Welkom in Bastøy, de gelukkigste gevangenis ter wereld.
Bastøy: een gevangenis zonder tralies.
Je pleegt een misdaad. Je krijgt celstraf. Vier muren. Dag in, dag uit. Je zult werken in de arbeidszaal,
af en toe sporten, maar toch zit je om 16:30u weer in de kille cel. Wat nou als dit ook anders kan?
Wat nou als je op een eiland zou zitten, geen hek, geen wapens, en geen prikkeldraad. Ik zou voor
het eiland kiezen. Want, zoals Bear Heart zegt: ‘als je een mens behandelt zoals een beest, wordt het
een beest. Als je een mens behandelt als een crimineel, wordt het een crimineel en als je een mens
behandelt zoals een mens, wordt het een mens.’
Als je als misdadiger op Bastøy terecht komt, is er een grotere kans dat je makkelijk weer je sociale
leven kunt oppakken als je weer vrijgesproken bent. Je bent op het eiland niet afgezonderd, en ziet
nog dagelijks andere gezichten, je communiceert, werkt, hebt vrije tijd en misschien wel het
belangrijkste: je emoties worden gerespecteerd, en je krijgt een tweede kans. Je leert dat het ook
oké is om jézelf een tweede kans te geven. Veel mensen hebben moeite met het vergeven van
zichzelf. Op dit eiland worden die gevoelens erkend.
Het eiland lijkt een beetje op een dorp. Elke ‘bewoner’ is in bezit van een huis, met eigen bad- en
slaapkamer. Het enige wat ze moeten delen is een keuken en de kantine. Ze krijgen elke maand 80
euro. Hiermee kunnen ze boodschappen doen in de lokale supermarkt en hun eigen maaltijden
koken. Bovendien wordt er ook elke dag een maaltijd geserveerd. Ik denk dat een positief effect
heeft op een ‘gevangene’, want buiten het uitzitten van hun straf, verleren ze niet de dagelijkse
bezigheden van een mens. Ze moeten koken, en dit brengt verantwoordelijkheid met zich mee.
Ook werken de gevangenen. Hierin is er keuze genoeg. Van schoonmaken, tot kookdiensten,
tuinieren, restaureren en nog veel meer. Hiermee verdienen ze zeven euro per dag. De gevangenen
zijn ook in bezit van een bibliotheek, kerk, school en bezoekersruimte. Ze blijven dus alledaagse
dingen doen. Het feit dat ze geld krijgen, en daarnaast ook verdienen, geeft ze ook financiële
verantwoordelijkheid.
Een gevangene, die jarenlang in de drugshandel heeft gezeten, vertelt dat het helpt dat je op het
eiland geen eigen keuzes en beslissingen hoeft te maken. Er staat hem veel vrijheid te wachten en dit
overvalt hem. Het helpt dus dat je gelijk wordt behandeld, en het belangrijkste, dat je als mens wordt
behandeld. Het feit dat het personeel om 15:00u ’s middags het eiland verlaat, en dat de gevangenen
met slechts vijf bewakers overblijven, geeft de gevangenen ook voldoening, want er wordt in hun
geloof en vertrouwd. Dit is iets waar ze veel moeite mee zullen hebben als ze weer terugkeren in de
maatschappij en dat ze op het eiland al dat gevoel meekrijgen heeft een positief effect.
Nu denk je misschien: ‘verdient een misdadiger dit wel?’. Dit is een vraag die snel in je op zou komen
als je voor het eerst over het eiland hoort. Ikzelf dacht dit ook. Als je zo hoort over het eiland, voelt
het zelfs misschien wel als vakantie. Is het wel eerlijk? Ze zitten vrij op een eiland, terwijl de
slachtoffers misschien nog wel te kampen hebben met trauma’s die veroorzaakt zijn door de
gevangene. Ik wil je hier wel attenderen op het feit dat de gevangene niet direct naar het eiland
mogen, maar de laatste jaren van hun straf mogen uitzitten op het eiland. Hierin is een maximum van
vijf jaar. Het is ook echt een straf, ze moeten voor veel dingen alsnog toestemming hebben en zijn
ver weg van hun vrienden en familie. De straf is dus eigenlijk dat hun vrijheid ze is ontnomen. Toch
denk ik dat de gevangenen een tweede kans verdienen. Een misdadiger is ten slotte meer dan zijn
delict. Toen ik er meer over ging nadenken, besefte ik me dat dit eigenlijk heel effectief is. De recidive
