PMW kinderopvang
Les 1: Intro + Beleid
Kinderopvang:
- 0-12 jarigen
- kindercentra: Kinderdagverblijf en BSO,
- gastouders
- startpunt was opvang, steeds meer oog voor pedagogische taak
Voor en vroegschoolse educatie:
- 2-6 jarigen
- peuterspeelzalen met groep 1 en 2 basisonderwijs
- startpunt is educatie, achterstandsbestrijding, betere aansluiting basisschool
Maatschappelijke functie van Kinderopvang en VVE:
- Economische functie: arbeidsparticipatie met name vrouwen
- Educatieve functie: Ontwikkelingsstimulering en achterstandbestrijding
- Sociale functie: Ouders ondersteunen bij opvoeding, tijdig onderkennen van problemen en
achterstanden, integratie en vormgeving multiculturele samenleving
Verdrag Rechten van het kind 1989
Kinderen hebben recht op onder andere:
- onderwijs
- ontplooiing van talenten
- recht op participatie
- bescherming tegen discriminatie
Gelijke mogelijkheden voor alle kinderen rol kinderopvang / vve
Belang jonge jaren voor kind
Belang ervaring in jonge jaren
- sociale ontwikkeling
- zelfvertrouwen
- hersenontwikkeling
- taalontwikkeling
Methodieken Kinderopvang en VVE
Hoe realiseren we talentontwikkeling en gelijke kansen voor kinderen?
Wat is de rol van de kinderopvang en VVE?
Waaraan wordt gewerkt (doelen) en hoe (methoden) ?
Aandacht voor verschillende methodieken
Twee tradities in denken over opvang en opvoeding
1: Opvang en educatie van jonge kinderen is publieke verantwoordelijkheid
2: Opvang en educatie van jonge jongeren is een eerste verantwoordelijkheid voor
ouders
Welke consequenties heeft dit voor het landelijke beleid?
1) Opvang en educatie van jongen kinderen is publieke verantwoordelijkheid /
verantwoordelijkheid van ouders
2) welke landen, toegankelijkheid, kosten, rol opvang en educatie, acceptatie voorziening,
visie beleid?
1
,1: Opvang en educatie jonge kind is publieke verantwoordelijkheid
Scandinavische landen, Duitsland, Frankrijk, Vlaanderen
Breed toegankelijke basisvoorziening, publieke financiering, bijdrage naar draagkracht
Breed in de maatschappij: kinderopvang waardevolle aanvulling op gezinsopvoeding
Grote acceptatie –> kinderen gaan 5 dagen pw
Beleid inhoudelijk, samenhangende visie opvoeding, onderwijs en zorg
2: ouders primair verantwoordelijk voor opvang en educatie jonge kind
VS UK, Australië, Ierland en Nederland
Kinderopvang primair voorziening voor werkende ouders
Ouders kiezen voor een vorm, overheid realiseert randvoorwaarden maar mengt zich niet in
opvoeding kinderen.
Overheid terughoudend, kinderopvangorganisatie zijn privaat
Ouders betalen kosten, overheid draagt bij, volledige bekostiging specifieke groepen
(achterstanden beleid)
Acceptatie voorziening
Beleid – onderwijs en opvang grotendeels gescheiden, verbrokkeld beleid
Ontstaansgeschiedenis vanaf 1970
Kinderopvang: toenemende vraag uit ‘niet probleemgezinnen’, vanaf 1990
stimuleringsmaatregelen, arbeidsmarktinstrument, zorgen en werken, 2005: Wet
Kinderopvang
Peuterspeelzalen: sociale ontmoetingsplaats, grote acceptatie, voor werkende ouders niet
praktisch, voorbereiding op school, eerst vooral sociaal, later ook cognitief, doelgroepen en
VVE
Wie gaat er naartoe?
Kinderdagverblijven: kinderen van werkende ouders, vaak tweeverdieners, vaak
hoogopgeleid, hoge SES, vaak wit
Peuterspeelzalen: gezinnen lage SES, vaak gekleurd, veel culturele diversiteit, zorgen om
kwaliteit, doelgroepen – VVE – basisschool
Versnipperd pedagogisch aanbod 0-6 jarigen
Kinderdagverblijven accent ligt op opvang, pedagogische inhoud beperkt, al neemt die toe
Peuterspeelzalen van oudsher sociale doelstelling, achterstandsbestrijding, gescheiden
trajecten: 0-4 jarigen werkt segregatie in de hand
Groep 1 en 2 basisonderwijs voorbereiden kleuters op bassischool
Integreren van deze voorzieningen leidt tot betere kansen voor alle kinderen
WET OKE – 2010
Wet ontwikkelingskansen voor Kwaliteit en Educatie
Doel taalontwikkeling jonge kind stimuleren, kwaliteitseisen peuterspeelzalen verhogen,
stap op weg naar harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang, zelfde kwaliteitseisen
voor peuterspeelzaalwerk als voor kinderopvang
Gemeenten moeten zorgen voor voldoende, kwalitatief goed aanbod voorschoolse educatie
Veranderingen Wet Kinderopvang
2005 wet kinderopvang: Doelen: mogelijke maken combinatie arbeid en zorg: vergroten
toegankelijkheid, en toenemende aantal kindplaatsen. Geen subsidies meer voor
tegemoetkomingen in de kosten aan ouders voor het eerst pedagogische kwaliteitseisen
2007: Motie van Aartsen, Bos: scholen worden verplicht naschoolse opvang te organiseren
groei BSO
2010 Wet ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (OKE) :
2
,2011 Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen: Peuterspeelzalen moeten
aan zelfde eisen voldoen als kdv’s
2012 Verzamelwet kinderopvang
Financiering kinderopvang
Voor 2005 (Wet Kinderopvang) gesubsidieerde en particuliere opvang weinig plaatsen,
slechte toegankelijkheid, vaak heel duur, of juist heel goedkoop
Sinds wet kinderopvang geen subsidie meer aan instellingen
Ouders krijgen de rekening en ontvangen Kinderopvangtoeslag
Sinds 2012 tegemoetkoming gekoppeld aan gewerkte uren
NU: kleinere en grotere organisaties met of zonder winstoogmerk
Financiering VVE
Gemeentelijke Onderwijs Achterstanden beleid (GOA) middelen voor
onderwijsachterstanden, gaan van rijksoverheid naar gemeenten
Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) meer autonomie voor school, scholen
verantwoordelijk voor VVE aan 4-6 jarigen: zij ontvangen VVE gelden direct van rijk
Gemeenten verantwoordelijk voor VVE aan 2-5 jarigen KDV”s die VVE aanbieden krijgen
subsidie van gemeente
Veranderingen ingezet in kabinet Rutte 1
Miljoenen bezuinigen in de kinderopvang vanaf 2011
Tegelijkertijd meer eisen, ingezet gelden specifieke doelen
- vier ogen principe
- deskundigheidsniveau: pm’ers: taal en interactievaardigheden
- kwaliteitsborging en monitoring
- meer focus op toezicht handhaving
regels deels reactie op zedenzaak Amsterdam
- inspraak ouders
Veranderingen ingezet in kabinet Rutte 1
Najaar 2011 toenmalig minister Bijsterveld (OC&W) presenteert ‘basis voor presenteren’
Impuls aan kwaliteitsverhoging VVE:
- HBO’ers in de uitvoering
- Opbrengstgericht werken
- Hogere taaleisen voor medewerkers
Miljoenen impuls voor komende jaren
95 miljoen tot 2015 naar de gemeenten
Werkgelegenheid voor HBO pedagogen in sector meer hierover in les 5
Consequent en consistent beleid
Kinderopvang en VVE gescheiden werelden of harmonieus geheel
Hoe staat het met gelijke kansen voor kinderen?
Waar is de gedachte achter de Wet OKE gebleven harmonisatie ?
Kansen voor jullie als HBO geschoolde pedagogen in de kinderopvang of de VVE als sector?
Ontwikkelingen in de Toekomst
Position Paper Kinderopvang-Onderwijs-Welzijn 2014
- de burgers van de toekomst: over culturele en sociale grenzen heen, kunnen
samenwerken, leven en spellen: 21 century skills
- mannen en vrouwen nodig op de arbeidsmarkt
3
,- goede pedagogische basis 0-6 basis voor schoolsucces en carrière
- gelijke kansen voor kinderen?
Wat kunnen bovengenoemde sectoren hieraan bijdragen?
Kunnen ze meer dan wat er nu gebeurt?
Ontwikkeling in de toekomst
Position paper kinderopvang –onderwijs- welzijn 2013
- kinderopvang net als onderwijs een basisvoorziening
- Hbo’ers in de uitvoering ter verhoging van de kwaliteit
- Combinatiefuncties: kinderopvang, peuterspeelzaal, onderwijs, sport en cultuur
- samenwerking verschillende sectoren: inhoudelijke afstemming
- samenwerking verschillende sectoren: financiële afstemming
Arbeidsmarkt
Kinderopvang: krimp, stabiliseert nu
VVE: groei
Doorzetten van integrale kind centra?
Hbo’ers in de uitvoering van VVE en Kinderopvang?
De toekomst is niet goed te voorspellen
In ieder geval is kinderopvang niet meer weg te denken uit onze samenleving
pedagogische kwaliteit moet
En nu verder hoe kunnen we werken aan kwaliteit in beide sectoren, wat is eigenlijk de
kwaliteit!
Artikel: Een rijk programma voor ieder kind (uit rapport Onderwijsraad)
Kinderen groeien op in diverse opvoedingsmilieus die niet altijd goed op elkaar zijn
afgestemd terwijl continuïteit belangrijk is. Verschillen tussen gezin en andere contexten
kunnen risicovol zijn. In dit artikel staat de zoektocht naar een inhoudelijke verbinding
tussen de verschillende opvoedingsmilieus centraal. Wordt uitgegaan van het kind: welke
doelen van opvoeding en educatie zijn belangrijk voor 0 tot 12 jarigen en om at voor
programma-aanbod vraagt dat?
Conclusie: drie criteria voor een doorlopend programma-aanbod:
- zorg voor veiligheid, stabiliteit en continuïteit Basis van goede opvoeding is veilige
gehechtheidsrelatie met belangrijke opvoeders. Moet voldoende mate van beschikbaarheid
van de opvoeders zijn en voldoende structuur en voorspelbaarheid in gedrag als omgeving.
- stimuleer een brede ontwikkeling maar zorg ook voor recreatie en ontspanning Kinderen
hebben belang bij brede ontwikkeling (cognitieve ontwikkeling, fysieke, motorische, sociaal-
emotionele en morele ontwikkeling) Kinderen moeten dagprogramma dat hen voldoende
uitdaagt op alle ontwikkelingsterreinen of extra aanbod bij achterstanden.
- stimuleer de eigen verantwoordelijkheid, geef kinderen de kans om zelf actief mee te doen
en leer kinderen omgaan met (culturele) diversiteit en gezamenlijkheid kinderen actief
meedoen aan sociale verbanden. Eigen verantwoordelijkheid van kinderen moet worden
bevorderd en waar kinderen zelf mee kunnen doen.
Daarnaast pedagogische instellingen een actief doelgroepenbeleid voeren zodat zij een
divers samengestelde doelgroep bereiken. Dus niet laag opgeleide gezin kind in een groep
en hoger opgeleide gezin kind in andere groep.
4
,Artikel: Een rijk programma voor ieder kind (rapport uit onderwijsraad)
Overzicht van voorzieningen voor zorg, opvang en educatie van 0 tot 12.
Artikel: Reageertakkoord Rutte II – Bruggen slaan
800.00 kinderen maken gebruik van kinderopvang daarom moeten opvangvoorzieningen een
gezonde en veilige omgeving bieden die bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen.
Kinderopvang biedt ouders mogelijkheid om deel te nemen aan het arbeidsproces
redenen om betaalbaarheid en kwaliteit van kinderopvang te blijven verhogen.
Onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor – en vroegschoolse educatie moeten op
elkaar afgestemd zijn. In voorschoolse periode is belang om:
- ontwikkelingsachterstanden te voorkomen, signaleren en aan te pakken
- leren van de Nederlandse taal veel aandacht
Bij buitenschoolse opvang is afstemming noodzakelijk om waar mogelijk een sluitend dag
arrangement te realiseren, zoals in het kader van een brede school of integrale kind centra.
Ouders kiezen voorziening die het beste pas bij hun kind. Het risico gestuurde toezicht
verbetert verder: streng waar nodig, zelf verantwoordelijk waar dat kan.
Om de onderlinge afstemming te optimaliseren wordt de financiering van de
peuterspeelzaalwerk onder de Wet Kinderopvang gebracht. Belemmeringen voor
samenwerking zullen op basis van de ervaringen van de nu lopende pilots worden
weggenomen. Financieringsstromen stemmen we op elkaar af.
Door extra investeringen in voor – en vroegschoolse educatie verbeteren we de kwaliteit van
de taalvaardigheid van het personeel.
De veiligheid van kinderen in de kinderopvang heeft de hoogste prioriteit: screening van
personeel zal voortdurend plaatsvinden.
