In deze samenvatting vind je alle examenstof van Tijdvak 9 tijd van de wereldoorlogen. Zowel beknopt als gedetailleerd: alles wat je nodig hebt staat hierin beschreven. De samenvatting is verrijkt met overzichtelijke schema's, pijlen, rijtjes en afbeeldingen. Elk paragraaf kent dezelfde aantrekkeli...
KA: Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
burgerbevolking bij oorlogvoering
Zie ook HC2.1 voor de Eerste Wereldoorlog
INDIRECTE OORZAKEN VAN DE EERSTE WERELDOORLOG
Indirecte oorzaken van WOI gingen over spanningen tussen landen:
1. Wapenwedloop
Wie: Engeland, Duitsland
2. Nationalisme
Wie: Balkan, Duitsland, Engeland, Frankrijk
3. Militarisme: oorlog werd gezien als een gerechtvaardigd middel om nationale belangen veilig te stellen
Wie: Balkan, Duitsland, Engeland, Frankrijk
4. Meende recht te hebben op meer kolonies en invloed
Wie: Duitsland
5. Voelden zich bedreigd door Duitsland als sterke economische macht
Wie: Engeland, Frankrijk
6. Voelde zich vernederd na Frans-Duitse Oorlog en wilde wraak
Wie: Frankrijk
7. Was Elzas-Lotharingen kwijt
Wie: Frankrijk
DIRECTE OORZAAK VAN DE EERSTE WERELDOORLOG
De directe oorzaak van WOI was de moord op Frans Ferdinand (troonopvolger Oostenrijk-Hongarije) en zijn
vrouw door de Servische Gavrilo Princip.
Op de Balkan waren grote spanningen. Het gebied had lang tot het Ottomaanse Rijk behoord, maar dat was in
verval. Rusland en Servië zagen de gebieden als prooi om te veroveren. Tot hun ergernis had Oostenrijk-
Hongarije de provincie Bosnië al ingelijfd.
Op 28 juni 1914 bezochten de Oostenrijkse troonopvolger en zijn vrouw het door hun ingelijfde Sarajevo
(Bosnië). Dit was de druppel voor de Servische Princip en hij schiet hen dood. Dit is het begin van WOI.
VERLOOP VAN DE EERSTE WERELDOORLOG
Na de moord verklaart Oostenrijk-Hongarije Servië de oorlog. Rusland steunt Servië, maar Duitsland steunt
Oostenrijk-Hongarije en verklaart Rusland de oorlog. Frankrijk steunt Rusland. Nu verklaart Duitsland ook
Frankrijk de oorlog. Engeland steunt Rusland en Frankrijk na aanval op het neutrale België (Von Schlieffenplan
mislukte.
De Duitsers hadden een plan bedacht om niet op twee fronten te hoeven vechten: het Von Schlieffenplan. De
bedoeling was op via België naar Frankrijk te reizen om daar te vechten en vervolgens met de trein naar het
oosten te gaan om Rusland te verslaan. Maar dit plan mislukte, want:
1. Er kwam meer tegenstand van de Britten en Fransen dan verwacht (Slag bij de Marne)
2. Rusland mobiliseerde zich sneller dan verwacht
Gevolg: het Von Schlieffenplan was mislukt en er kwam toch een tweefrontenoorlog met in het westen een
loopgravenoorlog.
VERWOESTINGEN
WOI leidde tot ongekende verwoestingen, o.a. door de ingezette massavernietigingswapens (zie KA).
In 1917 begon Duitsland een onbeperkte duikbotenoorlog: U-boote joegen alle schepen in de buurt van
geallieerde landen naar de zeebodem → Verenigde Staten sluiten zich aan bij de geallieerden.
TOTALE OORLOG
WOI was een totale oorlog (zie KA), wat betekent dat de hele maatschappij meewerkte en meevocht. Duitsland
had ook te maken met geblokkeerde havens → honger. België en Noord-Frankrijk leden 4 jaar onder Duitse
bezetting.
GEALLIEERDE TEGENAANVAL
Na het oostfront gingen de Duitsers naar het westfront. Daar begon op 21 maart 1918 een Duits offensief.
Maar in augustus 1918 gingen de geallieerden in tegenaanval, want:
1. Ze beschikten over verse Amerikaanse troepen
2. Ze hadden nieuwe wapens (tanks)
Gevolg: een Duitse nederlaag was onvermijdelijk. Op 10 november 1918 vluchtte de Duitse keizer en op 11
november 2018 kwam er een wapenstilstand. Dit betekende het einde van WOI.
, GEVOLGEN VAN DE EERSTE WERELDOORLOG
WOI had een aantal ingrijpende gevolgen:
1. Veel doden, gewonden en verminkten, ook psychische klachten
2. Duitsland wordt een democratische republiek → Republiek van Weimar
3. 1919: Verdrag van Versailles:
- Duitsland moet erkennen dat het als enige schuldig is en:
o moet herstelbetalingen doen
o mag maar een klein en zwak bewapend leger hebben dat niet in het Rijnland mag komen
- Frankrijk krijgt Elzas-Lotharingen terug
- Polen krijgt Duitse gebieden en Duitsland verliest kolonies
- Volkenbond opgericht zonder Duitsland om vrede te bewaren
PARAGRAAF 2 DE ECONOMISCHE WERELDCRISIS
KA: De crisis van het wereldkapitalisme
NA DE EERSTE WERELDOORLOG
De eerste jaren na WOI was er crisis en werkloosheid. Maar in 1924: roaring twenties en gay twenties (=
welvaartsstijging). De Verenigde Staten waren hierbij een voorbeeld voor Europa.
De Amerikaanse economie groeide hard door:
- Snelle uitbreiding wegen- en elektriciteitsnet
- Nieuwe producten dankzij de snelle uitbreiding (koelkast, auto, wasmachine)
Ook de mode, uitgaansleven en vermaaksindustrie bloeiden op in de VS. De economische groei leidde tot
optimisme, vooral onder de Amerikanen: “nieuw kapitalisme zonder crisis en werkloosheid”
BEURSKRACH EN RECESSIE
Het optimisme droeg bij aan de voortdurende stijging van de aandelenkoersen → inflatie!
Maar: 24 oktober 1929 (Zwarte Donderdag) → Beurskrach. Koersen daalden ineens heel hard. Men probeert
aandelen verkopen, waardoor de koersen nog harder dalen.
Gevolg Beurskrach: wereldwijde recessie (= achteruitgang van de economie). Ook Europa en de koloniën
werden hard getroffen. Moederlanden beschermden de eigen ondernemers ten koste van de koloniën.
Gevolg: van wereldeconomie naar wereldcrisis
Let op: niet iedereen had het slecht. Wie wel werk had, kon profiteren van dalende prijzen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimbergakker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
