Samenvatting
Ontwikkelingspsychologie
Developmental psychology – second edition – P. Leman & A. Bremner
Chapter 1 Developmental Psychology: themes
and contexts
Ontwikkelingspsychologie zoek identificatie en beschrijft veranderingen in de manier waarop we
denken en handelen. Dit gebeurt door observeren en daarna het blootleggen van de onderliggende
processen die hier de oorzaak van zijn.
Verschillende levels van uitleg
o Level van onze sociale interacties
o Level van ons denkproces
o Biologisch level
Charles Darwin is de eerste in ontwikkelingspsychologie met zijn boek “Dobby’s sensory capacities
and emotions” over de observatie van zijn zoon.
Themes of development
Nurture vs. Nature
Nativism: Het idee dat ontwikkeling bepaald wordt door aangeboren factoren (bv. genen)
Empiricism: Het idee dat ontwikkeling bepaald wordt door omgevingsfactoren
Mensen zijn niet passief maar actieve ontvangers van informatie wat de interactie tussen nurture en
nature bevorderd. Het is een actief dynamisch proces waar je zelf aan bijdraagt
Continuous development: Een patroon van ontwikkeling waarbij capaciteiten geleidelijk veranderen,
zoals de blauwe lijn in het linker plaatje
Discontinuous development: Een patroon van ontwikkeling waarbij veranderingen opeens gebeuren
wat leidt tot kwalitatief verschillende periodes, zoals de oranje lijn in het linker plaatje
Overlapping waves model: Kinderen gebruiken verschillende strategieën in denken en leren totdat
de meest effectieve manier gevonden wordt, zoals in het rechter plaatje
Critical period: Een periode van ontwikkeling waarbij specifieke ervaringen essentieel zijn voor
ontwikkeling in een typische manier
Sensative period: Een periode van ontwikkeling waarbij specifieke ervaringen belangrijk zijn voor
ontwikkeling in een typische manier, maar bij het ontbreken hiervan kan typische ontwikkeling
alsnog voorkomen
,Domain-general development: Het idee dat ontwikkeling een impact heeft op een breed scala aan
vaardigheden
Domain-specific development: Het idee dat ontwikkeling van verschillende vaardigheden op zichzelf
staand gebeurt en weinig impact heeft op andere domeinen
Level of explanation: De manier waarop we psychologische vaardigheden omschrijven in
verschillende levels, zoals: biologisch, gedragingen, sociaal en emotioneel. Verandering gebeurt op al
deze levels, maar het gaat er om welke het belangrijkste is per geval
Perspectives on development
Omgevingsinvloeden kunnen biologisch zijn (bv. ziekte) of psychologisch (bv. genen voor minder
weerstand) Ook kunnen: familie inkomen, schoolervaringen etc.
‘Sleeper’-effect: Wanneer kinderen goed lijken te copen, maar later laten later problemen zien
Onderzoek: Engels – Roemeense geadopteerde (Het belang van vroege ontneming)
Vanaf jonge leeftijd ontneming (bv. sociaal contact, stimulatie, mishandeling of ondervoeding)
heeft effect op het kind. Hoe jonger het kind was bij de adoptie hoe minder last hij/zij hiervan
ondervond. Ook is hierdoor gevonden dat dit kantel punt rond de 6 maanden oud ligt (sensitieve
periode)
Culture contexten kunnen enorm verschillen en effect hebben op de ontwikkeling.
Biologische aspecten worden minder vaak gebruikt maar hangen wel samen met ontwikkeling
Ecological perspective: Het perspectief dat de nadruk legt op het niet alleen begrijpen van relaties
tussen organisme en de omgeving, maar ook de relaties tussen de omgevingsfactoren zelf
Bronfenner
Microsysteem: Invloeden van dichtbij gezin, vrienden
Mesosysteem: De grotere systemen school
Macrosysteem: De culturele invloeden
Exosysteem: Indirecte contacten werk ouders etc.
Chronosysteem: Het veranderen van de bestaande systemen
Lifespan perspective: Een visie op ontwikkeling als proces dat tijdens de levenscyclus plaatsvindt
Agecohort: Mensen uit dezelfde generatie. Lifespan perspective ook wel age cohort effect
“Een baby wordt geboren als een blank canvas ‘tabula rasa’ (empiricist, nurture)”
Locke, Berkeley, Hume & James
“De geest schept een soort van ordening om de omgeving te kunnen begrijpen (Rationalist, nativist,
nature)” Leibniz, Decartes, Darwin
,Behaviorism and maturationism in the early twentieth
century
Behaviorism
Behaviorism: Een visie in de psychologie (begin 20 ste eeuw) waarbij het leren in menselijk gedrag
centraal staat en een poging van deze beschrijven in termen, nurtutre
Dit is een geleidelijk proces, continuous development (geen stages, discontinious)
Watson, Thorndicke, Pavlov & Skinner
Klassieke conditionering: Een type leren waarbij twee stimuli aan elkaar gekoppeld worden tot de
onbekende stimuli dezelfde reactie geeft als de onbekende stimuli
Operante conditionering: Een type leren door consequenties op gedrag. Het vermeerderen van
gedrag gebeurt door bekrachtiging en vermindering door straffen
Maturational theory
Maturationisme: Een vroege uitleg van ontwikkeling in termen van materiële roosters die vooraf
bepaald zijn door genetische erving, Nature
Darwin, Gessell & McGraw
Psychodynamics and ethology
The psychodynamic approach
Psychodynamic theory: Visie op ontwikkeling (basis uit Freudiaanse theorie) waarbij ontwikkeling
plaats vindt in fases en grotendeels gebaseerd is op biologische drijfveren en ontmoetingen tussen
de omgeving door de interactie van de drie componenten van persoonlijkheid: ID, EGO, SUPEREGO
Id: Instinct; eerste component van de persoonlijkheid en opereert vanuit de basis van
pleasure principle
Ego: Rationeel gecontroleerde component van persoonlijkheid die probeert benodigdheden
te krijgen doorgepast, sociaal geaccepteerd gedrag
Superego: De persoonlijkheidscomponent dat de bewaarplaats is van de internalisering van
ouderlijke of maatschappelijke waarden, moraal en rollen door het kind
Psychosocial theory: Ontwikkeling in verschillende fases door het behalen van taken waarvoor
interactie benodigd is met de omgeving. Ook bevat dit de risico’s wanneer dit niet behaald wordt,
nurture Erikson
, Ethological theory and John Bowldy
Ethological theory: Een theorie waarbij gedrag gezien en begrepen wordt als iets dat voorkomt in
een specifieke context en als adaptief of van overlevingswaarde, nature (biologische basis)
Psychologen hebben later mentale processen toegevoegd, als: perceptie, cognitie & emotie
Imprinting: plotselinge biologische geprimede vorm van aanhechting (in een kritieke periode) Lorenz
Onderzoek: Dieven, maternal deprivation hypothesis – Bowldy
De eerste jaren van het leven zijn van belang om een goede socio-emotionele ontwikkeling te
Grand theories
maken. Dit werd bevestigdofdoor
cognitive development
dieven te onderzoeken en hoe de omgeving was waar zij in
Social
opgroeidelearning
in vergelijkingtheory
tot ‘niet dieven’.
Social learning theory: Een theorie over leren waarbij het belang van observatie en imitatie in het
leren van nieuwe gedragingen benadrukt wordt, met leren gemedieerd door cognitieve processen
Observational learning: Leren dat gebeurt wordt door observeren Bandura
Piaget’s construction & Vygotsky and sociocultural development
Piaget’s teories: Een theorie van cognitieve ontwikkeling dat het kind als actieve zoeker ziet die
opzoek is naar nieuwe informatie
Piaget ook bekend van epistemologie (kennisleer, filosofie) samen met Binet om IQ testen te maken
Hij zag kinderen als kleine onderzoekers constant op zoek naar kennis. De manier van hoe een kind
op een antwoord kwam vond hij belangrijker dan het antwoord zelf. Ook viel hem op dat kinderen
rond dezelfde leeftijd, ongeveer dezelfde antwoorden hadden.
Zuigelingen- Sensorische en motorische vaardigheden, Peuter- mentale structuren en symbolen,
schoolkinderen- logica en abstracte ideeën
Sociocultural theory: Een ontwikkelingstheorie door Vygotsky waarbij ontwikkeling voortkomt uit
interactie met meer bekwamere mensen en de instituties en handvaten van hun cultuur (nurture)
Nativist theories of cognitive development (nature)
Chomsky: ‘Aangeboren mentale structuur om taal te leren’
Spelke: ‘We worden geboren met core knowledge’
Evolutionary psychology: Een visie waarbij kritieke componenten van psychologisch functioneren
reflecteert naar evolutionaire veranderingen die kritiek zijn voor het overleven van zijn soort
Veel cognitieve capaciteiten zijn al aangeboren (soms komen ze pas op een bepaalde leeftijd)
Information processing and computational accounts of
cognitive development
Information processing approaches: Theorie van ontwikkeling met een focus op de informatieflow
door een kinds cognitieve systeem en specifiek op de uitvoering tussen input en output fases
Neo-Piagetian theories: Theorieën over cognitieve ontwikkeling die Piagets concepten
reinterpreteert van een informatie-verwerkingsperspectief (discontinue ontwikkeling)
Executive control structure: Volgens Case, een mentale blauwdruk of plan voor het oplossen van een
klasse van problemen
o Representatie van het probleem
o Representatie van het doel van het probleem
o Representatie van een strategie voor het bereiken van het doel
