Inleiding in de pedagogische
onderwijswetenschappen 1B
College 1: 21-10-2019
Vandaag:
Psychopathologie
o Sociale angst
o Autisme
o Externaliserend/ antisociaal gedrag
Psychopathologie & pedagogiek: welke directe invloed heeft het hebben van een stoornis op de
omgeving, dus bijv het gezin
Hoe ontstaat een stoornis?
Directe invloeden?
Hoe kan je het kind/ gezin helpen?
Classificatie
Classificatiesysteem: dsm (wanneer noemen we iets nou een stoornis en wanneer een bepaalde
stoornis?)(aan welke gedragseigenschappen moet iemand voldoen om een stoornis te hebben?) (als
we het over een stoornis hebben, hebben we het altijd over hetzelfde)
1. Internaliserende problemen (naar binnen)
a. Angst
b. Depressie
c. Lichamelijke klachten zonder medische oorzaak (Somatiseren van klachten: kind is
angstig en heeft buikpijn, maar vertelt alleen dat hij buikpijn heeft, want de angst
kan hij niet benoemen)
2. Externaliserende problemen (naar buiten)
a. ADHD
b. Gedragdproblemen
c. Middelenmisbruik
3. Neurologische ontwikkelingsstoornissen
a. Autisme spectrum stoornissen
b. Leerproblemen
Sociale angst
De functie van angst:
Behoeden: watervrees, zodat je niet in het water springt voordat je kunt zwemmen
Separatieangst, ik ben een ander persoon dan mijn ouders, dus gaan ze zich vastklampen aan
hun veilige basis
Voedsel, zodat je niet alles in je mond stopt, zoals dingen die giftig zijn
Dsm criteria – sociale angst
A. Angst voor sociale situaties met zowel leeftijdsgenoten als volwassenen
a. Gesprek voeren
b. Onbekende mensen ontmoeten
c. Eten/drinken met anderen
d. Betalen bij de kassa
e. Telefoneren
f. Presenteren
, g. feestjes
B. Bang dat anderen negatief zullen oordelen over zijn gedrag/angstsymptomen
C. Sociale situaties roepen bijna altijd angst op
D. Vermijdingsgedrag of intense angst
E. Angst niet in verhouding met daadwerkelijk gevaar
F. Angst en vermijding meestal zes maanden of langer
Alleen plankenkoorts: als angst zich beperkt tot openbaar spreken/optreden
Klachten veroorzaken significant lijden of beperking in het dagelijks leven
Sociale angst – een paar feiten
- Meest voorkomende angststoornis – 7% kinderen
- Pas sinds 1980 erkend als officiële stoornis
- Eerst vooral erkenning voor plankenkoorts, daarna ook andere vormen
- Kinderen vs volwassenen:
o Onder leeftijdgenoten én volwassenen
o Andere uitingen (huilen, woede-uitbarstingen, extreem aanhankelijk)
o Hoeven niet te herkennen dat angst overdreven is
- Oorzaken…
Diathesis-stress model (4 stappen)
1. Interactie tussen een individu en omgeving, waarbij er een bepaalde kwetsbaarheid is van
het individu die veroorzaakt worden door de omgeving of door iets in het individu zelf.
2. Gedragsinhibitie: je durft je niet te uiten, je laat dingen terwijl je ze wel zou willen
3. Stressoren: factoren die ervoor zorgen dat het wordt geuit in een stoornis, bijv niet optimale
opvoeding
4. Sociale angst
Sociale angst en opvoeden
Sociale angst stimuleren door opvoedpraktijken
o Observationeel leren en social referencing
Kinderen gebruiken ouder om nieuwe situatie te interpreteren
Ouder angstig kind angstig
Modeling
o Verbale informatieoverdracht
Vergelijkbaar principe, verbaal
Onderzoek: kinderen die negatieve informatie krijgen over Cuscus (cuscus
onderzoek) zijn banger voor het dier
Groep ouders krijgt positieve informatie over het dier kinderen
zijn niet angstig voor het dier
Groep ouders krijgt negatieve informatie over het dier kinderen
zijn angstig voor het dier
Groep ouders krijgt neutrale informatie over het dier kinderen
zaten tussen de angstige en niet angstige kinderen in
Sociale angst en opvoeden
Angstige ouders die ambigue informatie kregen, brengen meer angst over op het kind
Hoe angstig is ouder in het dagelijks leven negatief praten over Cuscus angst kind
Sociale angst stimuleren door ouders (zie tabel blackboard)
Sociale angst stimuleren door opvoedpraktijken
o Afwijzing
o Overbescherming
, o Overcontrole
Sociale angst verminderen door opvoedpraktijken
o Bevorderen van autonomie
o Uitdagend gedrag (vooral door vaders?)
Oorzaak – gevolg; opvoedgedrag kind?
o Experiment Thirlwall & Creswell (2010)
Twee groepen ouders (overcontrolerende ouders en autonomische ouders) kinderen
met overcontrolerende ouders toonden meer sociale angst dan kinderen met
autonomische ouders
Oorzaak – gevolg; kind opvoedgedrag
o Experiment Hudson, Doyle & Gar (2009)
Ouders met sociaal angstige kinderen en geen sociaal angstige kinderen. Uitkomst:
ouders lieten bij sociaal angstige kinderen meer overbeschermend gedrag zien. Kind
lokt overbeschermend gedrag uit bij de ouders.
Conclusie:
o Ouders kunnen sociaal angstig gedrag stimuleren via opvoeding
o Angstig gedrag van kinderen kan onhandig opvoedgedrag uitlokken
Autisme
DSM criteria – ASS
Persisterende deficiënties (moeilijkheden) in sociale communicatie en interactie
Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten
Symptomen aanwezig in kindertijd
Symptomen kunnen niet verklaard worden door een verstandelijke beperking (grondslagen:
inductief argument!)
Autisme spectrum – een paar feiten
Voor het eerst beschreven in 1943 (Kanner & Asperger)
Pas in 1980 als diagnose omschreven – daarvoor vroegkinderlijke schizofrenie
Tot en met DSM 4 verschillende subdiagnoses:
o Autistische stoornis
o Stoornis van Asperger
o Stoornis van Rett
o Desintegratieve stoornis van de kinderleeftijd
o PDD-NOS
Moeite om autisme, Asperger en PDD-NOS te scheiden:
o Autisme spectrum DSM 5
Prevalentie: 0.6-1.1 %
Oorzaken
Oorspronkelijke beschrijving Kanner psycoanalyse + gebrek biomedische verklaringen =
ijskastmoeder
Sinds jaren 60 erkenning voor neurobiologische basis (grondslagen: inductief argument,
nieuwe informatie, nieuwe conclusie)
Grote erfelijkheidscomponent: ruim 90%
o Een-eiige tweelingen grote overlap (70-90%)
Onduidelijk welke genen en rol van omgeving
Autisme en opvoeden
Niet: opvoeden als oorzaak
Wel: grote impact op gezin
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolandahaak1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,48. Je zit daarna nergens aan vast.