Samenvatting
Samenvatting BVJ 5 vwo Thema 4: DNA
Samenvatting over basisstof 1 tot en met 7 van thema 4 dna (5 vwo) Biologie Voor Jou.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Biologie thema 4: DNABasisstof 1: de bouw en functie van DNA
Het genoom
DNA = desoxyribonucleïnezuur > bijna elke cel > bevat informatie voor je erfelijke
eigenschappen > bepaalt functie cel + geeft instructies voor ribosomen voor verschillende
eiwitten.
Genoom = geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme -> alle cellen van een
organisme hebben hetzelfde genoom.
Bij eukaryoten -> omvat het genoom het DNA in alle chromosomen in de celkern (kernDNA)
en het DNA in mitochondriën (mtDNA) en chloroplasten.
Bij prokaryoten -> vormt al het DNA dat los in cytoplasma ligt het genoom > circulair DNA-
molecuul. Soms plasmiden = korte stukjes circulair DNA.
De bouw van DNA
DNA-molecuul = nucleïnezuur, bestaat uit twee ketens van elkaar gekoppelde nucleotiden ->
nucleotide = opgebouwd uit monosacharide desoxyribose, een fosfaatgroep en stikstofbase
> adenine, thymine, cytosine, guanine.
Desoxyribose > 5 C-atomen, aan 5e C zit fosfaat, aan 1e C zit stikstofbase ontstaat een
lange ketens door het aan elkaar koppelen aan 3e > beide uiteinden van enkelstrengs DNA-
molecuul zijn verschillend. Fosfaatgroep = 5’-uiteinde, OH-groep = 3’-uiteinde DNA
kopieert altijd en leest af van 3 naar 5.
Basenparing = stikstofbasen steken aan de zijkant uit de keten en vormen bindingspartner
de twee nucleotideketens van een DNA-molecuul zijn complementair > door
waterstofbruggen.
In dubbelstrengs DNA-molecuul > helixstructuur > ene keten van 3’ naar 5’ andere van 5’
naar 3’.
DNA-molecuul past in cel door compacte vorm > of strakker of losser opgerold -> eerst rond
eiwitten gewikkeld: de histonen, aantal histonen samen met omgewikkelde DNA
nucleosoom DNA hiertussen = koppelings-DNA > kralenketting wordt voor celdeling
opgerold tot spiraal tot dikker draad > chromosoom vlak voor mitose.
DNA-sequentie
Volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul zijn gerangschikt = sequentie. Gen = deel
DNA-molecuul dat de code bevat waarmee ribosomen en eiwitten kunnen synthetiseren.
Niet-coderend DNA
Overig DNA codeert niet voor eiwitten > niet-coderend DNA > 98,5 % bij de mens > coderen
vaak voor andere moleculen -> hebben regulerende functie bij de synthese van
eiwitten/eiwitsynthese. Deel van niet-coderend DNA bestaat uit repetitief DNA = herhaling
van korte nucleotidesequenties. Ander deel van niet-coderend DNA > genen functie
verloren.
, Basisstof 2: DNA-replicatie
Replicatiestartpunt en replicatietabel
Kopiëren van DNA (DNA-replicatie) tijdens S-fase van celcyclus in kernplasma
bevinden zich de vrije nucleotiden dATP, dTTP, dGTP en dCTP > bestaan uit desoxyribose,
een base en drie fosfaatgroepen > bindingen tussen fosfaatgroepen bevatten veel chemische
energie.
DNA-replicatie begint bij replicatiestartpunt > in twee richtingen worden de
waterstofbruggen tussen de basenparen verbroken door helicase -> helixstructuur verdwijnt
en twee strengen gaan uit elkaar > replicatiebel -> eukaryoten bevat meerdere
replicatiestartpunten (sneller kopiëren) en prokaryoten heeft maar 1 replicatiestartpunt
(geen replicatiebel).
Constante en onderbroken replicatie
Plaats waar basenparing is verbroken -> speciale eiwitten die ervoor zorgen dat de basen in
replicatiebel niet weer opnieuw waterstofbruggen gaan vormen.
Replicatie begint met primer > kort stukje nucleïnezuur RNA dat wordt gemaakt door enzym
primase complementair aan deel DNA-sequentie > DNA-polymerase kan alleen
nucleotiden vastplakken aan 3’uiteinde van al bestaande streng vanaf primer DNA-
polymerase langs enkelstrengs schuiven en dATP (etc) aan vrijgekomen stikstofbasen binden
twee dubbelstrengs DNA-moleculen met oude en nieuwe keten.
Afleesrichting = aflezen 3 -> 5 en nieuwe streng gemaakt van 5 -> 3.
Leidende streng -> bouwt ononderbroken door vanaf het replicatiebel.
Volgende streng -> probleem, helicase gaat naar links, DNA-polymerase gaat naar rechts >
stukjes DNA los > door ligase worden Okazaki-fragmenten aan elkaar geplakt.
Telomeren en veroudering
Uiteinde volgende streng kan DNA-polymerase niet meer repliceren doordat de RNA-primer
wordt verwijderd > geen 3’-uiteinde beschikbaar waar enzym nucleotiden zich aan kan
binden > niet gekopieerde enkelstrengs DNA van oude streng wordt door enzym verwijderd
> DNA-molecuul bij elke celdeling korter.
Om te voorkomen dat de genen in DNA worden beschadigd, bezitten uiteinde chromosomen
bij eukaryoten telomeren > bestaat uit een niet-coderend DNA dat is ingekapseld in
beschermende eiwitten bij mensen repetitief: TTAGGG > bij elke celdeling wordt deze
korter, op een gegeven moment zo kort dat de cel zich niet meer kan delen > apoptose.
Levensduur cellen hangt af van lengte telomeren en snelheid waarmee ze korter worden >
bepalend voor snelheid van de veroudering van een organisme.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottetimpers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,59. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen