Begrippenlijst
Boek Begeleiden
Hoofdstuk 30 Conflicten
Begrip Uitleg
Conflict Is een situatie waarin twee of meer mensen tegengestelde opvattingen,
belangen of behoeften hebben en men niet zomaar tot een oplossing kan
komen.
Inhoudelijk conflict De inhoud (van het werk) staat centraal, zoals verschil van mening over regels
en procedures, verschil van inzicht over het plan van aanpak.
Belangen conflict Jouw belang botst met dat van anderen, bv. Over de juiste verdeling van tijd,
geld en macht.
Sociaal-emotioneel Gevoelens en emoties staan centraal. Als je dit soort conflicten vaak met
conflict iemand hebt, verlies je het vertrouwen en kun je een hekel krijgen aan elkaar.
Ruzie Bij ruzie is vaak sprake van een luidruchtige woordenwisseling. De partijen
vechten voor hun gelijk. In een ruzie ben je kwaad. Een ruzie is dus een uit de
hand gelopen sociaal-emotioneel conflict.
Onzichtbaar conflict Dan komen de partijen er (nog) niet openlijk voor uit dat ze een conflict
hebben. Ze spreken niet uit wat hen dwarszit, ze gaan het conflict (en dus de
ander) uit de weg. Deze conflicten lopen gemakkelijk uit de hand.
Zichtbaar conflict Beide partijen weten duidelijk waarover ze een conflict hebben, ze erkennen
dat ze een conflict hebben. Ze kunnen ook aangeven waarover het conflict gaat.
Conflicthanteringsstijl De manier waarop je gewoonlijk reageert op een conflict.
Niet-effectieve Vechten en je zin doordrijven; streef je je eigen belangen na, ten koste van
conflicthanteringsstijlen de ander.
Ontlopen en vermijden; ga je het conflict niet aan, je komt niet op voor
jezelf. Na verloop van tijd veel nadelen zoals je spreekt je niet uit, kropt
dingen op, overspannen raken, burn-out krijgen of uitbasten in woede of
tranen als een vulkaan.
Aanpassen en toegeven; je gaat het conflict niet aan, is niet altijd erg maar
als je dit te vaak doet en je je aanpast in een kwestie die heel belangrijk
voor je is, is er sprake van zelfopoffering en kom je onvoldoende op voor je
eigen belangen en behoeften.
Effectieve Samenwerken en oplossen; je ervaart het conflict als een gezamenlijk
conflicthanteringsstijlen probleem en probeert het samen op te lossen (empathie). Vaardigheden:
luisteren, vragenstellen, verduidelijken/verhelderen en doorvragen.
Onderhandelen en een tussenoplossing zoeken; Dan probeer je samen
een oplossing te vinden die voor jullie beiden gedeeltelijk oké is. (zakelijke
manier)
Conflict bemiddeling; Bij een conflict via een (professioneel) bemiddelaar
proberen een oplossing te vinden waarin alle partijen zich kunnen vinden.
Voorkomen escalatie van o Bij het onderwerp blijven
een conflict o De tijd nemen voor de ander (en het conflict)
o Openstaan voor de ander
o Actief luisteren naar de ander
o Ik-boodschappen gebruiken
o Naar gezamenlijke belangen zoeken
o Oplossingen zoeken die voor beide partijen redelijk zijn, water bij de wijn
willen doen.
Classificatie: Corporate
, NIET doen bij een o Jij-boodschappen
conflict! o Niet bij het onderwerp blijven
o De ander beschuldigen
o Weglopen
o Anderen bij het conflict betrekken
o De ander niet laten uitspreken
o Niet naar de ander luisteren
o De ander persoonlijk aanvallen
o Niet bereid zijn iets toe te geven of om te overleggen
o Terugslaan (elke aanval van de andere partij beantwoorden met een
tegenaanval)
Conflicten lopen uit de Zegeltjes sparen: opkroppen en dan laten ontploffen.
hand door: Psychoanalyse: je zegt dat wel, maar volgens mij ben je bang om…….
Afmakertje: goed hoor, jij hebt gelijk.
Etiketteren: je bent nu eenmaal een luie donder.
Atoombom op Lutjebroek: Dreigen met gevolgen die niet in verhouding
staan met het geschil, bv één keer te laat komen en dreigen met ontslag.
Stekels opzetten: ja hoor, ik doe het toch nooit goed, je moet ook altijd mij
hebben.
Schuldgevoel oproepen: door jou kan ik nooit…. / jij houdt nooit rekening
met me.
Breekbaar: hou op, ik kan er niet tegen, ik krijg er hoofdpijn van.
Conflicten oplossen in 3 1. Probeer elkaars behoeften duidelijk te krijgen door actief te luisteren en ik-
stappen boodschappen.
2. Bedenk samen oplossingen, kies er een uit en maak hierover duidelijke
afspraken.
3. Ga na verloop van tijd samen na of de nieuwe oplossing werkt. Belangrijk is
om die oplossing écht een kans van slagen te geven.
Je zult zien dat door te luisteren naar de ander, naar elkaars behoeften en
belangen, er vaak al zoveel begrip ontstaat dat een oplossing voor de hand ligt.
Classificatie: Corporate
, Begrippenlijst
Boek Begeleiden
Hoofdstuk 31 Zorgvragers met gedragsproblemen
Begrip Uitleg
Gedragsproblemen Gedrag dat een probleem vormt voor zowel de cliënt als voor anderen, én in
verschillende situaties problemen oplevert.
Zoals: agressief, claimend en passief gedrag.
Kenmerken Het gedrag moet een probleem zijn voor de betrokkenen zelf
probleem gedrag Het gedrag moet een probleem zijn voor anderen
Het gedrag moet in verschillende situaties problemen geven
Gedragsproblemen - mensen met een verstandelijke beperking
voor bij: - geriatrische zorgvragers (complex ziektebeeld)
- mensen met psychiatrische stoornissen
Bepalen ernst Frequentie: hoe vaak vertoont de zorgvrager dit gedrag.
probleemgedrag Duur: hoelang vertoond de zorgvrager dit gedrag al.
Omvang: in hoeveel situaties komt het gedrag voor.
Gevolgen: in weke mate is er sprake van negatieve gevolgen voor de betrokkene zelf en anderen?
Gedragsstoornis Stoornis waarbij afwijkend gedrag gestuurd wordt vanuit de aanleg (erfelijkheid of
aangeboren afwijking), in tegenstelling tot een gedragsprobleem dat wordt gestuurd
vanuit de omgeving.
Apathisch gedrag Gedrag waarbij de zorgvrager zich passief, inactief, lusteloos en onverschillig
gedraagt. Komt vooral voor bij ouderen (het hoeft van hen allemaal niet meer).
Oorzaken van Veranderede eisen, veranderde situatie
gedragsproblemen Het evenwicht tussen draagkracht en draaglast
De persoon van de zorgvrager (persoonlijkheid)
Persoonlijke levensgeschiedenis (levensloop)
De houding van zorgverleners en familieleden
Het ziektebeeld of de stoornis bij de zorgvrager
Draaglast Wat iemand in figuurlijke zin te dragen heeft. De hoeveelheid spanning of druk die
iemand ervaart. BV nieuwe bewoner, verhuizing, geldzorgen, persoonlijke problemen,
werk- en studielast.
Draagkracht Iemands vermogen om bepaalde lasten (in figuurlijke zin) te dragen. Het is de mate
waarin een mens in staat is met gebeurtenissen en veranderingen in het leven om te gaan.
Stress Bij stress hebben mensen er moeite mee zich staande te houden. Als de draaglast
groter is dan de draagkracht (onbalans), ontstaat er stress.
Verdedigingsmechanis Tactiek die de mens onbewust gebruikt om angst en andere nare, bedreigende
me gevoelens af te weren.
Omgaan met Bedenk dat gedragsproblemen bepaalde oorzaken hebben en zoek naar deze oorzaken.
gedragsproblemen Toon begrip voor de gevoelens achter het probleemgedrag. Het gaat dan om gevoelens en reacties
als onzekerheid, angst, woede, eenzaamheid en verdriet.
Stel duidelijk grenzen als een zorgvrager in bepaald gedrag blijft steken. Je dwingt de ander op die
manier om anders met zijn gevoel om te gaan.
Bied structuur en wees duidelijk, geef houvast.
Beschouw gedrag nooit als een persoonlijke aanval op jou.
Evalueer regelmatig je eigen gedrag.
Als je vindt dat de zorgvrager eigenlijk gelijk heeft, geef dat dan toe. Wees open voer je eigen
onmacht.
Als je je geen raad weet met bepaald gedrag van een zorgvrager, is het belangrijk om daarover te
overleggen met collega’s, het kan je veel opleveren.
Classificatie: Corporate
, Begrippenlijst
Boek Gehandicaptenzorg
Hoofdstuk 12 De ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking
Begrip Uitleg
Verstandelijke beperking Wordt duidelijk voor het 18e levensjaar door:
- een te trage ontwikkeling
- stilstand in de ontwikkeling
- terugval in de ontwikkeling
- een incomplete ontwikkeling
Stilstand in de ontwikkeling Hoeft niet verontrustend te zijn, ze ontwikkelen zich dan een poosje op een
ander gebied. Soms zijn er oorzaken zoals ziekte en ingrijpende
gebeurtenissen (geboorte broertje of zusje, ziekenhuisopname of een
scheiding van de ouders). Een serieus probleem wordt het als er geen
aanwijsbare reden is, of die stilstand houdt te lang aan, en/of het gaat om
stilstand op meerdere gebieden van de ontwikkeling.
Terugval in de ontwikkeling Is sprake als een kind eerst een bepaalde vaardigheid beheerste, maar nu
niet meer. Zorgelijk als er geen aanwijsbare reden is. (bv ineens weer in
bed plassen)
Incomplete ontwikkeling Is dat wat niet volledig tot ontwikkeling is gekomen. BV hersenontwikkeling
niet volledig, schisis (hazenlip) en aangeboren hartafwijkingen.
Ontwikkelingsstoornis Situatie waarbij het kind in zijn ontwikkeling op meerdere
ontwikkelingsaspecten erg afwijkt van het gemiddelde en er sprake is van
een blijvende achterstand (niet meer in te halen).
Vormen - Motorische achterstand
ontwikkelingsachterstand - Taal- of spraakachterstand
- Sociaal-emotionele achterstand
- Cognitieve achterstand
Alarmsignalen op verschillende - te lage of te hoge spierspanning
leeftijden. - gebrekkige coördinatie
- niet brabbelen
- zichzelf niet kunnen verzorgen
- geen inzicht hebben / geen gevaar zien
- geen onderscheid maken tussen “ik” en “jij”
Aandachtspunten met Wees geduldig
kinderen met een Zorg voor veel herhaling
verstandelijke beperking Leer vaardigheden in kleine stapjes aan
Geef kinderen waar mogelijk keuzevrijheid
Het doel is het kind zo zelfredzaam mogelijk te maken. Je moet niet teveel
nastreven, maar ook niet te weinig, bv omdat je medelijden hebt.
Pubers met een verstandelijke De ontwikkeling in de puberteit is gewoonlijk gericht op zelfstandig worden
beperking en loskomen van de ouders, dat kan bij pubers met een verstandelijke
beperking lastiger zijn en ze zijn kwetsbaarder. Hun ouders neigen naar
overbescherming wat de zelfstandigheid in de weg staat. Overbescherming
kan ook probleemgedrag veroorzaken.
Vormen van hulp voor de Gastgezin, buitenschoolse opvang of een weekendgezin kunnen de ouders
ouders helpen met de opvoedtaak en even tot rust te komen.
Classificatie: Corporate