Endocrinologie
Deeltentamen 1
HC 1-2: Principes
Morfogenetisch effect → secundaire geslachtskenmerken
Hormoon
• Geproduceerd door klier die niet met buitenwereld in verbinding staat
• Geeft af in het bloed, transport niet gelimiteerd tot bloed (intracellulaire vloeistof, cel-
cel contact)
• Heeft een fysiologisch of morfogenetische functie in het lichaam (ver weg van plek
van productie)
• Kunnen ook worden gesynthetiseerd door andere organen en weefsels met een
andere primaire functie
• Stoffen als Na, glucose, NO en CO2 kunnen ook als signaleringsmoleculen werken
• Werkt in hele lage concentraties
• Werkt op homeostase/regulatie
• Geven alleen een respons op cellen met de goede
receptoren
Klassieke endocriene klieren
• Pijnappelklier (pineal gland) → ontwikkeld uit derde oog, bij vogels en zoogdieren zijn
de hersens erover heen gegroeid, gaat nu via de oogzenuwen. Dag/nacht ritme
(melatonine)
• Hypothalamus → aansturen van hormonen uit anterieure hypofyse
• Hypofyse → samen gezette klier uit 3 lobben, anterior is endocrien en posterior is
verlenging van brein
o ADH en oxytocine worden geproduceerd in de hypothalamus maar
opgeslagen als neurohormonen in de posterieure hypofyse
• Schildklier → calcitonine reguleert calcium gehaltes in het bloed
, • Bijschildklieren → produceert parathormoon
(tegenhanger van calcitonine)
• Bijnieren
o Cortex → aldosteron, cortisol,
androgenen
o Medulla → adrenaline, noradrenaline
• Alvleesklier → eilandjes van Langerhans,
insuline en glucagon
• Ovaria → voorplantingshormonen
• Testis → voortplantingshormonen
Niet-klassieke endocriene cellen en
weefsels
Feromonen worden afgegeven aan het externe milieu en dienen als communicatie tussen
soortgenoten. Chemische derivaten van lichaamseigen stoffen in gasvorm.
Steroïde hormonen → 4 ringen, receptoren moeten
hele kleine veranderingen kunnen waarnemen,
cholesterol voorloper van alle steroïde hormonen
Enzymen moeten aminozuren omzetten tot andere
stoffen, peptiden zijn meteen in het gen gecodeerd.
There are three types of hormones: peptide/protein hormones, composed of three or more
amino acids; steroid hormones, derived from cholesterol; and amino acid–derived hormones,
derived from either tyrosine (e.g., thyroid hormones) or tryptophan (e.g., melatonin).
Traditional steroid receptors are inside the target cell, where they turn genes on or off and
direct the synthesis of new proteins. Cell response is slower than with peptide hormones.
Steroid hormones may bind to membrane receptors and have nongenomic effects.
,Autocrien geldt voor cellen van hetzelfde celtype, ook al is het een andere cel. Paracrien is
op naburige cellen van een ander celtype. Bij intracrien verlaat het hormoon de cel niet.
Neuron kan ook eindigen op een bloedvat, neurohormoon vindt dan via bloed zijn target cel.
Steroïde hormoon zijn lipofiel, geen gradiënt opbouw of secretie reguleren. Enige manier van
regulatie is aanmaak.
Liganden voor intracellulaire
receptoren.
In the G protein-coupled phospholipase C pathway, the amplifier enzyme phospholipase C
(PLC) creates two second messengers: inositol trisphosphate (IP3) and diacylglycerol
(DAG). IP3 causes Ca2+ release from intracellular stores. Diacylglycerol activates protein
kinase C (PKC).
, Intracellulaire receptor is vaak gekoppeld aan een chaperon eiwit (inactief) dat los laat na
binding ligand. Daarna kun receptor + ligand genexpressie reguleren. Receptor is modulair
eiwit die verschillende functionele onderdelen hebben.
Intracellulaire steroïde receptoren vormen vaak een homodimeer.
Nucleaire receptoren zijn TF waarvan de activiteit veranderd na binding ligand.
Inactieve thyroïd receptor al gebonden aan DNA en blokkeert gen expressie, wordt
geactiveerd door binding thyroïd ligand.
Effect van knock-out van nucleaire receptoren veel groter dan van membraanreceptoren.
Genexpressie van receptoren gereguleerd door hormonen.
GPCR bindt normaal G eiwitten die
loslaten na binding ligand. Na activatie ligt
de staart van de GPCR even bloot, serines
kunnen gefosforyleerd worden door GPCR
kinases. Nu kan arrestine binden. Dit is
signaal voor cellulaire machinerie dat dit
stukje membraan opgenomen moet
worden, receptor is verdwenen van
oppervlakte. Snelle, ligand gemedieerde
terminatie.
Homologe down-regulatie: hormoon verlaagt zijn eigen
receptor. Heterologe up-regulatie: een hormoon verhoogt de
receptor van een ander hormoon. Langzame vorm van
receptor regulatie.
HC 3-4: Brein-Hypofyse Algemeen
Hypothalamus is de bodem van diencephalon, verbinding met hypofyse via hypofyse steel.
Neurale buis vertoont knik. Oog is onderdeel
hersenen. Hersenonderdeel groeit naar beneden uit,
aan onderkant embryonale mondopening. Dak van
mondholte groeit naar boven → klierweefsel.
Blauw → hersenweefsel, wit → mondholte epitheel.
Groeien naar elkaar toe en nemen contact op