Positie van ouders wordt versterkt staan hoger.
Het aanbod van voorzieningen dient aan te sluiten bij de wensen van ouders. Met de sector
afspraken maken over grotere flexibiliteit in het aanbieden van contracten. Doel is verbeterde
aansluiting tussen gebruikte en betaalde uren.
Position paper kinderopvang – onderwijs – welzijn. Branche organisatie
Kinderopvang, MO groep, PO raad
Kabinet wil dat onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen en voor- en vroegschoolse
educatie op elkaar afgestemd zijn.
Niet ieder kind krijgt positieve ontwikkelingsimpulsen maar ieder kind heeft er recht op, de
samenleving vraagt het en de wetenschap bevestigt het (maatschappelijk rendement van
sluitende arrangementen voor kinderen)
Een ambitieus veld en het belang van een stimulerend Rijksbeleid goede allianties en
arrangementen tussen alle opvoeders.
Hoe kunnen we doorpakken:
- budgettaire ontschotting door ook de middelen voor het peuterspeelzaalwerk onder de Wet
kinderopvang te brengen
- de continuering van het Rijksbeleid voor een sterkere positie van ouders, screening van
personeel en de investeringen in voor – en vroegschoolse educatie
- een gemeentelijke zorgtaak op het gebied van zorg voor de jeugd en gemeentelijke inzet
op integrale kindcentra
5
,Extra stappen nodig:
- realiseren van een preventieve basisvoorziening (peuter speelzaal, ko, voorscholen of een
variatie daarop)
- extra aandacht voor kinderen met achterstand
- samenwerken met gemeente en partners
- harmonisatie van financiering
6
, Les 2: kwaliteit in de kinderopvang en BSO
Wat is de kwaliteit in de kinderopvang?
Verschillende visies, verschillende uitgangspunten
- ontwikkeling beleid, hygiëne, bedrijfsvoering ect
Pedagogische visies op kwaliteit in kinderopvang:
- komen voort uit gezinsonderzoek
- vooral de attachment theorie van Bowlby en Ainsworth
Wat is kwaliteit? Warme, ondersteunende interacties met volwassenen in een veilige,
gezonde en stimulerende omgeving, waar ontwikkelingsstimulering en veilige relaties
samenkomen om de fysieke, emotionele, sociale en intellectuele ontwikkeling van individuele
kinderen te ondersteunen.
Hoe kwaliteit begrijpen? Wat maakt kwaliteit?
Sociaal ecologisch perspectief: Bronfenbrenner
Indicatoren van kwaliteit structurele factoren, procesfactoren
Rol ouders, ervaringen kinderen
Urie Bronfenbrenner (1917 – 2005)
ontwikkeling begrijpen hele ecologisch systeem
Alternatief voor traditionele benaderingen in ontwikkelingspsychologie aandacht context
In elkaar gevatte structuren
Klein naar groot
Wanneer ontwikkeling
- Steeds complexere interactie tussen een actief, zich ontwikkelde mens en mensen,
objecten en symbolen in diens directe omgeving proximale processen
- Regelmatige basis, gedurende langere tijd
- Vorm, kracht, inhoud en richting van proximale processen verschillen als gevolg van
eigenschappen mens en (in) directe omgeving
Microsysteem: het geheel van activiteiten, sociale rollen en relaties tussen het kind en zijn
directe omgeving
Exosysteem: factoren uit de sociale, economische en culturele context die indirect effect
hebben op processen binnen microsysteem. Het kind maakt niet direct deel uit van deze
omgeving.
Macrosysteem: Heersende ideologie van de samenleving. Economische systeem, sociale
voorzieningen, wetgeving. Normen en waarden, denken over opvoeding en (sub) culturen
Kwaliteit in sociaal ecologisch perspectief
Pedagogische kwaliteit waarbij ontwikkeling kind centraal staat: afstemming tussen
microsystemen is onmisbaar
Afstemming tussen verschillende microsystemen nu nog weinig. Wel Beleidsdoel!
Indicatoren van kwaliteit
Welke structurele factoren en welke PM kwaliteiten hangen samen met sensitieve,
responsieve en warme interactie met peuters?
- gunstige ratio, kleinere groepen, hoger opleidingsniveau, child-centered bellet’s, uitdagende
en stimulerende omgeving, stabiliteit wat kwaliteit is lijkt niet te verschillen voor baby’s of
peuters
7