Bij hoofdstuk 1 Vertering zijn alle vijf de basisstoffen samengevat, namelijk: 1. Voedingsstoffen, 2. Het verteringsstelsel, 3. Chemische vertering, 4. Resorptie en 5. Gezonde voeding.
Alle begrippen uit dit hoofdstuk zijn in de tekst van de samenvatting verwerkt en zijn dikgedrukt. Ook zitten ...
§1 Voedingstoffen
Voedingsmiddelen bevatten voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en
vitaminen. Daarnaast bevat je voedsel voedingsvezels. Je kunt deze voedingsstoffen gebruiken als
bouwstoffen en brandstoffen.
Eiwitten of proteïnen zijn ketens van enkele tientallen tot meer dan duizend aminozuren. Er zijn
dierlijke en plantaardige eiwitten. Tijdens de vertering worden proteïnen opgesplitst in
aminozuurmoleculen. Bij eiwitsynthese worden de aminozuren in de cellen weer aan elkaar
gekoppeld tot eiwitmoleculen. Er bestaan twintig aminozuren, 12 daarvan kan een volwassene zelf
aanmaken, de andere 8 zijn essentiële aminozuren.
Eiwitten zijn belangrijke bouwstoffen en ook reguleren ze bijna alle processen in een organisme. Ook
zijn ze betrokken bij transport van stoffen en spelen ze een rol bij bloedstolling en immuniteit.
Je lichaam kan eiwitten ook gebruiken als brandstof. Eiwitten worden dan eerst omgezet in glucose,
dat vervolgens wordt verbrand.
Koolhydraten (sachariden) zijn belangrijke brandstoffen in het lichaam. Uit 1 gr koolhydraten kan 17
kJ energie vrijkomen. Door het eten van koolhydraten kan je in het grootste deel van je
energiebehoefte voorzien.
Koolhydraten kunnen ook dienen als bouwstof, in een DNA-molecuul zitten bijvoorbeeld
monosachariden.
Voedingsvezels zijn koolhydraten die niet kunnen worden verteerd door enzymen van de mens.
Voedingsvezels zijn afkomstig uit de celwanden van plantaardige voedingsmiddelen. Ze bevorderen
de darmwerking en zorgen ook voor een verzadigd gevoel.
Veel vetmoleculen (lipiden) zijn opgebouwd uit een glycerolmolecuul en triglyceriden. Vetzuren
kunnen verzadigd en onverzadigd zijn. Bij een verzadigd vetzuur zijn alle bindingsplaatsen van C-
atomen bezet door H-atomen, bij een onverzadigd vetzuur.
Je lichaam kan glycerol en de meeste vetzuren vormen uit andere organische stoffen. Je voedsel
hoeft daarom maar weinig vetten te bevatten.
Uit 1 gram vet kan 38 kJ energie vrijkomen. Als je te veel vetten eet wordt het vet onder de huid
opgeslagen. Cholesterol is een vet dat je voor een klein deel binnenkrijgt via je voeding, maar voor
het grootste deel wordt gemaakt door de lever.
Een volwassen lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water. Water is een belangrijke bouwstof
voor je lichaamscellen en een oplosmiddel voor allerlei stoffen. Het bepaalt de osmotische waarde
van het lichaam en het is een transportmiddel, ook helpt bij het regelen van de
lichaamstemperatuur.
Je hebt mineralen (anorganische stoffen) nodig om de processen in je lichaam goed te laten
verlopen. Sommige mineralen worden gebruik als bouwstoffen, maar ze kunnen ook andere functies
vervullen, zoals bloedstolling of impulsen geleiden.
Mineralen die je slechts in zeer kleine hoeveelheden nodig hebt, noem je spoorelementen.
Spoorelementen zijn vaak bestanddelen van enzymen en hormonen.
Vitaminen (82B) zijn organische stoffen die nodig zijn op de processen in het lichaam goed te laten
verlopen. Vitamine K kan worden gemaakt in de dikke darm, de andere vitaminen moet je door je
voedsel binnenkrijgen. Veel vitaminen zijn bestanddelen van enzymen. Bij gebrek aan vitaminen
ontstaan gebreksziekten.
, §2 Het verteringsstelsel
In het darmkanaal vindt vertering van het voedsel plaats. De organische moleculen (eiwitten,
koolhydraten en vetten) worden door enzymen afgebroken: de verteringsproducten, en vervolgens
opgenomen in het bloed.
In de wand van het hele darmkanaal bevinden zich
kringspieren en lengtespieren, die darmperistaltiek
veroorzaken. Hierdoor wordt de voedselbrij
voortgeduwd, gekneed en goed gemengd met
verteringssappen die de verteringsklieren afgeven aan
de voedselbrij in het darmkanaal.
Het kauwen van voedsel met je gebit en het kneden en
mengen van de voedselbrij door de darmperistaltiek
noem je mechanische vertering. De bewerking van voedsel door enzymen noem je chemische
vertering.
Door te kauwen verdeel je het voedsel in kleine stukjes, waardoor
het totale oppervlak wordt vergroot. Ook meng je het voedsel met je
speeksel. Met de tong duw je het gekauwde voedsel naar de
keelholte. Het slikreflex wordt dan in werking gezet, de neusholte
wordt afgesloten door de huig en het strottenhoofd beweegt iets
omhoog terwijl het strotklepje naar achteren kantelt. Voedsel kan zo
doorstromen naar de slokdarm.
Het voedsel wordt naar de maag getransporteerd. De kringspier
tussen de slokdarm en maag
ontspant zich na het slikken,
waardoor het voedsel in de maag
komt. De kringspier bij de uitgang
van de maag (maagportier) sluit
juist. Een maaltijd blijft gemiddeld 3
à 4 in de maag, zodat verteringssappen goed op het voedsel
kunnen inwerken.
Kliertjes in de wand van de maag voegen maagsap toe aan het
ingeslikte voedsel, daarin zitten veel enzymen. Het zoutzuur in
maagsap zorgt voor een sterk zuur milieu in de maag, waardoor
bacteriën gedood worden.
Van tijd tot tijd ontspant het maagportier zich, dan gaat er een
kleine hoeveelheid voedsel naar de twaalfvingerige darm. Dit is
het eerste gedeelte van de dunne darm, waar de afvoerbuizen
van de lever en de alvleesklier zich ook bevinden.
De lever produceert gal, dat wordt vervolgens
opgeslagen in de galblaas. Er wordt gal afgegeven
als er voedsel in de twaalfvingerige darm komt.
Galkleurstoffen geven de bruine kleur aan
ontlasting. Galzouten verdelen grote vetdruppels
in kleinere druppeltjes.
De alvleesklier produceert alvleessap. Alvleessap
bevat ook enzymen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lotte09. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
