Aantekeningen van alle colleges, minicolleges en casusclips van materieel strafrecht. Wegens corona worden het minicolleges en casusclips genoemd maar het is hetzelfde als een normaal college alleen dan opgedeeld in kleinere delen.
Minicolleges en casusclips materieel
strafrecht
Week 1
Minicollege 1.1: Opzet
Opzet is het belangrijkste subjectieve bestanddeel. Het is een belangrijk
component van: poging (45 Sr; voornemen), voorbereiding (46 Sr) en
deelneming (47 en 48 Sr).
Betekenis
Opzet is de wil om te doen en te laten die daden die bij de wet verboden
of geboden zijn (Memorie van Toelichting).
1. Bewust handelen;
2. Willens en wetens handelen (willen en weten van het
teweegbrengen van de strafbaar gestelde handeling);
3. De feitelijke strekking van de (strafbaar gestelde) gedraging (en de
daarbij behorende omstandigheden) kennen en willen;
4. Een concrete relatie tussen psyche en daad, een constatering.
Opzet
- Opzet betekent dus niet aansprakelijkheid op basis van:
o Handelen met een bepaald motief (behalve als de wet dat
verlangt: oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening (310 Sr)).
o Bewust de wet overtreden (boos opzet) (behalve als de wet
dat verlang: opzettelijk iemand wederrechtelijk van de vrijheid
beroven (282 Sr)).
o Handelen met een bepaalde mate van ernst (zwaar letsel of
zoiets).
Opzet in delictsomschrijving
- Wettelijke varianten: weten; wetende dat
- Ingeblikt: wegnemen (310 Sr); mishandelen (300 Sr); binnendringen
(138 Sr); valselijk opmaken (225 Sr); deelnemen aan een criminele
organisatie (140 Sr); openlijk geweld plegen (141 Sr)
- Staat dus tegenover ‘per ongeluk’
Opzet en de plaats in de delictsomschrijving
Alle bestanddelen na het woord opzet vallen onder de eis: willen en weten.
- 287 Sr.
o Maar soms geobjectiveerde bestanddelen:
302 lid 2 Sr (het gevolg)
244 en 245 Sr (leeftijd)
350 Sr (wederrechtelijk)
Leeftijdsarrest 244 en 245 Sr
Vormen van opzet
, - Volkomen/vol opzet (zuiver willen en weten).
- Voorwaardelijk opzet: niet willen, wel bewust een aanmerkelijke
kans aanvaarden (Porsche-arrest):
o Voorts kan een zodanig geval zich voordoen indien moet
worden aangenomen dat de verdachte zich aan de
aanmerkelijke kans dat andere verkeersdeelnemers door zijn
gedraging het leven zullen verliezen willens en wetens heeft
blootgesteld, met dien verstande dat hij – in plaats van erop te
rekenen dat het een en ander wel goed zal aflopen – de
aanmerkelijke kans dat anderen door zijn gedrag het leven
zullen laten desbewust heeft aanvaard en op de koop toe
genomen. (Dader in het Porsche-arrest was echter ‘lichtzinnige
optimist’, bewuste schuld.)
Er is geen sprake van bewust aanvaarden als de verdachte op het moment
waarop hij zich ervan bewust werd dat het gevolg zou kunnen intreden,
niet meer de mogelijkheid had om het gevolg te voorkomen (Opzet-
arrest).
Voorwaarde opzet: aanmerkelijke kans
HIV-I arrest: ‘Er is geen grond de inhoud van het begrip ‘aanmerkelijke
kans’ afhankelijk te stellen van de aard van het gevolg. Het zal in alle
gevallen moeten gaan om een kans die naar algemene ervaringsregels
aanmerkelijk is te achten’.
Voorwaardelijk opzet: uiterlijke verschijningsvorm
Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm
worden aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het –
behoudens contra-indicaties – niet anders kan zijn dan dat de verdachte
de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard.
- Arresten: Bumperkleven, Lekkanaal
- Contra-indicatie: Porsche (afbreken inhaalmanoeuvres)
Bijzondere vormen van opzet?
- Oogmerk als bestanddeel
o Bijkomend oogmerk: bijvoorbeeld 310 Sr en 225 Sr. Specifieke
bedoeling met de gedraging (consecutief bestanddeel).
o Bijkomende oogmerk: bijvoorbeeld 228a Sr (jo. 83a Sr).
Strafverzwarende omstandigheid.
o Arrest Voorbedachte rade II
Minicollege 1.2: Voorbedachte rade
Geen aparte opzetvorm, maar strafverzwarende omstandigheid.
Voorwaarden:
- Gedurende enige tijd beraden op het te nemen of genomen besluit.
, - Niet gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat de
gelegenheid heeft bestaan om na te denken over de betekenis en de
gevolgen van de voorgenomen daad en daarvan rekenschap te
geven.
