Dit document omvat een samenvatting van het vak geschiedenis voor vwo-6 leerlingen over de historische context 'de koude oorlog'. Hier wordt de begin- en eindtijd van deze periode verklaard, bijbehorende kenmerkende aspecten genoemd, verplichte voorbeelden uitgelicht, belangrijke jaartallen weergeg...
Samenvatting Geschiedenis Koude Oorlog (1945-1991)
Verklaring begin- en eindtijd:
1945 Na WOII nemen de spanningen tussen de twee machtigste overwinnende landen, de
VS en de Sovjet-Unie, snel toe. Door onenigheid over de toekomst van Duitsland en
Europa en de tegengestelde politieke ideologie groeit het wantrouwen tussen de twee
supermachten en begint de zogeheten Koude Oorlog.
1991 Het einde van het communistische bewind in de Sovjet-Unie betekent ook het einde
van de Koude Oorlog.
Bijbehorende kenmerkende aspecten:
37 De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van
massaorganisatie.
38 Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme /
nationaal socialisme.
40 Het voeren van twee wereldoorlogen.
43 Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en
de betrokkenheid van de burgerbevolking bij de oorlogvoering.
45 De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een
wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
46 De dekolonisatie die een einde maakt aan de westerse hegemonie in de wereld.
47 De eenwording van Europa.
48 De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de 20e eeuw
aanleiding geeft tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.
Waardoor raakt Europa verdeeld in twee ideologische blokken en waardoor groeit de
spanning tussen deze blokken, 1945-1955?
Verplichte voorbeelden:
K.A. 40/43/45 Atoombom op Hiroshima (1945)
→ Op 06-08 werpt de VS een atoombom op de Japanse stad Hiroshima.
K.A. 45/47 Marshallplan (1947)
→ Amerikaanse minister Marshall komt met het voorstel voor een Europees
herstelprogramma dat door de VS wordt gefinancierd. Het Marshallplan is
bedoeld om het door de oorlog zwaar getroffen Europa en snel bovenop te
komen en voorkomen dat het communistisch wordt.
K.A. 37/45 Redevoering senator McCarthy over communisten in de VS (1950)
→ De angst voor het communisme bestaat in de VS al vanaf de Russische
Oktoberrevolutie (1917), maar wordt door de Koude Oorlog aangewakkerd. De
republikeinse senator McCarthy beweert in 1950 dat het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken geïnfiltreerd is door communisten en dat hij
beschikt over een lijst met namen. Een periode van ‘communistenjacht’, het
zogeheten McCarthyisme, begint.
Belangrijke jaartallen:
1917 Oktoberrevolutie in Rusland. De Communistische Partij o.l.v. Lenin grijpt de macht.
Rusland wordt een eenpartijstaat en krijgt een andere naam: de Sovjet-Unie.
Ideologie: Marxisme-Leninisme.
1941 De VS en de Sovjet-Unie worden bondgenoten in WOII. Samen met de andere
geallieerde landen strijden ze tegen de as-mogendheden.
1945 Na de overgave van Duitsland, vergaderen ‘De Grote Drie’ overwinnaars (GB, VS,
Sovjet-Unie) in juli 1945, op de Conferentie van Potsdam (vlakbij Berlijn) over de
toekomst van Europa en Duitsland. Truman en Stalin staan hier vaak lijnrecht
tegenover elkaar: begin Koude Oorlog.
, 1947 President Truman verkondigt in zijn Trumandoctrine de uitgangspunten van het
buitenlandse beleid van de VS. Hoofddoel is de indamming en bestrijding van het
communisme.
1948 Begin van de blokkade van (West-)Berlijn. Blokkade slaagt niet, West-Berlijn blijft in
handen van de westerse mogendheden.
1955 Als tegenhanger van de NAVO richt de Sovjet-Unie het Warschaupact op. Het
Warschaupact blijft gedurende de hele Koude Oorlog bestaan.
Drie oorzaken
1. De belangrijkste twee overwinnende landen van WOII, de VS en Sovjet-Unie, worden
van bondgenoten vijanden door terugkerend ideologisch wantrouwen en verschillen
van inzicht met betrekking tot de toekomst van Duitsland en Europa vanaf 1945.
2. Aan het einde van WOII wordt de militaire grens die dwars door Duitsland en Europa
loopt daardoor onbedoeld ook een ideologische grens tussen het West en Oost.
3. Beide blokken vertegenwoordigen een tegengesteld politiek-maatschappelijk systeem
en beschuldigen elkaar ervan de macht in Europa te willen grijpen om vervolgens hun
systeem op te leggen aan de andere landen. Om sterker te staan richten de blokken
eigen militaire bondgenootschappen op.
De Russische revolutie
In 1917 is de Oktoberrevolutie o.l.v. Lenin en hierdoor grijpt de Communistische Partij de
macht. Zij streven naar een proletarische wereldrevolutie en een klasseloze samenleving. In
1924 overlijdt Lenin, maar omdat er geen duidelijke opvolging is, ontstaat er een machtsstrijd
binnen de partij. Jozef Stalin wordt de nieuwe leider en de Sovjet-Unie wordt onder hem een
volledig totalitaire staat.
Nieuwe machtsverhoudingen in Europa
Tegen het einde van WOII leiden meningsverschillen tussen de VS en Sovjet-Unie
(bondgenoten) tot toenemende spanningen en groeiend wantrouwen. Tijdens de
Conferentie van Potsdam stellen Truman en Stalin zich hard op tegenover elkaar en er
komt geen vredesregeling voor heel Duitsland. Beiden willen hun invloedsfeer in Europa
uitbreiden en dat leidt tot wederzijds wantrouwen. Dit uit zich in:
Het ontstaan van de Koude Oorlog
De Duitse deling
Het IJzeren Gordijn dat Europa in twee ideologische blokken verdeeld.
De twee landen worden vijanden en dat gaat leiden tot de wapenwedloop.
In 1947 komt de Truman-doctrine: de VS geeft economische hulp en militaire steun aan
landen die bedreigd worden door het communisme. Dit leidt tot:
Containmentpolitiek (indammingpolitiek → indammen van het communisme)
Marshallplan (VB)
Stimuleren van de Europese eenwording
Crisis rond Berlijn
In 1948 wordt in de drie Westerse bezettingszones van Duitsland en Berlijn een nieuwe munt
(Duitse Mark) ingevoerd. De Sovjet-Unie blokkeert de toegangswegen tot West-Berlijn,
omdat ze ervoor willen zorgen dat de westerse bezettingsmachten West-Berlijn verlaten. Dit
leidt ertoe dat West-Berlijn wordt bevoorraad d.m.v. een Amerikaanse luchtbrug en de NAVO
wordt opgericht (westers militair bondgenootschap).
In 1949 heft de Sovjet-Unie de Berlijnse blokkade op en de westelijke geallieerden richten de
Bondsrepubliek Duitsland (BRD) op. In de Sovjetzone wordt de Duitse Democratische
Republiek (DDR) opgericht en daarmee is de Duitse deling definitief.
Groeiende angst in de VS voor het communisme
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauraschreuder02. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
