Dit is een samenvatting voor het vak sociaal handhavings- en procesrecht gedoceerd door professor Salomez in het academiejaar . Deze samenvatting is een gestructureerde bundeling van hetgeen dat de professor vertelt in zijn hoorcolleges. Ook de wetsartikelen zijn duidelijk aangegeven in de samenvat...
Samenvatting sociaal handhavings-en procesrecht
Deel sociaal procesrecht: zie oefenrechtbank
Deel sociaal handhavingsrecht: 3 colleges + mondeling examen
1 Inleiding
Het sociaal strafwetboek bestaat uit 2 onderdelen:
o 1) materieel sociaal strafrecht
Bekijken van de misdrijven, daders en straffen
Hoe? Van de praktijk naar theorie
Bv vervolgen van uitkeringsfraude welke inbreuken gaan hiermee gepaard
Veel inbreuken leiden niet tot een strafrechtelijke vervolging maar tot een
administratieve geldboete
Sociale misdrijven zijn wanbedrijven correctionele rechtbank
Soms zijn sociale misdrijven ook misdaden maar deze worden dan
gecorrectionaliseerd zodat de correctionele rechtbank bevoegd is
o 2) formeel sociaal strafrecht
= opsporing van sociaalrechtelijke misdrijven
Focus op de sociale inspectie en het arbeidsauditoraat
In 2010 zijn alle strafbepalingen die in de afzonderlijke sociale wetten stonden gecodificeerd in het
sociaal strafwetboek
o MAAR door de staatshervormingen worden de bepalingen van de afzonderlijke arbeidsrechtelijke
wetten terug van toepassing
o Hoofdstuk 10 van het sociaal strafwetboek is een belangrijke innovatie geweest in 2010
Reden: er werden nieuwe misdrijven gecreëerd zonder dat er verwezen werd naar een
afzonderlijke sociale wet
Examen: je krijgt een fraudefenomeen en dan moet je uitleggen met welke inbreuken dit gepaard gaat en
moet je de constitutieve bestanddelen overlopen
2 Materieel sociaal strafrecht
2.1 Overlopen van de verschillende hoofdstukken van boek 2 sociaal
strafwetboek
Hoofdstuk 1: inbreuken tegen de persoon van de werknemer
o Inbreuken op de welzijnsreglementering (art 127 soc. Sw)
Er is een correctionele strafvervolging mogelijk indien de inbreuk gezondheidsschade met
zich meebrengt
Bv na een dodelijk arbeidsongeval zal men pas nagaan of er een inbreuk op de
welzijnsreglementering heeft plaatsgevonden
o MAAR het is niet omdat er een dodelijk ongeval gebeurd is, dat er sprake
is van een inbreuk
Bv iemand valt door het dak van een loods en is op slag dood toezicht welzijn
op het werk komt ter plaatse om na te gaan of het ongeval vermeden kon
worden door het respecteren van de welzijnswetgeving
1/36
, Hoofdstuk 2: inbreuken met betrekking tot de arbeidstijd
o Praktijk: zeer zelden een strafrechtelijke sanctionering
o Indien er vastgesteld wordt dat iemand geen of te weinig socialezekerheidsbijdragen heeft
betaald dan kan dit gepaard gaan met het vaststellen dat iemand te lang werkt, waardoor de
inbreuk met betrekking tot de arbeidstijd meegenomen wordt in de strafprocedure
Hoofdstuk 3: inbreuken in verband met andere arbeidsvoorwaarden
o Het belangrijkste zijn de loondelicten, namelijk het niet of te weinig loon betalen
= het minimumloon bepaalt in een cao of in een individuele arbeidsovereenkomst wordt
niet of te weinig betaald
o Beperkte strafsancties
Er zijn 4 soorten strafsancties waarbij sancties van niveau 4 de hoogste zijn en die van
niveau 2 laagste (art 101 Soc Sw)
Niveau 1 = administratieve sancties
o Volgens het EVRM zijn administratieve sancties ook strafsancties
Hoofdstuk 4: illegale arbeid
o WN afkomstig uit het buitenland moeten in het bezit zijn van een arbeidskaar en de werkgever
van een arbeidsvergunning
Buitenlander die werkt zonder arbeidskaart of arbeidsvergunning werkgever wordt
gesanctioneerd
o Derdelanders die illegaal in BE verblijven en hier werken werkgever wordt gesanctioneerd
o De bevoegdheid om arbeidskaarten en arbeidsvergunningen te verlenen is overgedragen naar de
deelstaten en deze zijn ook bevoegd inzake de sanctionering
Gevolg: het sociaal strafwetboek wordt niet gebruikt voor de bestraffing, maar wel de
wet buitenlandse arbeidskrachten
Waarom gebruiken we een wet als de deelstaten bevoegd zijn?
