Contra-indicaties:
- Slechte mate van sociale integratie
- Acuut psychiatrisch toestandsbeeld
- LVB (hiervoor heb je een aangepast protocol)
- Jonger dan 18 (ook aangepast protocol hiervoor)
Terugval:
- Is onderdeel van het leerproces en geen reden om te stoppen met behandeling
- Bij een korte terugval is dit het onderwerp van de volgende sessie (registratie
middelengebruik)
- Bij ernstige terugval, waarbij het voor pt niet mogelijk is om veranderingen aan te brengen,
bespreek je met pt of intensivering van behandeling geïndiceerd is. Hierbij wordt vooral
besproken wat pt zelf kan doen om verandering aan te brengen en abstinent op de volgende
afspraak kan komen. Denk aan inschakelen van huis-of verslavingsarts (afbouwmedicatie) of
het inzetten van een ambulante/klinische detox
Onder invloed op afspraak
- Is geen reden om afspraak niet door te laten gaan, alleen als pt niet aanspreekbaar is.
- Wanneer het vermoeden bestaat dat pt onder invloed is, vragen aan pt:
Bij bevestiging: ben je in staat om te leren? Zo ja, afspraak door laten gaan en zo niet:
bespreken welke wijze ervoor kan zorgen dat de volgende afspraak wel door kan
gaan.
Ontkenning: dit wordt als waar geaccepteerd en bijeenkomst vindt dus gewoon
plaats
Bijeenkomst 1. Voorbereiden op verandering
Samenvatting intake en bevestiging behandelafspraken
- Wat is de reden dat je je nu aanmeldt voor behandeling? Welke veranderingen in jou of je
sociale omgeving hebben invloed gehad op de keuze voor behandeling?
- Welke belangrijke veranderingen hebben zich voorgedaan tussen intake en dit gesprek die
belangrijk zijn om te weten? Welke veranderingen tussen de intake en dit gesprek hebben de
motivatie voor verandering versterkt?
- Geef een korte samenvatting van de intake en bespreek vooral het gebruik, de hoeveelheid
en gevolgen. Benoem ook tijden waarin gebruik minder was en vraag pt de samenvatting aan
te vullen
- Bespreek de afspraken die gemaakt zijn bij intake, namelijk dat het een behandeling is
gericht op middelengebruik.
Inventarisatie middelengebruik
- Hoe heeft het gebruik eruit gezien tussen intake en dit gesprek. Wanneer er meerdere
middelen gebruikt worden, bespreek je die ook
- Bij verandering in positieve zin, bekrachtigen. Hoe is het gelukt om het te veranderen? Bij
meerdere middelen ook verandering hierin vragen
- Samenvatten inventarisatie
Inventarisatie nadelen van gebruik en voordelen van veranderen
, - Introduceer het onderwerp: op een rijtje zetten van de nadelen gebruik en voordelen van
verandering en bespreek dit dan. Lok hierbij verandertaal uit:
Laat pt expliciet verwoorden welke problemen er in de toekomst gaan ontstaan als
hij niet verandert
Laat pt expliciet verwoorden welke problemen afnemen als hij verandert
- Geef aanvullende info over de te verwachten positieve gevolgen van langdurende
verandering. Concretiseer wat de invloed is van verandering op de leefstijl van pt
- Leg uit hoe middelengebruik/gokken ontstaat. Op korte termijn spelen de positieve effecten
een rol als instandhoudende factoren en deze positieve effecten nemen op korte termijn af
en wordt het vooral in stand gehouden door afname van negatieve effecten op lange termijn,
veroorzaakt door gebruik zelf (dus wegnemen van bijvoorbeeld afkickverschijnselen is
wegnemen van negatieve effecten). Vraag wat pt herkent en bekrachtig de herkenning
- Schets dan een functie-analyse in een tabel met in de bovenste kolommen: uitlokken de
factoren, gedrag en instandhoudende factoren. Teken het op een whiteboard en leg uit dat
de functie-analyse de rode draad is van behandeling. De behandeling is erop gericht het
anders leren omgaan met de uitlokkende en instandhoudende factoren, waardoor pt weer
controle krijgt op het gebruiik
- Laat pt een aantal uitlokkende factoren noemen voor middelengebruik en noteer deze als
voorbeeld in de functie-analyse (FA). Laat pt bedenken wat hij daartegen kan doen, bijv.
vermijden van uitlokkende factoren.
- Introduceer het werkboek. Geef aan dat de thema’s ondersteund worden door
huiswerkoefeningen.
