100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Geschiedenis tijdvakken 5 t/m 10 €7,49
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. HAVO
  4.  
  5. Geschiedenis

Samenvatting

Samenvatting Geschiedenis tijdvakken 5 t/m 10
 3 keer verkocht

In dit document is er een samenvatting van de tijdvakken 5 tot en met 10 te vinden. Daarnaast is een korte samenvatting van Parlementaire democratie en rechtstaat in Nederland aanwezig. PS: Check mijn account voor meerdere samenvattingen! En check me op Knoowy: Koenzitoen

Voorbeeld 4 van de 41  pagina's

Document informatie

  • 13 maart 2022
  • 41
  • 2021/2022
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (3008)

Verkoper

avatar-seller
slimmejongenvwoo

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Hoofdstuk 5: Tijd van ontdekkers en hervormers

5.1 Renaissance en humanisme 5. Renaissance en humanisme - YouTube

Renaissance in Italië
Doordat de internationale handel in Noord-Italië al vroeg op gang was, waren er relatief veel rijke
handelaren in Italië. Deze rijke handelaren lieten grote prachtige huizen bouwen en kochten ook
standbeelden en andere kunstwerken. Dit is een van de redenen dat de renaissance in Italië begon.

De renaissance is een cultuurstroming in de 15e en 16e eeuw die de mens centraal stelde en de kunst
uit klassieke oudheid als voorbeeld namen. Een andere reden waarom de renaissance in Italië begon
is dat er in Italië heel veel erfgoed was. Dit zijn culturele goederen die zijn overgebleven van eerdere
tijdperken. Voorbeelden hiervan zijn, dat er in de steden van Italië ruïnes van gebouwen en
kunstwerken stonden uit de Romeinse tijd. Ook in de bibliotheken bevonden zich ook nog werk van
klassieke schrijvers.

Handelaren namen daarnaast ook nog veel teksten en kunstwerken vanuit het Midden-Oosten naar
Italië mee. Om bewondering te tonen voor de klassieke oudheid, gaven vele rijken familieleden de
opdracht aan kunstenaars om de kerken en paleizen te verfraaien met standbeelden en schilderijen
in de stijl van de Grieken en Romeinen.

Humanisme
Naast de renaissance was er in de middeleeuwen ook een geestelijke beweging die zich kenmerkte
door de studie van klassieke oudheid en door zelfstandig en kritisch na te denken, dit was het
humanisme. De kerk stimuleerde vooral het humanisme, zolang er geen inzichten tegen de kerk
ingingen.

Een verschil tussen de middeleeuwse denkwereld en de rijke burgerij van de 15 e en 16e eeuw is: dat
de middeleeuwse denkwereld vooral gericht was op geloof en op de zorg om in de hemel te komen.
De rijke burgerij ontwikkelde een levenshouding waarin het hier en nu belangrijker was dan het
hiernamaals.

Vele intellectuelen wilden niet meer kritiekloos de leer van de kerk volgen. Met vooral nadenken,
argumenteren en onderzoeken hoopten de humanisten om de wereld beter te begrijpen en deze
eventueel te verbeteren. Deze humanisten bediscussieerden soms ook kerkelijke zaken. Dit deed
bijvoorbeeld de Nederlandse humanist Erasmus.

De kerk gebruikte een oude vertaling van de bijbel, de Vulgaat. Dit is een belangrijke Bijbelvertaling
in het Latijn. Erasmus wilde op basis van de oudst overgeleverde Griekse en Latijnse teksten een
wetenschappelijke verantwoorde Bijbelvertaling maken. Tijdens het vertalen van de teksten
ontdekte hij talloze vertaalfouten in de Vulgaat. Hiermee bracht Erasmus de kerk in de problemen,
want de kerk had haar kerkelijke regels gebaseerd op de Vulgaat.

,Leerdoelen 5.1:
1. Je kunt uitleggen wat de renaissance inhoudt en waardoor die juist in Italië ontstond.
De renaissance was een cultuurstroming in de 15 e en 16e eeuw die de mens centraal stelde en de
kunst uit de klassieke oudheid als een voorbeeld nam. De reden dat de renaissance in Italië begon is,
omdat er nog veel erfgoed aanwezig was in de steden en er stonden nog ruïnes van kunstwerken en
gebouwen uit de Romeinse tijd. Een andere reden is omdat er in Italië relatief veel rijke handelaren
waren, die hun leven konden veroorloven van rijke prachtige schilderijen.

2. Je kunt uitleggen wat het veranderende mens- en wereldbeeld in de renaissance te maken heeft
met de heroriëntatie op de klassieke Oudheid.
De Grieken en Romeinen kenden al veel van deze idealen uit de Renaissance. De Renaissance-
kunstenaars en- wetenschappers bouwden hierop voort. Er ontstond hierdoor een verband van
continuïteit tussen de wetenschappelijke vooruitgang van de beide perioden. De middeleeuwen
worden nu als een diep dal weergegeven, waarna het licht van de Oudheid weer naar boven kwam.

