WEEK 1
,HC 1.03
Voorbereiding:
Na 3 maanden pijn is het chronische pijn (geen weefselbeschadiging meer), maar zenuwstelsel blijft pijn afgeven.
Je moet het brein en zenuwstelsel trainen (met o.a. activiteiten en medicijnen) om de pijn uiteindelijk weg te
laten gaan. Opereren is vaak niet de juiste optie.
Gedachten en gemoedstoestand hebben invloed op zenuwstelsel en speelt dus ook vaak een rol (ook stress).
Pijn wordt verminderd door vrolijkere gemoedstoestand, gezonde voeding, leefstijl (roken, alcohol, activiteit).
Pijn is GEEN goed meetinstrument van je gezondheid van je weefsels. Pijn is een beschermer; het geeft een
onprettig gevoel en daardoor verander je je gedrag waardoor je schade kan voorkomen en je weefsel kan
herstellen. Soms is pijn niet zinvol, zoals fantoompijn. Hierbij geeft je brein te veel beschermende signalen af.
Denk hierbij aan conditionering van de hond met het belletje en eten. Na een tijd begon de hond alleen al te
kwijlen door het belletje. Dit gebeurd ook in het lichaam, je lichaam leert pijn produceren. In het lichaam zitten
nociceptoren (mechanische, thermische en chemische) dit geeft signalen aan het brein. Soms doet het pijn, maar
meestal reageert het lichaam met beweging. Ze kijken ook hierbij naar eerdere prikkels en de hoeveelheid
prikkels. Als de hersenen denken dat er bescherming nodig is dan produceert het brein pijn. Pijn zonder
pijnprikkels komen door je brein, maar ook je wervelkolom. Je moet dan je houding, gemoedstoestand aanpassen
en meer bewegen.
Pijn ontstaat door overgevoelige zenuwen. Dit is meetbaar en voelbaar en zit dus niet ‘tussen de oren’. Ook bij
weefselbeschadiging (een wond) geeft het lichaam stoffen af die pijn veroorzaken (dit is om het lichaam te
beschermen). De zenuwen worden overgevoelig, dit hoort na een paar weken wel weg te zijn.
Het brein speelt ALTIJD een grote rol in het voelen van pijn, ook bij fysieke klachten. Daarom moet de behandeling
ook gericht zijn op het brein.
Het brein stelt ook prioriteiten: in een punaise staan doet pijn, maar als je in een punaise staat terwijl je vlucht
voor een leeuw dan doet dit waarschijnlijk geen pijn. Dit komt doordat het brein chemische stoffen afgeeft die
pijngerelateerde zenuwberichten uit de voet blokkeert. Dit heet ‘centrale pijn inhibitie’. Dit komt dus vanuit de
hersenen, maar de chemische stoffen komen vrij in het hele lichaam. Een deel van het ruggenmerg is
verantwoordelijk voor het transporteren van pijnstillende chemische stoffen vanuit het brein naar de rest van het
lichaam. Maar er zijn ook chemische stoffen die het pijn transport versterken. Als dit proces te vaak wordt
geactiveerd zullen de zenuwen gevoeliger worden. Dit systeem heet ‘het centrale pijn facilitatie’. Dit systeem kan
zelfs de zenuwen gevoeliger maken zonder dat er enige vorm van letsel is. Het verwachten van pijn heeft een
versterkende invloed op dit systeem. Slecht slapen is een risicofactor voor het ontwikkelen van chronische pijn.
1 op de 5 mensen heeft chronische pijn.
HC
Pijn doet zeer. Professionals moeten dit serieus nemen en geloven niet in psychische pijn. Pijn is wat de patiënt
zegt dat het is. Patiënten zijn niet gek.
Definitie pijn IASP:
‘Pijn is een onplezierige, gevoels en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke
weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging.’
Definitie pijn Zorgstandaard Chronische pijn:
‘Chronische pijn is een persisterende, multifactorieel gezondheidsprobleem waarbij lichamelijk, psychische en
sociale factoren in verschillende mate en in wisselende onderlinge samenhang bijdragen aan pijnbeleving,
pijngedrag, ervaren beperkingen in het dagelijks functioneren en ervaren vermindering van de kwaliteit van
leven.’
Het doel van pijn:
, - Pijn waarschuwt, daarom moet het zeer doen (want er is potentieel gevaar)
- Pijn dwingt tot nadenken
- Pijn dwingt tot verandering van gedrag, nodig voor herstel
- Pijn beschermt tegen bedreiging
Opties:
- Wel schade, geen pijn → blauwe plek en ernstige verwonding (eerst vluchten en daarna pas vreselijke
pijn als iemand veilig is)
- Geen schade, wel pijn → spijker tussen iemands tenen en fantoompijn
Schade is niet noodzakelijk om pijn te kunnen ervaren en niet elke schade leidt tot pijn.
Pijn nader bekeken
- Adaptief; alarm waar je iets aan hebt (pijn die waarschuwt voor de toestand van het weefsel waar de pijn
gevoeld wordt, zodat we maatregelen kunnen nemen om het weefsel te beschermen):
- Nociceptieve pijn (bij verwonding)
- Inflammatoire pijn (bij ontsteking)
- Maladaptief; loos alarm (pijn die we wel in het weefsel voelen, maar niets zegt over de toestand
daarvan):
- Neuropatische pijn
- Nociplastische pijn
Bouw van het alarm (bescherming) systeem:
- Beslissingsstation (brein)
Hier vindt analyse plaats van de informatie. Als de prikkel als bedreiging wordt
geïnterpreteerd zal het brein pijn produceren. De gebieden die in een functionele
MRI dan oplichten noemen we de pijnmatrix. Pijn is dus een output van het brein.
- Schakelstations (ganglionen in o.a. thalamus/ruggenmerg)
Ter hoogte van het ruggenmerg vindt er een overschakeling plaats van de ene zenuwcel op de andere. De
volgende zenuwcel krijgt informatie van veel andere cellen. De overdracht van de prikkel vindt plaats via
neurotransmitters. Hier hebben we er erg veel van. Sommigen leiden tot een gevoeliger worden van de synaps
(glutamaat), anderen juist tot ongevoeliger worden (GABA). Deze komen vrij aan het eind van de zenuw en
zwemmen naar de overkant om te kijken of ze aan de overkant aan land kunnen komen. Een overschakeling leidt
niet ‘als vanzelf’ tot een depolarisatie van een volgende zenuwcel. Pas als er genoeg depolariserende prikkels
aankomen, zal ook de cel in het ruggenmerg gaan vuren.
- Bedrading (vezels in ruggenmerg)
Het stroompje is een alles-of-niets reactie. De prikkel wordt met grote snelheid vervoerd met als uiteindelijke doel
de hersenen te bereiken. Sommige zenuwen doen dit razendsnel (a-delta), andere doen er wat langer over (C-
vezels). Dit maakt het onderscheid tussen scherpe, snelle pijn na verwonding en zeurende pijn later optreedt.
Ons elektriciteitssysteem bestaat uit zenuwen. Een zenuw (neuron) lijkt een beetje op een boom met wortel (de
sensor), een stam (de axon) en takken (dendrieten). Zijn enige functie is om prikkels te vervoeren die door
sensoren zijn ontvangen.
- Sensoren (zenuwcellen)
Belangrijk is om te weten dat er geen sensoren bestaan die gevoelig zijn voor pijn. Wel sensoren die gevoelig zijn
voor druk, temperatuur en chemische veranderingen. Net als bij emoties heeft natuur geen speciale pijnsensoren
gemaakt. We hebben geen angstsensoren, blijdschapsensoren of boosheidsensoren. Nee, we ontvangen
, informatie, die heel divers kan zijn, en het brein maakt ons na analyse van de informatie, angstig, blij of boos. Als
genoeg sensoren informatie registreren, zal er in de zenuw een elektrisch stroompje ontstaan.
De functionele anatomie van het brein
‘3 breinen’:
- Archi-niveau (= reptielenbrein, is voor overleven)
- Paleo-niveau (= limbische brein, is voor emoties)
- Neo-niveau (= cognitieve brein, is voor leren en sociale en omgeving interacties)
Pijnmatrix; archi-niveau
- Thalamus
- Alle informatie passeert de thalamus, behalve reuk (zowel sensorisch als
motorisch)
- Schakel- en filterstation
- Centraal pijn regelcentrum
- Hippocampus
- Poort naar het geheugen
- Een ezel stoot zich...
- Periaqueductale grijs (PAG)
- Descenderende inhibitie
- Afdalende banen naar achterhoorn
- Ontvangt informatie uit hogere hersendelen waar ‘besloten’ is dat het met de dreiging wel
meevalt en de informatie vanuit de weefsels op een lager pitje gezet mag worden.
Pijnmatrix; paleo-niveau
- Amygdala
- Fear factory
- DREIGING
- GEVAAR
- Amygdala is nogal dominant en wordt daarom ‘beteugeld’ door de prefrontale cortex
- Insula
- Zit je lekker in je vel?
- Hoe voelt mijn lichaam - interoceptie/bodily self-awareness
- Sociale emoties (schuld en schaamte)
- Anterieure cingulaire cortex (ACC)
- Gevoelsaspecten van emoties
Pijnmatrix neo-niveau
- Somatosensorische cortex
- Waar voel ik het?
De somatosensorische schors vertelt je waar de pijn zit of waar verondersteld wordt waar de pijn zit. Je lichaam is
prachtig gerepresenteerd op deze schors. Niet elk lichaamsdeel neemt evenredig veel ruimte in op dit gebied.
Delen die een belangrijke rol spelen bij het voelen nemen veel plaats in (handen, tong, gelaat).
- Posterieure pariëtale cortex (PPC)
- Plannen van bewegingen (en vooral hoe deze beweging hoort te voelen)
- Informatie over positie van lichaamsdelen, visuele en auditieve informatie
- Prefrontale cortex (PFC)
- ‘raad van bestuur’. Uiteindelijk worden hier de bewuste beslissingen genomen. Let wel, BEWUSTE
beslissingen. Veel van wat we doen en laten gebeurt onbewust. Dat gaat op de automatische
piloot op gezag van het archi-brein. Om een weloverwogen besluit te kunnen nemen moet de het
wel goed geïnformeerd en daardoor is het logisch dat het vele verbindingen heeft met de rest van
het brein. De PFC speelt ook een belangrijke rol bij het leren, het veranderen van het brein.