- Benadruk het belang van huiswerk
- Vraag naar mening van pt over deze behandeling
Instructie registratie middelengebruik
- Vertel hoe pt registratie moet invullen
- Laat pt eerste registratieformulier in het werkboek voor zich nemen en teken dit op een
whiteboard. Geef aan dat de registratie gaat over het gebruik, de uitlokkende factoren en
moeilijke situaties waarin pt gewend is o te gebruiken, maar niet gebruikt heeft. Leg de
kolommen uit:
Externe uitlokkende factoren: wie – wat – waar
Interne uitlokkende factoren: gedachten, lichamelijke sensatie (waar in het lichaam,
bijv. pijn, trek, moeheid), emotie (bang, boos, blij bedroefd), gedrag (het
daadwerkelijke gebruik, hoeveelheid en tijdsduur)
- Het gebruik kan uitgelokt worden door een enkele uitlokkende factor, maar ook door
meerderen
- Gebruik wordt niet altijd voorafgegaan door trek en als pt aangeeft dat craving geen
uitlokkende factor is, geen discussie aangaan, maar bekrachtig dit en geef aan dat dit goed
mogelijk is
- Vraag pt naar een aantal situaties in afgelopen week waarin hij gebruikt heeft. Vraag eerst
naar gebruik, de hoeveelheid en eventueel duur. Bij abstinentie vragen naar situaties uit een
periode dat nog wel gebruikt werd
- Ontleed dan samen met pt deze situaties in externe uitlokkende en intern uitlokkende
factoren. Gebruik alleen steekwoorden. Benadruk dat registratie bedoeld is om zicht te
krijgen op uitlokkende en instandhoudende factoren van gebruik. Dit is een belangrijke
eerste stap in controle krijgen
- Wanneer meerdere middelen gebruikt worden, ontleed dan een situatie per middel
, - Geef regelmatig info over het gebruikte middel en risico’s. Vraag wel altijd toestemming over
info geven en vraag wat pt herkent en ervan vindt.
- Breng minimaal twee situaties/gebruik van twee middelen in kaart.
Huiswerk
- Laat pt registratie voor zich nemen en vraag hem de komende week te registreren. Mocht pt
abstinent zijn, vragen naar situaties waarin pt gewend is om te gebruiken, maar dit niet
gedaan heeft of waarin het moeilijk was om niet te gebruiken
- Leg nut hiervan opnieuw uit
- Laat pt het formulier nadelen van gebruik en voordelen van veranderen (pagina 12) voor zich
nemen en vraag pt de belangrijkste nadelen van gebruik en belangrijkste redenen om te
veranderen op te schrijven
- Vraag of pt zelf nog iets wil bespreken en geef hier aandacht aan
- Bedank pt voor zijn openheid en actieve houding en maak een nieuwe afspraak
Bijeenkomst 2. Doelen en zelfcontrolemaatregelen
Huiswerkbespreking
- Vraag pt of het gelukt is om te registreren en bekrachtig positief bij ja. Vraag naar
hoeveelheid van gebruik (standaardglas alcohol, joints cannabis of uitgave aan het middel)
- Bij meerdere middelen, bespreek je kort de andere middelen ook
- Niet gelukt, aangeven dat het geen probleem is en dat je de registratie nu samen gaat maken
- Bespreek minimaal 2 situaties aan de hand van registratie, een normale gebruikssituatie en
idealiter een situatie waarin minder gebruikt is dan normaal. Vraag pt om uit alle situaties
een gebruikssituatie te beschrijven. Bespreek dit aan de hand van registratie
(interne/externe factoren en gevolgen). Vraag pt om een situatie te beschrijven waarin
minder gebruikt is dan normaal. Bekrachtig dit en bespreek dan de situatie aan de hand van
de registratie (interne/externe factoren). Bespreek kort wat tot verandering heeft geleid en
lok hier verandertaal uit
- Wanneer het gebruik niet veranderd is, aangeven dat het logisch is, want pt heeft nog geen
afspraken met zichzelf over een daadwerkelijke verandering. Lok hier ook weer verandertaal
uit.
- Wanneer registratie niet gedaan is, vraag dan naar welke voordelen hij ziet in het bespreken
van de moeilijke of gebruiksmomenten. Bespreek welke knelpunten hij komende week ziet in
het maken van de registratie. Vraag of hij dit aankomende week gaat doen en bij ja,
bekrachtigen. Bij nee, benadruk dan dat het registreren van moeilijke/gebruiksmomenten
helpend is bij behandeling. Wanneer pt komt met een eigen manier van registreren (bijv. op
telefoon), bekrachtigen
Huiswerkbespreking: nadelen van gebruik en voordelen van veranderen van gebruik
- Dit is in de vorige bijeenkomst al besproken. Vraag naar de belangrijkste nadelen van gebruik
en zorg voor verandertaal
- Bespreek de belangrijkste redenen voor verandering en gebruik verandertaal
- In vorige bijeenkomst al een aantal keer gesproken over verandering, hoe kijk je nu aan
tegen verandering? Lok verandertaal uit
- Wanneer pt een conclusie getrokken heeft, waarvan de strekking is dat het middelengebruik
veranderd moet worden, maak je de stap naar vastleggen van doelen
