, aarde, klimaat en landschap
AARDE (2)
De aarde in het zonnestelsel
Schrikkeljaar = om de vier jaar wordt er een extra dag toegevoegd aan het einde van de maand
februari.
Het landoppervlak bestaat uit zeven continenten:
1. Europa 5. Zuid-Amerika
2. Azië 6. Australië
3. Afrika 7. Antarctica
4. Noord-Amerika
Hier tussen de continenten liggen de stille en grote oceaan.
Geografische coördinaten en tijdzonesl
Aarde in twee delen verdeeld: het noordelijk halfrond en het zuidelijk halfrond. Lijnen die
parallel aan de evenaar lopen heten breedtecirkels of parallellen.
Dichtbij de evenaar heet lage breedte, dichtbij de pool heet hoge breedte. Noorden van evenaar
heet noorderbreedte, zuiden van evenaar heet zuiderbreedte.
De evenaar is de nullijn.
Meridianen zijn lijnen die van pool tot pool lopen. Noordelijk en zuidelijk snijden elkaar. De
nulmeridiaan ligt in Londen bij Greenwich. Deze verdeeld de aarde in westelijk halfrond en
oostelijk halfrond.
De aarde draait in 24 uur, een etmaal, tegen de klok in rond haar as. De zon komt op in het
oosten en gaat onder in het westen.
24 tijdzones = 15 lengtegraden
, De seizoenen
Denkbeeldige aardas staat altijd dezelfde kant op en altijd schuin.
In juni op het noordelijk halfrond staat de aarde naar de zon toe gedraaid, bij dit
deel. Draait de aarde 24 uur om haar as, dan legt het noordelijk halfrond het
grootste deel van de omwenteling in het licht af. Dagen zijn hierdoor langer dan
de nachten. De zon staat in juni midden op de dag hoog aan de hemel = ZOMER
in december is alles precies andersom en vallen de zonnestralen onder een veel
schuinere hoek in dan juni = WINTER
De getijden: vloed en eb
Het zeewater staat onder invloed van aantrekkingskracht van de maan, de zon en een kracht die
ontstaat door de draaiing van de aarde.
Op aarde ontstaan twee bulten waar het water wordt aangetrokken, vloed. Tussen de bulten liggen
twee plekken met minder water, eb.
Twee keer eb en twee keer vloed in 24 uur.
Endogene krachten
=
krachten die van binnenuit op de aardkorst inwerken.
Dwarsdoorsnede aarde
1. Aardkorst, is dun en kan je vergelijken met de dikte van een ei.
2. Mantel, bestaat voor een groot deel uit magma.
3. Vaste kern.
Aardkorst drijft op magma en de stroming van magma in de mantel
veroorzaakt aardplaattektoniek.
Magma = vloeibaar gesteente met een tempratuur van meer dan 1200°
Oceanische rug > gebied waar de aardkorst ontstaat
Subductiezone > gebied waar de aardkorst verdwijnt.
, Zes aardkorstplaten die op verschillende manier bewegen bij de breuklijnen
1. Van elkaar af bewegen
2. Naar elkaar toe bewegen
3. Langs elkaar bewegen
Van elkaar af bewegen
Magma komt naar boven door stroming. Hierdoor over de hele
oceaanbodem vulkanen in de vorm van een langgerekte rug, de
oceanische rug. Door deze stroming wordt het ene deel van de
aardkorstplaat naar het westen en andere deel naar oosten
getransporteerd.
Zuid-Amerika en Afrika uit elkaar geschoven & Europa en VS uit elkaar
geschoven
Voorbeeld: Atlantische oceaan.
Naar elkaar toe bewegen
Er verdwijnt aardkorst en er treed gebergtevorming op. Hier zijn drie manieren voor:
Oceaanplaat en continentplaat bewegen naar elkaar toe
De oceaankorst schuift door zijwaartse druk onder de dikkere continentkorst = SUBDUCTIE
In de subductiezone ontstaat aan de rand van het continent een grote diepte, een zogenaamde
trog. Wanneer de oceaankorst zich steeds dieper onder de continentkorst bevindt, smelt deze
door de hoge tempratuur en druk. Magma werkt zich omhoog in de aardkorst en via vulkanen
magma deels aan oppervlakte, zo vormen er gebergtes.
Voorbeeld: Andesgebergte in Zuid-Amerika
Twee continentplaten bewegen naar elkaar toe
Aardlagen zijn in elkaar gedeukt en zijn rechtop gaan staan en zelfs over elkaar heen geschoven.
Dit noem je het plooiingsgebergte.
Voorbeeld: Himalayagebergte of de Alpen
Twee oceaanplaten bewegen naar elkaar toe
De ene oceaanplaat schuift onder de ander door.
Hierdoor ontstaat er een subductiezone en
verderop vulkanische gebergte.
Voorbeeld: Eilanden van Indonesië
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisavduijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.