o In de wet zijn er bepalingen opgenomen die specifiek van toepassing op
het Vlaams, Waals of Brussels hoofdstedelijk gewest
o Personeel uitlenen aan werkgevers die het nodig hebben is verboden
Uitzondering: uitzendarbeid waarbij het toegelaten is (art 177 Soc Sw)
o Verboden ter beschikking stelling van WN = instrument om de opdrachtgever te kunnen
vervolgen
Hoofdstuk 5: niet-aangegeven arbeid
o Is een belangrijk hoofdstuk inzake de bestrijding van sociale fraude
o Bv niet in orde met de voorafgaande DIMONA-aangifte is strafrechtelijk sanctioneerbaar
o Sanctie: niveau 4
Hoofdstuk 6: inbreuken betreffende sociale documenten of documenten van sociale aard
o Art 187 Soc Sw: opstellen van een individuele rekening
Hoofdstuk 7: inbreuken betreffende de collectieve arbeidsbetrekkingen
o Praktijk: worden meestal administratief afgehandeld
Hoofdstuk 8: inbreuken met betrekking tot het toezicht
o Sociale inspecteurs kunnen geen geweld gebruiken
↔ politie kan wel geweld gebruiken
2/36
, o Indien inspecteur de bevoegdheid heeft om een arbeidsplaats binnen te gaan en de werkgever
weigert dit de inspecteur kan niet aan de politie of slotenmaker vragen om de deur open te
breken
Gevolg: inspecteur kan enkel een PV opstellen wegens het verhinderen van het toezicht
o Sanctie: niveau 4
o Er is nooit een KB ingevoegd waardoor de sociale inspecteurs de bevoegdheid krijgen van
officier van de gerechtelijke politie
Mochten de sociale inspecteurs de bevoegdheid van officier van de gerechtelijke politie
krijgen, behouden ze dan wel nog hun hoedanigheid van sociaal inspecteur?
Reden: een sociaal inspecteur is geen politieambtenaar
Leden openbaar ministerie hebben de hoedanigheid van officier bij de gerechtelijke
politie maar hebben niet dezelfde bevoegdheden als een agent, die zij bevoegdheid
ontleent uit de wet op het politieambt
Hoofdstuk 9: inbreuken betreffende de sociale zekerheid
o = niet betalen van socialezekerheidsbijdragen
o De werkgever/zelfstandigen moet zelf de socialezekerheidsbijdragen berekenen, aangeven en
betalen
Indien er geen correcte berekening gebeurd is misdrijf
Indien er wel een correcte berekening gebeurd is, maar men betaalt de bijdragen niet
misdrijf
o Sanctie: niveau 2
Hoofdstuk 10: de inbreuken van valsheid, gebruik van valse stukken, van onjuiste of onvolledige
verklaringen en van oplichting sociaal strafrecht
o Art 232 Soc Sw: men pleegt valsheid in geschrifte of minder of geen bijdragen te betalen of om
uitkeringen te kunnen krijgen
Gevolg: niet de bepalingen in het strafwetboek hiervoor gebruiken
Reden: sociaal strafrecht heeft voorrang op het gemeen strafrecht
o Art 234 Soc Sw: bv de overuren worden niet aangegeven en worden in het zwart betaald
Sanctie niveau 4 omdat er een bijzonder opzet is
o In het sociaal strafrecht moet er geen bijzonder opzet aanwezig zijn
Reden: de onachtzaamheid volstaat
o Art 235 Soc Sw: bv in het buitenland wordt er een postbusvennootschap opgericht om zo
personeel naar BE te detacheren
Doel: minder socialezekerheidsbijdragen betalen
Sanctie: niveau 4
Hoofdstuk 11: gemeenschappelijke bepalingen
o Bevat geen misdrijven
Hoofdstuk 12: de verplichtingen opgelegd in het raam van de maatregelen tijdens een epidemische
noodtoestand
o Is gecreëerd door de COVID-19-pandemie
2.2 Sociaal strafrecht is niet beperkt tot het sociaal strafwetboek
Reden: in het gemeen strafwetboek staan er misdrijven die handelen over het sociaal strafrecht,
namelijk mensenhandel
Art 155 Ger w: bevat de bevoegdheidsverdeling van het openbaar minister
3/36
, o Dit artikel wordt ruim geïnterpreteerd door het Hof van Cassatie
Bv de EU-reglementering omtrent de rij- en rusttijden behoort tot de bevoegdheid van
het arbeidsauditoraat
Reden: het behoort tot de arbeidswetgeving in de ruime zin van het woord
Menshandel (art 433 quinquies Sw)
o Constitutieve bestanddelen
Materieel bestanddeel = werving, het vervoer, de overbrenging, de huisvesting, de
opvang van een persoon, het nemen of de overdracht van de controle over hem
Moreel bestanddeel = doel
Hier is sprake van een bijzonder opzet namelijk in strijd met de menselijke
waardigheid
Het werken in omstandigheden die strijdig zijn met de menselijke waardigheid, dit is
moeilijk om een aanknopingspunt bij te vinden. Men kan kijken naar de bescherming
tegen menselijke waardigheid in de Grondwet in artikel 23 Gw. waarbij men ervan uitgaat
dat het arbeidsrecht en het socialezekerheidsrecht rechtsregels uitvaardigt die ertoe
strekken om de bescherming van de menselijke waardigheid ook vorm te geven. Als men
al op voorhand regels vaststelt die zulke regels wil miskennen, dan komt men in het
vaarwater van de mensenhandel. De schending moet wel flagrant zijn. Vb.: een bedrag
enorm onder het minimumloon, dwangarbeid, geen pauze, … Op dat moment zit men
met een tewerkstelling die gekwalificeerd kan worden onder het misdrijf mensenhandel.
