Hoofdstuk 2
Regels met betrekking tot ethiek staan in het NIP. Zodra je onder de wet BIG valt, ga je hier
automatisch mee akkoord.
§2
Bij een formele klacht geldt het principe van hoor en wederhoor: op een klaagschrift mag je
reageren met een verweerschrift.
De klager blijft niet anoniem.
Na het klaag- en verweerschrift, een repliek en een dupliek volgt vaak een mondelinge
zitting (College van Toezicht). Het oordeel wordt schriftelijk medegedeeld. Eventueel kan er
in hoger beroep gegaan worden (College van Beroep).
Bij gegrondverklaring van de klacht zijn er verschillende maatregelen mogelijk:
- Waarschuwing
- Berisping
- Schorsing
- Voorwaardelijke maatregel
§3
Beroepscodes bevatten heterogene regels en kunnen wettelijke verplichtingen herhalen. Het
NIP kent 4 basisprincipes:
1. Verantwoordelijkheid
2. Respect
3. Integriteit
4. Deskundigheid
Deze waarden worden stapsgewijs vertaald in gedragsvoorschriften.
Andere regels formuleren doelen om na te streven (meer als normen, erg concreet).
§4
Bij de beroepscode van psychologen ligt de nadruk op de belangen van individuele
patiënten. Zij krijgen op die manier rechten:
- Adequate informatieverstrekking voorafgaand aan informed consent
- Informatie moet tweevoudig verstrekt worden
- Verduidelijking moet tijdig gebeuren (vaak teveel informatie in 1 keer)
- Wanneer deskundigheid tekortschiet, moet de patiënt worden doorverwezen.
§5
Het NIP benadrukt tevens eenduidigheid. Je moet altijd helder zijn over het doel van het
onderzoek/het stellen van de diagnose.
Hier valt ook onder dat je goed uitzoekt wat de verwijzer van je wil horen.
- Welke informatie wil de verwijzer?
- Over welke domeinen?
- Waarom wil hij/zij deze informatie?
,§6
Onder deskundigheid valt onder andere:
● Het handhaven van een hoog niveau van deskundigheid in de beroepsuitoefening
● Het in acht nemen van de grenzen van eigen ervaring
Bij een klacht kijkt het CvT of de psycholoog binnen de grenzen van het aanvaardbare
bewoog. Dit wordt bepaald door te kijken naar de mate waarin het gedrag verantwoord kan
worden.
§7
Wanneer er een klacht is over een rapport, wordt er gekeken naar de volgende punten:
● Vraagstelling: aanwezig en helder
● Toetsing van de vraagstelling: adequaat beschreven
● Conclusies: sluiten aan op de vraagstelling, aangegeven hoe sterk deze zijn
● Geen overbodige uitwijding, alle informatie is relevant voor de vraag en conclusie
Je moet zelf de beperkingen van je rapport vermelden, zodat deze niet misbruikt kan
worden.
De patiënt mag het rapport altijd opvragen. Zorg dat het ook voor hem/haar begrijpelijk is.
Als de patiënt het ergens niet mee eens is, kan dit gecorrigeerd worden of als bijlage worden
vermeld. De psycholoog kiest een van de opties, hij is eindverantwoordelijke.
De patiënt heeft in principe ook recht op blokkering. Een uitzondering is als er via wettelijke
regelingen een bevoegdheid is ontleend om rapportage op te eisen (door de rechter).
Het goede verloop van de rechtsgang gaat dan boven de vrijheid van individuen.
Wanneer het rapport wordt opgevraagd, ben je verplicht dit te melden aan de patiënt. Het
recht op inzicht en correctie geldt dan wel nog steeds. Bezwaren moeten tegelijk met het
rapport worden opgestuurd naar de opvrager.
§8
Soms rapporteren de psycholoog en de medisch specialist samen.
Er wordt dan soms een klacht ingediend dat het niet duidelijk is wie voor welk deel
verantwoordelijk is.
Als de psycholoog niet voor alles verantwoordelijk is, moet je dit vermelden. Je tekent dan
alleen voor je eigen deel.
Als meerdere partijen dezelfde opdracht krijgen, is er onderling geen geheimhoudingsplicht.
Als de arts de opdrachtgever is en de psycholoog de uitvoerder, dan mag de informatie niet
zonder toestemming gedeeld worden.
