraf, repressief, gebeuren.
Preventieve handhaving
Hierbij gaat het erom dat overtredingen worden voorkomen. Dit houdt onder andere in dat
burgers goed op de hoogte worden gebracht van hun rechten en plichten, Dit is ook wettelijk
vereist in afdeling 3.6 Awb. Daarnaast is ook het stimuleren van goed gedrag een vorm van
preventieve handhaving, bijvoorbeeld door het verlenen van subsidies.
Repressieve handhaving
Hierbij worden overtredingen gecorrigeerd, het bestuursorgaan treedt pas op als de
overtreding heeft plaatsgevonden of dreigt plaats te vinden. Dit vindt plaats door het opleggen
van een sanctie. Een sanctie is een door de wet toegelaten of geboden reactie van een
overheidsorgaan is gedrag dat in strijd is met het recht, waardoor de overtreder rechtstreeks
in zijn belangen wordt getroffen.
Er zijn twee soorten sancties:
1) Herstelsanctie
Dit zijn sancties die erop gerecht zijn om overtredingen ongedaan te maken en te
voorkomen. → art 5:2 lid 1b Awb
2) Bestraffende sanctie
Dit zijn sancties die erop zijn gericht om de overtreder te bestraffen.
In art 5:4 lid 1 Awb staat de legaliteitseis opgenomen voor het opleggen van een bestuurlijke
sanctie. Voordat een sanctie wordt opgelegd, moet eerst de overtreder worden
gewaarschuwd, behalve bij spoedeisende gevallen.
, Toezicht op de naleving
Handhaving kan niet zonder toezicht op de naleving van regels. Toezicht vindt plaats door personen
die op grond van bepalingen in bijzondere wetten als toezichthouder zijn aangewezen → art 5:11 Awb
De bevindingen van deze toezichthouders worden genoteerd in een rapport of een proces-verbaal. Op
grond van het derde lid kunnen ook lagere bestuursorganen toezichthouders aanwijzen.
Toezicht begint meestal preventief als er nog geen overtredingen zijn begaan, en kan uitmonden in het
opleggen van een (repressieve) sanctie. Er is een grote kans dat het openbaar bestuur hierbij in de
persoonlijke levenssfeer van de burgers optreedt. Dit mag alleen als er in de wet een bevoegdheid
hiertoe wordt verleend aan het openbaar bestuur art 10 en 12 GW.
In afdeling 5.2 Awb worden er bevoegdheden en verplichtingen aan de toezichthouders toegekend. In
een bijzondere wet kunnen deze bevoegdheden nog eens worden verruimd of beperkt. Deze
beperking kan ook plaatsvinden in het besluit waarin zij als toezichthouder zijn aangewezen.
Deze zijn onder andere dat een toezichthouder:
Zich moet kunnen legitimeren → art 5:12 Awb
Alleen van zijn bevoegdheden gebruik mag maken als dat voor het vervullen van zijn taak
rederlijkerwijs nodig is → art 5:13 Awb
Plaatsen mag betreden, maar woningen alleen met toestemming van de bewoner → art 5:15
Inlichtingen mag vorderen → art 5:16 Awb
Zakelijke gegevens en bescheiden mag inzien → art 5:17 Awb
Zaken mag onderzoeken en daarvan monsters nemen → art 5:18 Awb
Vervoermiddelen en hun lading mag onderzoeken → art 5:19 Awb
Toezichthouders kunnen zelf niet bestuurlijk optreden tegen overtredingen, maar zij kunnen wel
preventief handhaven.
Het is mogelijk dat toezichthouders op grond het Besluit buitengewoon opsporingsambtenaar en op
grond van art 142 Sv buitengewoon opsporingsambtenaar zijn en op grond van de Politiewet kunnen
zij politieambtenaar zijn. Als toezichthouders dus een BOA of een politieambtenaar zijn, dan kunnen zij
als zij optreden als toezichthouder, ook strafbare feiten opsporen.
Het is van belang om te weten of er wordt gehandhaafd door middel van een herstellende sanctie of
dat er sprake is van een criminal charge. Dit is een beschuldiging waarop handhavend optreden of
vervolging is ingesteld, die kan uitmonden in het opleggen van een straf, dit kan dus of een
bestraffende sanctie zijn of een strafrechtelijke vervolging. Als er sprake is van een criminal charge,
dan zijn er een paar beginselen waar rekening mee moet worden gehouden. Deze beginselen staan
opgenomen in art 6 EVRM, maar er zijn er ook een aantal opgenomen in de Awb.
Cautie art 5:10 lid 2 Awb
Voor er verhoor plaatsvindt, moet de verdachte gewezen worden op het feit dat hij/zij niet
verplicht is tot antwoorden.
Neno-tenetur-beginsel art 5:10a lid 1 Awb
Een verdachte hoeft niet mee te werken aan zijn eigen veroordeling.
Ne bis in idem art 5:43 Awb
Een verdachte mag niet twee keer veroordeeld worden voor hetzelfde feit, in dit geval mag er
dus niet twee maal voor hetzelfde feit een bestuurlijke boete worden opgelegd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleurtt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.