Wanneer men dus iemand aanneemt met het doel om de wetgeving niet te respecteren,
maar dit zodanig ver gaat dat de menselijke waardigheid in het gedrang komt, dan kan
men veroordeeld worden voor mensenhandel
o In andere landen zijn er nog andere constitutieve bestanddelen aanwezig, maar in BE zorgen
deze enkel voor een strafverzwaring
Bv art 433 septies SW: misbruik maken van de positie waarin een illegaal zich bevindt
Bulgarije behoort tot de EU en zijn dus legaal in BE aanwezig. Indien ze te maken hebben
met mensonwaardige omstandigheden dan kunnen ze solliciteren bij een andere
werkgever
Reden: vrij verkeer van werknemers is van toepassing
o Praktijk: meestal is er sprake van mensenhandel met verzwarende omstandigheden waardoor er
dus zwaardere straffen van toepassing zijn
Misdaden behoren tot de bevoegdheid van het hof van assisen maar worden meestal
gecorrectionaliseerd waardoor de correctionele rechtbank bevoegd is
Hoe? Er worden verzachtende omstandigheden aangenomen
Andere misdrijven bv deelnemen aan een criminele organisatie worden samen met de
mensenhandel behandeld
Gevolg: mensen die hebben meegewerkt aan de criminele organisatie en die
geen strafbare feiten hebben gepleegd worden mee vervolgd
o Bv boekhouder
(aan)werving
o Betekenis in het sociaal recht ruim interpreteren en autonome interpretatie
= er moet een band van ondergeschiktheid zijn
o Betekenis in het strafrecht er moet geen band van ondergeschiktheid zijn
Art 433 quinquies, 3° Sw: zelfstandigen vallen hieronder + schijnzelfstandigen die eigenlijk een
werknemer zijn
o In strijd met de menselijke waardigheid
Bv mensen te lange dagen laten werken, minder dan minimumloon betalen
4/36
, MAAR rechtspraak eist dat er een loon betaald wordt dat substantieel onder het
minimumloon ligt
Economische mensenhandel
o = sociaal delict dat geverbaliseerd wordt door de sociale inspecteurs en vervolgd wordt door het
arbeidsauditoraat soms in samenhang met nog andere delicten
Ook al staat het misdrijf mensenhanden in het strafwetboek
Bv witwasmisdrijven worden meegenomen bij de behandeling van sociale delicten bv
mensenhandel, maar kunnen niet het zwaartepunt zijn van het dossier
Reden: mensenhandel is het zwaartepunt van het dossier
2.3 Het bespreken van verschillende fraude fenomenen
De prof zijn keuzes zijn gebaseerd op
o 1) de omzendbrieven van de procureurs-generaal, die bepalen welke misdrijven er prioritair zijn
o 2- opsporingsdienst SIOD bereiden elke jaar een plan voor om sociale fraude te bestrijden en
daar zijn de keuzes van de prof ook in vermeld
De prof zijn keuzes zijn
o 1) bijdrage fraude met zwartwerk
o 2) detachering
o 3) welzijn op het werk
o 4) uitkeringsfraude
2.3.1 Bijdragefraude (= zwartwerk)
Zwartwerk = er wordt arbeid gepresteerd die niet werd aangegeven aan de betrokkene
socialezekerheidsinstellingen, bv RSZ en RSVZ, en waarvoor er dus geen socialezekerheidsbijdragen
betaald zijn
o Essentie zwartwerk = tewerkstelling verborgen houden voor de overheid
o RSZ controleert of de werkgever zijn sociale verplichtingen respecteert
o RSVZ controleert of er geen schijnzelfstandigheid is
Zwartwerk bij zelfstandigen = sociaalrechtelijk misdrijf met een fiscaal motief
o De inspectiediensten van het RSVZ geven de niet aangegeven inkomsten immers door aan de
fiscus die aan de slag gaan met de inning en invordering.
Dit om aan te tonen dat er een enorme verwevenheid is met het fiscaal recht en dit
buiten de bijzonderheden van het sociaal strafrecht valt.
Zwartwerk bij werknemers = sociaalrechtelijk misdrijf zonder een fiscaal motief wij focussen ons hier
op
o Reden: de RSZ-bijdrage wordt door de werkgever betaalt de werkgever betaalt:
1) WN-bijdrage van 13,07% werkgever houdt dit in op het loon van de werknemer en
stort dit door naar de RSZ
2) WG-bijdrage van 25%
Was vroeger 30%, maar is verminderd door de taxshift
De WG-bijdrage is hoger bij arbeiders dan bij bedienden omdat voor arbeiders in
de bijdrage ook hun jaarlijks vakantiegeld in inbegrepen is
5/36
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rechtenstudentvub1997. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,47. Je zit daarna nergens aan vast.