Ook over rapportage overleg je dan met de patiënt. Artsen kunnen het rapport niet eisen.
Als meerdere psychologen samenwerken, dan moet dat ook vooraf duidelijk gemaakt
worden aan de patiënt.
,§9
Als de neuropsycholoog gebruik wil maken van het medisch dossier, dan moet hier
toestemming voor gevraagd worden. Wanneer je via via iets hoort, moet je toestemming
vragen aan de patiënt om dat te laten meewegen.
Als de patiënt belangrijke info niet toelaat, waardoor er een bedrieglijk oordeel ontstaat, is
het het beste om de professionele relatie te beëindigen.
§10
Een dossier heeft verschillende functies:
● Geheugen: afspraken, procedures, resultaten, conclusies,..
● Reddingsboei: in geval van nood kan een collega de draad makkelijk oppakken
● Wapen: verweer tijdens een klachtenprocedure
Om al die redenen is het erg belangrijk om het dossier up-to-date te houden.
Als er in het dossier informatie over anderen staat, krijgt de patiënt die bij inzage niet te zien.
Je hebt tegenover de derde partij namelijk ook geheimhouding. De onderdelen moeten los
van elkaar te lezen zijn.
De patiënt kan vragen om dit te vernietigen. Je bent dan in principe verplicht om dit te doen.
Het indienen van een klacht nadat dat gebeurd is, wordt wel lastiger (geen bewijs meer).
Als de gegevens naar de rechter moeten, is er geen recht op vernietiging.
Psychologen mogen dossiers niet in een gemeenschappelijke ruimte opbergen, omdat de
vertrouwelijkheid dan niet gecontroleerd kan worden.
Werkaantekeningen mogen geanonimiseerd buiten het dossier bewaard worden. Als het om
belangrijke zaken gaat, moet het worden opgenomen in het dossier. Anders ontstaat er een
schaduwdossier en dit is verboden.
Elektronische patiëntendossiers:
● Voordelen: minder ruimte, niet kwijtraken, altijd beschikbaar
● Nadelen: soms gemeenschappelijke toegang, kans op hacking
Soms wordt ervoor gekozen om het dossier als geheel af te schermen. Andere
hulpverleners hebben dan expliciete toegang nodig.
Het opslaan van tekentaken kan niet altijd digitaal. Als je die analoog bewaart, loop je weer
het risico op het ontstaan van een schaduwdossier. Wat je dan kunt doen, is de ruwe scores
indienen en de tekening vernietigen (of precies aangeven waar die bewaard wordt).
Volgens het NIP moeten de dossiers minstens een jaar na het beëindigen van de werkrelatie
bewaard blijven. Voor medische gegevens is dit veel langer (zeker in een academisch
ziekenhuis).
, §11
Uitzonderingen zijn:
● Recht op blokkering als het een juridische setting is
● Vertrouwelijkheid als er levensgevaar dreigt
○ Dit moet dan op zeer korte termijn zijn, zonder andere opties. De dreiging
moet zeer reëel zijn: wie, wanneer, hoe, waar?
§12
Patiënten hebben zelfbeschikkingsrecht, tenzij ze in juridische zin onbekwaam worden
geacht.
Normaal gesproken ben je vanaf 16 jaar zelf bekwaam (tenzij je niet in staat bent tot het
waarderen van je eigen belangen).
Ben je onbekwaam, dan krijgen vertegenwoordigers bevoegdheid. Als de psycholoog het
idee heeft dat de patiënt hierdoor geschaad wordt, kan hij dit voorkomen.
§13
Een grensgeval is bijvoorbeeld bij vermoedelijke dementie, waarbij onderzocht moet worden
of de patiënt nog bekwaam is. Kun je in dat geval toestemming voor het onderzoek vragen
aan de patiënt zelf?
Je mag afwijken van deze regel, mits je de beroepsvereniging of een onafhankelijke
vakgenoot raadpleegt. Je moet het dan ook goed kunnen onderbouwen.
§14
Neuropsychologie wordt beschouwd als zelfstandige discipline. Er is dan ook een zekere
distantie van andere professionals. Als je gegevens met anderen wil delen, moet je dit ook
kunnen verantwoorden.