3. Je kent de ideeën van enkele humanisten en renaissance- kunstenaars en hun bijdrage aan een
nieuw mens- en wereldbeeld.
Het humanisme zet zich in om correcte uitdrukkingen voor de werkelijkheid te geven en met logisch
na te denken, argumenteren hoopten zij de wereld beter te begrijpen en ook te verbeteren. Er is
meer onderzoek gedaan op het gebied van astronomie, wiskunde, biologie, politiek en andere
gebieden. De kerk die aan de middeleeuwen dacht, werd verlaten. Als gevolg hiervan heeft religie
ook een nieuwe verandering ondergaan: hervorming. Humanisme is het kritisch denkbeeld en
Universele mens en de Renaissance is het kunst en architectuur en Klassieke vormentaal.

5.2 Ontdekkers van nieuwe werelden 5. De Europese expansie - YouTube

Wereld rond 1450
In de late middeleeuwen werd de handel steeds internationaler. Handelaren uit Venetië kochten
producten van handelaren uit Azië en Afrika. Deze handelswaren werden samen met de
handelsgoederen uit het middellandse zeegebied naar o.a. Brugge in Vlaanderen gebracht. Ook
handelaren uit Noord-Europa brachten handelsgoederen naar de stad Brugge. Zo werd Brugge de
tussenknoop van handel tussen de handelsnetwerken.

Dankzij handelscontacten was de topografische kaart rond het Middellandse Zeegebied best
gedetailleerd. Maar dit gold niet voor de wereldkaart. Een wetenschapper uit Florence genaamd
Toscaneli leerde de wereldkaarten kennen die door de Griekse cartografen zoals Strabo waren
gemaakt. Deze wetenschapper combineerde de gegevens uit die kaarten met nieuwe Europese en
Arabische kennis over zeeroutes en kustlijnen.

Portugezen gaan voor
De Ottomanen, Arabieren en de Noord-Italianen wilden graag geld verdienen door te handelen met
de Aziatische producten. Dit had als gevolg dat deze producten erg duur waren in Portugal en Spanje.
Dus zelf handelen met Indië zal wel goedkoper zijn, maar over land was dit onmogelijk. De Arabieren,
De Ottomanen en Noord-Italianen weigerde Europese handelaars toegang op hun gebieden.
Hierdoor organiseerde de Portugese koning ontdekkingsreizen langs de Afrikaanse kust, om zo naar
Indië te kunnen gaan. Niemand wist precies waar Indië lag. De Portugezen verkenden verschillende
eilandgroepen langs de Afrikaanse kust. Deze eilanden dienden voor een seintje dat de reis goed ging
en dat ze niet de verkeerde route hadden genomen.

,Bartholomeus Diaz was een Portugese zeevaarder, in 1488 voer hij langs de Afrikaanse zuidpunt om
bij Indië te komen. In 1497 bereikte een andere Portugese zeevaarder Vasco da Gama de westkust
van Indië. De Portugezen bezetten er kustplaatsen en eilanden en versterkte deze met soldaten.
Vanuit deze factorijen dreven zij handel met de inheemse bevolking. Zo veroverde de Portugezen
een belangrijk aandeel in de handel in specerijen en andere Aziatische producten. Deze handel was
zeer winstgevend maar ook riskant. Ondanks het gevaar waren er nu twee handelsroutes waarlangs
Aziatische producten naar Europa kwamen. De Arabieren beheerste de landroute, en de Portugezen
beheerste de zeeroute.

Spanje volgt Portugal
Ook de Spaanse koning was erg geïnteresseerd in het vinden van handelsroutes naar Azië. De
Genuese handelaar Christoffel Columbus kende de kaart van Toscanelli. Hij ging vervolgens naar de
Portugese koning en vroeg geld om zijn idee uit te voeren om naar Indië te gaan via het westen.
Maar de Portugese koning wees hem af. Alhoewel de Spaanse koning en koningin wel geïnteresseerd
waren in zijn plan. In 1492 organiseerde Columbus een tocht om via het westen naar Indië te gaan.
Eenmaal aangekomen op bestemming dacht hij dat hij in Indië was. Maar dit was niet waar, i.p.v.
Indië was hij aangekomen in een heel nieuw werelddeel genaamd Amerika. Columbus noemde de
inwoners daar Indianen, omdat hij dacht dat hij in Indië was.

Om te voorkomen dat Spanje en Portugal onderling een oorlog met elkaar zouden starten over de
macht in de nieuwe werelddeel werd er een verdrag getekend. Het verdrag van Tordesillas. Dit
verdrag werd onder de leiding van de paus bedacht in 1994. In dit verdrag werd toekend dat het
westelijke deel van Amerika werd toegewezen aan Spanje en het oostelijke deel aan Portugal. Enkele
jaren later verkende de ontdekkingsreiziger Vespucci dat het ontdekte werelddeel onbekend was. De
naam Amerika is afgeleid van Vespucci’s voornaam genaamd Amerigo. Ook bleek dat het oostelijk
punt van Zuid-Amerika veel oostelijker lag dan gedacht. Hierdoor kwam onbedoeld Brazilië in de
handen van Portugal.

Azteken
De nieuwe wereld die ontdekt was door Columbus, trok veel verhalen aan dat er veel goud was in
het land. Vooral verarmde Spaanse adelen gingen in Amerika opzoek naar rijkdom en geluk. Deze
groepen mensen worden ook wel conquistadores genoemd. Dit zijn Spaanse veroveraars die een
groot deel van Amerika onder Spaanse cultuur brachten. De conquistadores trokken gewapend
Amerika binnen. De conquistadores sloten ook bondgenootschappen met de inheemse bevolking die
vijandig stonden t.o.v. de Azteken. Al snel braken er gevechten uit. De Azteken waren wel in
meerderheid, vochten zij met de Spanjaarden met vuurwapens. Al snel bleek dat de Azteken het niet
aankonden en zich opgaven. De oorzaken hiervan waren:

 De Indianen kenden geen paarden en daardoor waren ze er bang voor. De Spaanse veroveraars
zaten hoog op hun paard en torende boven de Azteekse strijders uit.
 De Indianen hadden geen vuurwapens.
 Vijandige stammen vochten met de Spanjaarden mee tegen de Azteken.
 Door Europese ziekten nam de bevolking snel in aantal af. De wapens en paarden gaven de
Spanjaarden een enorm militair overwicht en dat zorgde ervoor dat ze op korte termijn de
overhand hadden. Op de langere termijn zijn de ziekten het belangrijkst geweest, want die
hebben de Azteken zo in aantal verminderd en zo verzwakt dat effectieve weerstand tegen de
Spanjaarden voor hen onmogelijk was.

, Spanje koloniseert Amerika
De Conquistadores die de gebieden veroverde kregen als beloning grote land goederen, waar de
Indianen verplicht op werkte. Maar de indianen waren niet bestand tegen het harde werk, deze
uitbreidding leidde tot veel slachtoffers. Door de ontdekking van de nieuwe wereld, pleitte de
Spaanse geestelijke De Las Casas om de Indianen te sparen en daar in plaats de Afrikaanse slaven in
te zetten voor het werk. Dit leidde in 1542 tot nieuwe wetten.

De indianen werden als volwaardige mensen gezien en zolang zij christelijk werden, mochten zij niet
worden uitgebuit. Maar deze wetten veranderden in de praktijk weinig. De indianen werden alsnog
uitgebuit. Door de massale sterfte aantal van de indianen ontstond er een nieuwe behoefte aan
werkkrachten. Met behulp van de trans-Atlantische-slavenhandel werden Afrikaanse slaven naar
Amerika vervoerd om daar op de plantages te werken. Hierdoor werd de samenleving ook ingedeeld
op afkomst. Inwoners met twee Europese ouders stonden boven aan de lijst. Mensen met gemengde
bloed kwamen daarna. De indianen waren nog een stapje lager. En als laatst kwamen de slaven. In
deze samenleving golden voor de verschillende groepen ook andere regels. Wie lager in de lijst stond
werd eerder en zwaarder gestraft.

Gevolgen
De ontdekking van Columbus had grote gevolgen. Voor de Indianen was de komst van de
Spanjaarden rampzalig. Ziekte, geweld en ontbering hebben 90% van de levens geëist. Spaanse
missionarissen kwamen het gebied binnen en bekeerden de indianen tot het christendom. Hoewel
dit niet is toegestaan, bleven veel Indiërs ook hun oude goden aanbidden.

Er ontstond driehoek handel tussen Europa, Afrika en Amerika. Europa leverde wapens, textiel en
luxe goederen aan Afrika en Amerika. Vanuit Afrika brachten handelaren Afrikaanse slaven naar
Amerika en verkochten die daar. Europa leerde Amerikaanse producten kennen, zoals koffie, cacao,
katoen en tabak.

Ook voer er jaarlijks een met goud en zilver beladen vloot vanuit Amerika naar Spanje. De
Spanjaarden betaalden er hun oorlogen mee. Europa beheerste de handel en kreeg de winst. Spanje
verbood andere landen handel te drijven in Spaans-Amerika. Nederlandse, Franse en Engelse
handelaren ontdoken dit verbod.

Voor Genua en Venetië had de ontdekking van met Europa over de Atlantische Oceaan een negatief
gevolg. Doordat veel handelsstromen nu liepen met Europa over het Atlantische oceaan, werd de
Middellandse Zee minder belangrijk als handelsroute. Als negatief gevolg kostte de Noord-Italiaanse
handelaren dit veel geld.

Leerdoelen 5.2:
1. Je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie.
Economisch: Handel met andere werelddelen zoals, Azië. Ook voor specerijen, goud en zilver.
Politiek: Veroveren van een groot rijk, kolonies stichten.
Religieus: Verspreiden van het christendom, nieuwsgierigheid en avontuur.


2. Je weet hoe in de zestiende eeuw de kolonisatie van Midden-Amerika door de Spanjaarden
verliep.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper slimmejongenvwoo. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis
€7,49  3x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd