Samenvatting
Samenvatting Historische Context 2 - De verlichting Vwo6 examenstof
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Uitgebreide samenvatting over historische context 2 - de Verlichting . Examenstof vanaf .
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvattingHistorische context de Verlichting 1650 – 1900
P1: Wetenschappelijke Revolutie
1.1 – Oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie
Geleerden in de Middeleeuwen: geestelijken, zij deden onderzoek op gebieden die met
godsdienst te maken hadden.
Vanaf de Renaissance kwamen er steeds meer onderzoekers die geen geestelijke waren. Zij
wilden zich niet meer volledig niet meer volledig aan de leiding van de Kerk onderwerpen bij
hun onderzoek.
Kenmerken van de Wetenschappelijke Revolutie:
Nieuwe manier van onderzoeken: observeren, experimenteren en redeneren.
Grote veranderingen in het leven van veel mensen.
Met geweld gepaard gaand verzet van de Kerk en aanvankelijk ook met de overheid
en sommige bevolkingsgroepen.
Oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie:
De ontdekkingsreizen
o Wereldbeeld werd verbreed.
Ambachtelijke technieken
Humanistische tekstanalyse
o Humanisme: de cultuur van geleerden uit de tijd van de Renaissance.
Humanisten oriënteerden zich op de literatuur en geschiedenis uit de oudheid
Het rationalisme van Descartes
o Denkwijze: de samenleving moest op een redelijke (met het verstand) manier
worden onderzocht rationalisme.
Het empirisme van Locke
o Denkwijze: kennis moest gebaseerd zijn op waarneming en ervaring
empirisme
Rationalisme
Stroming die vond dat de samenleving net zoals de natuur op een redelijke manier (met het
verstand) moest worden onderzocht. Daardoor zou de kennis van de mensen toenemen.
Met deze kennis zouden dan de problemen in de samenleving kunnen worden opgelost. Het
rationalisme leidde tot optimisme en vooruitgangsdenken. Onderzoekers die deze denkwijze
aanhingen zijn rationalisten.
Empirisme
Het streven van Renaissance-onderzoekers elk onderzoek van de natuur te willen baseren op
waarneming, ervaring en experiment. Onderzoekers die deze denkwijze aanhingen zijn
empiristen.
1
,1.2 – Discussies over de positie van godsdienst in de samenleving
Nieuwe inzichten en ontdekkingen dankzij de Wetenschappelijke Revolutie:
Isaac Newton: zwaartekracht.
Antoni van Leeuwenhoek: microscoop.
Wonderen uit de Bijbel konden niet met het menselijk verstand worden verklaard.
Ontdekkingsreizigers ontdekten op andere continenten sterk van Europa
verschillende culturen, met een ander geloof.
Humanistische tekstanalyse droeg bij aan de kritiek op de leer van de Kerk en de
levenswijze van de geestelijken uiteenvallen van de christelijke kerk in West-
Europa.
Als gevolg van deze inzichten en ontdekkingen zorgde voor debatten over de positie van de
godsdienst in de samenleving de godsdienst en het geweten werd minder als
verantwoordelijkheid van staat of vorst gezien, maar steeds meer als zaken van het individu.
Een ander gevolg was dat vorsten 1 godsdienst in hun staat gingen toestaan en beschermen.
P2: Wetenschappelijke Revolutie leidt tot de Verlichting
2.1 – Verlichte denkers willen wetenschappelijke methoden op de
samenleving toepassen
Door de Wetenschappelijke Revolutie gingen mensen meer vertrouwen op hun eigen
verstand ontstaan van De Verlichting.
De Verlichting
Nieuwe stroming in het denken in de 18e eeuw. Het eigen verstand werd het belangrijkst
gevonden. Daardoor kwam men tot nieuwe denkbeelden over mens, maatschappij,
staatsvorm en godsdienst. De centrale ideeën waren vrijheid en gelijkheid voor alle burgers.
Van onderwijs en opvoeding verwachtte men grote verbeteringen in de maatschappij. De
aanhangers van de verlichting worden verlichters genoemd.
De verlichters wilden de volgende gebieden van de samenleving toetsen aan de criteria van
redelijkheid:
Traditie
Religieuze praktijken
o Verlichte denkers vonden dat aanhangers van godsdiensten
andersdenkenden niet hoorden te bestrijden. In plaats daarvan moesten zij
leren verdraagzaam te zijn op godsdienstig gebied.
Bestaande gezagsverhoudingen
o Volkssoevereiniteit: degenen die de macht uitoefenen, moeten hun macht
ontlenen aan het volk en zijn daarom verantwoording schuldig aan dat volk.
o Het sociaal contract tussen vorst en volk of burgers onderling: oorlogen
voorkomen tussen vorsten en volk en tussen burgers onderling.
o Scheiding van de machten in een staat
Opvoeding
Onderwijs
o Alle kinderen moeten bij geboorte gelijk zijn en dezelfde kansen krijgen.
o Door onderwijs wordt kennis vergroot om de samenleving te verbeteren.
2
, De verbreding van kennis
o Resultaten uitwisselen en samenwerken in wetenschappelijke verenigingen.
o Encyclopedie werd belangrijkste boek.
Door de Wetenschappelijke Revolutie en de Verlichting was de hoeveelheid kennis van de
mensen enorm toegenomen.
2.2 – De invloed van het verlichte denken op het denken over de
toekomst
De maatschappijkritiek van de verlichters leidde tot optimisme en geloof in
maatschappelijke vooruitgang.
P3: De belangrijkste verlichters en hun invloed
3.1 – Locke en Rousseau
Locke en Rousseau gingen uit van natuurrechten en het idee van een sociaal contract,
waarbij alle macht uiteindelijk uitging van het volk zelf.
Natuurrechten
Rechten die voor iedereen gelden, ongeacht plaats of tijd, omdat ze door de ‘natuur’ zijn
gegeven.
Sociaal contract
Een contract tussen vorst en volk of tussen de onderdanen onderling. Door zo’n contract
wilden de verlichters voorkomen dat er nieuwe oorlogen tussen vorsten en volk en tussen
burgers onderling zouden uitbreken.
De verlichters dachten deels verschillend over de inhoud van dit contract. Maar ze waren het
erover eens dat de burgers bepaalde taken zoals de rechtspraak, moesten overdragen aan
de overheid. En dat die overheid via wetgeving de rechten cab de burgers moest
waarborgen.
In het beroemdste boek van Locke, Two treatises of government noemt hij de volgende
rechten:
Regering moet hun beleid op wetten baseren die voor iedereen gelijk zijn.
Belastingen mogen alleen met toestemming van het volk of zijn vertegenwoordigers
worden geheven.
De staat mag geen dwang uitoefenen op de burgers bij de keuze voor een
godsdienst.
De staat moet alle godsdiensten gelijk behandelen.
Het wetgevend lichaam kan of mag de wetgevende macht aan niemand overdragen,
maar moet haar laten berusten daar waar het volk ze heeft gelegd.
Rousseau koppelde aan de natuurrechten en het sociale contract ideeën over:
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mvdriel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen