College 1 Inleiding, geschiedenis, Hoofdstuk 1 t/m 3
classificatie,
behandelmethoden
College 2 Stemmingsstoornissen Hoofdstuk 7
College 3 Angststoornissen, stress, Hoofdstuk 4 en 5
psychotrauma, dwang
College 4 Verslavingsstoornissen, Hoofdstuk 8 en 9
eetstoornissen
College 5 Schizofrenie, dissociatieve Hoofstuk 6 en 11
stoornissen, somatisch-
symptoomstoornis
College 6 Leeftijd gerelateerde Hoofdstuk 13 en 14
stoornissen
College 7 Persoonlijkheidsproblematiek Hoofdstuk 12
Benodigde competenties:
- De symptomen van de belangrijkste psychopathologische stoornissen benoemen en
herkennen in een casus
- Aan de hand van het KOP model (klachten, omgeving, persoonskenmerken) de belangrijkste
factoren rondom psychopathologie in kaart brengen
- De belangrijkste stoornissen in een theoretisch perspectief plaatsen
- Het verschil aangeven tussen normaal en abnormaal gedrag
- Herkennen wanneer er mogelijk sprake is van psychopathologie en enkele
verwijsmogelijkheden kennen
- De relatie met het onderliggend functioneren van de hersenen op hoofdlijnen benoemen
- Een aantal mogelijkheden benoemen om mensen met psychiatrische problematiek te
ondersteunen bij het vervullen van hun rollen, door vaardigheden te vergroten of
hulpbronnen te zoeken.
Psychopathologie: Het studiegebied dat zich bezighoudt met de diverse vormen van afwijkende
emoties, gedachten en gedrag.
Normaal gedrag: wordt gezien als goed, iets dat natuurlijk is en vanzelf gaat. Wat binnen de normen
en tijdsgeest valt binnen de cultuur en dus per cultuur kan verschillen.
Abnormaal gedrag: Wordt gezien als slecht, afwijkend, een teken van een psychische aandoening/
afwijkend van de norm.
Aspecten abnormaal gedrag: iemand met een psychische stoornis heeft altijd meer van
onderstaande aspecten.
- Uitzonderlijk: stemmen horen of intense paniek hebben in een supermarkt is uitzonderlijk.
- Sociaal afwijkend: homoseksualiteit werd vroeger als sociaal afwijkend gedrag gezien maar is
in de westerse wereld nu vrij normaal. Er moet hierbij rekening gehouden worden met
culturele verschillen.
- Foute perceptie/ interpretatie realiteit: stemmen horen of achtervolgingswaan wordt gezien
als foute perceptie.
- Gevaar: gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor anderen. Sociale context
is belangrijk: jezelf opofferen in oorlogstijd is nobel, zelfmoord plegen omdat je de druk van
het leven niet aankan niet.
- (aanzienlijk emotioneel) Lijden: iemand kan lijden door angst en depressie. Soms wordt dit
lijden als normaal gezien: wanneer de persoon bedreigd wordt of iemand overlijdt. Als deze
emoties echter stand blijven houden wordt het weer als abnormaal gezien.
- Ongepast/ contraproductief (averechts) gedrag: gedrag dat geen bevrediging maar
onprettige gevoelens oproept. Gedrag dat ons beperkt of weerhoudt. Ook alcoholisme of
agorafobie (spinnen) is contraproductief.
- Irrationeel (niet logisch) en onbegrijpelijk gedrag
- Onvoorspelbaarheid en controleverlies
- Gedrag dat een ongemakkelijk gevoel oproept bij anderen.
Psychische stoornissen: een gedrags- of psychologisch syndroom dat samengaat met:
- Actueel lijden of
- Tekort schieten van het functioneren of
- Een significant toegenomen risico om dood te gaan, pijn te lijden of de persoonlijke vrijheid
te verliezen.
Historische visie op afwijkend gedrag
- Voor de klassieke oudheid <750 v C: ziekten van het lichaam en geest werden veroorzaakt
doordat de patiënt bezeten was door bovennatuurlijke geesten. Er werd in deze tijd veelal
gebruik gemaakt van Trepanatie: een schedelboring waardoor de kwade geest het hoofd kon
verlaten.
- Griekse oudheid 400 v. C: Hippocrates benoemde dat ziekten van het lichaam en geest een
natuurlijke oorzaak hadden. Hij zei dat de gezondheid wordt bepaald door een evenwicht in
de humores (lichaamssappen). Volgens hem had een traag persoon een overvloed aan slijm
(flegma) hebben = flegmatiek. Een depressief persoon heeft een overschot aan zwart gal =
melancholie. Een overvloed aan bloed maakt iemand vrolijk en optimistisch = sanguinische
dispositie. Een overvloed aan gele gal maakt mensen driftig = cholerisch.
, - 500 n. C middeleeuwen: in de middeleeuwen nam het geloof in bovennatuurlijke oorzaken
weer toe. Voornamelijk door de doctrine van bezetenheid: afwijkend gedrag is een teken
van bezetenheid door boze geesten of de duivel. Er mocht ook niet in lichamen gesneden
worden. Dit was onderdeel van de katholieke kerk die zelf exorcisten in dienst hadden die de
boze geesten ervan moesten overtuigen dat de lichamen van de bezetenen niet langer
bewoonbaar was. Dit werd gedaan door gebed, bezweringen, afranselen of uithongeren.
Vanaf het einde van de 15e eeuw tot ver in de 17e eeuw werden er heksenvervolgingen
uitgevoerd door inquisiteurs: zij maakte gebruik van diagnostische tests zoals de drijftest. Er
werden door hen honderdduizenden vrouwen vermoord. Ook trepanatie werd gedaan
vanuit het idee dat mensen dol werden doordat er insecten in hun hoofd kwamen (net zoals
bij paarden het geval was).
- 1600: er werden overal in Europa krankzinnigengestichten of gekkenhuizen gebouwd. Hier
woonden zowel bedelaars als geestelijk gestoorden en de levensomstandigheden waren
verschrikkelijk. Ze lagen in hun eigen vuil, waren vastgeketend of zwierven zonder toezicht
rond. Mensen konden zelfs betalen om naar de patiënten te komen kijken.
- Vanaf 1800: In de ogen van Jean Baptiste Pussin en Philippe Pinel waren mensen die
afwijkend gedrag toonden gewoon ziek en daarom hadden ze recht op een menselijke
bejegening. Dit was geen populaire visie. In deze tijd werden geestelijk gestoorden als een
bedreiging voor de samenleving gezien. Door Pussin en Pinel ontstond er een
behandelfilosofie: Morele therapie. deze filosofie was gebaseerd op het idee dat patiënten
door een menselijke bejegening en een verblijf in een ontspannen en respectvolle omgeving
weer normaal zouden gaan functioneren.
- 1850- 1940: in de tweede helft van de 19e eeuw raakte het idee dat afwijkend gedrag
succesvol kon worden behandeld of genezen met behulp van morele therapie weer in
ongenade. Er volgde een periode van apathie (gebrek aan motivatie) en deskundigen
meende opnieuw dat afwijkend gedrag ongeneeslijk was. Er kwamen steeds meer
psychiatrische ziekenhuizen waarbij de bewoners geen therapie ontvingen en slechte
leefomstandigheden hadden. Jean Martin Charcot deed veel onderzoek naar hysterie en
gebruikte hiervoor hypnose. Veel van zijn kennis werd overgenomen door zijn leerling
Sigmund Freud. Die als behandeling voor afwijkend gedrag de nadruk legde op praten als
medicijn. Tot aan de tweede wereldoorlog werden mensen met ernstige psychische
stoornissen ook behandeld in psychiatrische ziekenhuizen die ver van de bewoonde wereld
lagen, in een rustige en gezonde omgeving. Enerzijds goed maar anderzijds werden deze
mensen wel weggestopt zodat de normale burger er geen last van had.
- Jaren 50: er kwamen meer mogelijkheden voor het behandelen van patiënten. Met name
toevallige medicinale ontdekkingen en de introductie van nieuwe, effectieve medicijnen
(antipsychotica, antidepressiva) en nieuwe therapeutische behandelingen leidden ertoe dat
deze patiënten in de gewone maatschappij konden functioneren. Rond deze tijd werd een
chirurgische operatie om afwijkend gedrag te behandelen ook vaker gebruikt. Een
lobotomie: tijdens deze ingreep wordt de verbinding van het voorhoofdsgedeelte van de
hersenen en de rest van de hersenen en het zenuwstelsel door een insnijding bijna geheel
verbroken. Met de lobotomie werd geprobeerd psychische stoornissen zoals schizofrenie te
verhelpen, maar de effecten bleken onvoorspelbaar en hadden veel bijwerkingen. Sociaal
gerichte psychiatrische principes kwamen ook steeds meer naar de voorgrond. Men ging
naar de patiënt toe, in plaats van te verwachten dat deze naar de behandelaar kwam.
Er waren echter ook veel tegenstanders van deze nieuwe visie. Dit bereikte een hoogtepunt
in de anti-psychiatrisch beweging in de jaren 70. Deze beweging ging ervan uit dat
psychische stoornissen überhaupt niet bestaan, maar een product of gevolg zijn van de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper riansimons. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