- Ook letten op contra-indicaties:
o Besluitvorming en uitvoering vinden plaats in plotselinge
hevige drift;
o Korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering;
o De gelegenheid tot beraad ontstaat pas bij uitvoering van het
besluit.
o Voorbedachte rade II-arrest.
Minicollege 1.3: Culpa
Betekenissen schuld in het strafrecht:
1. Het gedaan hebben (schuldig aan);
2. De intentie (opzet dan wel onachtzaamheid) waarmee een bepaald
strafbaar feit wordt begaan;
3. Schuld in enge zin;
4. Schuld in ruime zin (de verwijtbaarheid: het vierde element);
5. Straftoemetingsschuld.
Schuld in enge zin
- Aan schuld te wijten (307, 6 WVW)
- Onachtzaam (199 lid 3)
- Gebrek aan de nodige voorzichtigheid of voorzorg (429 sub 3 Sr)
- Redelijkerwijs moeten vermoeden (417bis Sr)
Het gaat in al deze gevallen om een aanmerkelijke (grove)
onachtzaamheid, onnadenkendheid, onoplettendheid, onvoorzichtigheid
en niet om een enkele verkeersfout.
Ratio strafbaarstelling culpa
Soms is de ellende en de schade die is veroorzaakt zo ernstig dat ook
(aanmerkelijk) onvoorzichtig gedrag dat heeft bijgedragen of waardoor het
gevolg is veroorzaakt, moet kunnen worden bestraft.
Waar moet het betrekking op hebben?
307 Sr: hij aan wiens schuld de dood van een ander te wijten is, wordt
gestraft met…
6 WVW: het is eenieder die aan het verkeer deelneemt verboden zich
zodanig in het verkeer te gedragen dat een aan zijn schuld te wijten
verkeersongeval plaatsvindt waardoor een ander wordt gedood…
Twee varianten
- Bewuste schuld: verdachte wist van de mogelijkheid dat het gevolg
zou kunnen intreden, maar is er – achteraf ten onrechte – van
uitgegaan dat dit gevolg niet zou intreden.
, - Onbewuste schuld: verdachte wist niet van de mogelijkheid dat het
gevolg zou kunnen intreden, maar had daar gezien de
omstandigheden van het geval wel aan moeten denken.
Voorwaarden culpa
Er moet sprake zijn van een verwijtbare aanmerkelijke onvoorzichtigheid:
1. Grove of aanmerkelijke geconstateerde onvoorzichtigheid,
onzorgvuldigheid, onnadenkendheid etc. (wederwettelijk)
2. Vermijdbaar (wederrechtelijk)
a. Waarvan hij de gevolgen had kunnen en moeten voorzien
b. Zorgplicht had om het gedrag achterwege te laten
3. Verwijtbaar
a. In staat was om anders te handelen en dat dat van hem onder
deze omstandigheden ook mag worden verwacht (bewust of
onbewust)
Het gaat bij culpa dus om: aanmerkelijke vermijdbare verwijtbaarheid.
Overstekend kind-arrest: verdachte rijdt kind dood door met zijn bus de
kruising op te rijden zonder zich te vergewissen dat een met de fiets
overstekend kind de weg al volledig was overgestoken. Kind was met de
fiets gevallen en wordt door hem overreden.
- Aanmerkelijk onvoorzichtig: geen voorrang verlenen aan
overstekend kind.
- Vermijdbaar: verdachte heeft niet gezien dat kind als was
overgestoken maar is wel opgetrokken. Voorzienbaar dat dan een
kind kan worden aangereden. Van verdachte mag worden gevergd
dat hij een grote mate van zorgvuldigheid in acht neemt ten aanzien
van kwetsbare verkeersdeelnemers.
- Verwijtbaar: uitzicht was beperkt door de hoogte van de bus en zijn
geringe hoogte, maar dat neemt de verwijtbaarheid niet weg; hij had
immers een andere auto of een hogere stoel kunnen en ook moeten
nemen.
Minicollege 1.4: Roekeloosheid in het verkeer
Roekeloosheid
- Memorie van Toelichting bij de wet van 1998: ‘Zeer onvoorzichtig
gedrag waarbij welbewust en met ernstige gevolgen
onaanvaardbare risico’s zijn genomen’.
- Zit dicht tegen voorwaardelijk opzet aan en dat rechtvaardigt een
verdubbeling van de straf.
- Het is een bijzondere vorm van culpa, dus voordat er sprake is van
roekeloosheid moet aan alle voorwaarden van culpa zijn voldaan.
- Het is de zwaarste vorm van culpa die dicht tegen voorwaardelijk
opzet aanligt.
Voorwaarden Hoge Raad (stelt strengere eisen)
Drie noodzakelijke voorwaarden:
- Een buitengewoon onvoorzichtige gedraging;
- Dat een zeer ernstig gevaar in het leven roept;
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamonch. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
