2022
SPSS en JASP voor
cursus TOE
GRASPLE SAMENVATTING
ANNE-WIL BIESHEUVEL, BACHELOR JAAR 1 UU
, 1
Inhoud
C0b; Inleiding tot SPSS: ...................................................................................... 3
C0c; Handmatig data invoeren in SPSS: .............................................................. 6
C0d; Coderen en het codeboek*: ..................................................................... 10
C0e; Data importeren in SPSS:.......................................................................... 11
C1a; First visualizations: ................................................................................... 21
C1b; Frequency tables: ..................................................................................... 27
C1c; Descriptive Statistics:................................................................................ 31
C1d; More visualisations: ................................................................................. 35
C1e; Variabelen berekenen: ............................................................................. 42
C1f; Correlatie berekenen: ............................................................................... 48
C1g; Werken met SYNTAX: ............................................................................... 52
C2a; Oorzaken van bias in surveys:................................................................... 56
C2b; Voorbereiding: ......................................................................................... 63
C2c; Ompolen van variabelen:.......................................................................... 64
C2d; Betrouwbaarheidsanalyse: ....................................................................... 67
C2e; Samenvoegen van variabelen:.................................................................. 71
C2f; Enkelvoudige regressieanalyse:................................................................. 74
C2G; Meervoudige regressieanalyse: ............................................................... 77
C2h; Correlatie en regressie met SYNTAX: ........................................................ 79
C2i; Enkelvoudige regressie – oefenen met output: ......................................... 82
E1a; intro practica experimenteel: ................................................................... 89
E1b; t-toetsen in JASP: ..................................................................................... 92
E1c; ANOVA in JASP:......................................................................................... 97
E1d: ANOVA met BF: ...................................................................................... 104
E1e; ANOVA met gerichte post-hoc:............................................................... 110
E1f; Bedreigingen voor de interne validiteit: .................................................. 113
E2a; ANOVA – voorwaarden checken in JASP: ................................................ 114
E2b; Tweeweg ANOVA in JASP: ...................................................................... 125
E2c; Tweeweg ANOVA met gerichte post-hoc: ............................................... 134
, 2
E2d; ANOVA in SPSS met SYNTAX: .................................................................. 142
E2e; Variabele berekenen: ............................................................................. 146
E2f; ANOVA – oefenen met output: ............................................................... 152
, 3
SPSS en JASP aan de hand van Grasple:
C0b; Inleiding tot SPSS:
• SPSS hanteert 2 verschillende bestanden:
1. De data file: dit is waar SPSS de onbewerkte data bewaart.
2. De output file: dit is waar SPSS de opgevraagde bewerkingen en gemaakte
visualisaties bewaart.
o Dit betekent dus wanneer je de data verandert, bijvoorbeeld door een
respondent toe te voegen, dat de output niet mee verandert. Als je
bijvoorbeeld daarna een nieuwe frequentietabel wilt hebben zul je die weer
opnieuw op moeten vragen.
o Dit betekent ook dat je er bij het werken met SPSS altijd aan moet denken dat
je beide documenten apart moet opslaan!
• Dingen in een tabel:
o De term variabele verwijst naar een eenheid die bij verschillende
omstandigheden verschillende waarden kan aannemen.
o Een observatie is de collectie data afkomstig van een object. De hoeveelheid
observaties staat dus gelijk aan het aantal objecten.
• Laten we de 'data file' eens induiken en kijken hoe de data wordt opgeslagen in SPSS.
Zoals je linksonder in beeld kunt zien bestaan er twee verschillende schermen
(views): de 'data view' en de 'variable view'.
o Variable view: in dit scherm kun je informatie over je variabelen invoeren,
bekijken en opslaan. Variable view geeft gedetailleerde informatie over de
betekenis van variabelen en de waarden die bij deze variabelen horen
o Data view: in dit scherm kun je de verschillende waardes voor elke variabele
invoeren, bekijken en opslaan. Data view geeft gedetailleerde informatie
over de scores van de respondenten.
, 4
• De variable view: In de eerste kolom (onder 'name') staan de namen van de
verschillende variabelen die in de dataset zijn opgenomen. Onze tabel bevat
informatie over drie verschillende variabelen, namelijk 'product', 'prijs' en 'aantal
voorraad'. Zoals je ziet vind je deze variabelen terug in de eerste drie rijen van de
variable view. Als je mee kijkt in je eigen SPSS, deze namen hebben we gemaakt door
onder het kopje Name de verschillende namen in te voeren.
• Iedere kolom in de 'variable view' bevat een ander stukje informatie over een
variabele. Onder 'Name' geef je iedere variabele een korte informatieve naam
(spaties zijn niet toegestaan) zodat je gemakkelijk kunt herkennen om welke
variabele het gaat. In de kolom 'Label' kun je vervolgens een langere omschrijving
van de variabele kwijt. Bijvoorbeeld een korte uitleg over hoe deze is
geoperationaliseerd.
, 5
• Voor iedere variabele wordt ook aangegeven wat voor type variabele het is (zie
kader). Er zijn verschillende opties, de belangrijkste hieronder zijn:
o 'String': de waardes zijn woorden of een stuk tekst.
o 'Numeric': de waardes zijn getallen.
• Voor nu zijn er wat de 'output file' betreft twee dingen van belang:
o Grafieken en berekeningen worden onder elkaar weergegeven. Van iedere
nieuwe analyse die je uitvoert komen de resultaten onder de reeds verkregen
output in de 'output file'.
o In de 'output file' vind je ook de code om de grafiek opnieuw te generen. Dit
wordt de SPSS Syntax genoemd. Hier hoef je voor nu niets mee te doen.
, 6
o Wanneer je klaar bent, moet je de bestanden opslaan. Onthoud dat je altijd
twee bestanden moet opslaan! De 'data file' sla je op; deze krijgt de extensie
.sav. De 'output file' sla je op; deze krijgt de extensie .spv. Om de bestanden
op te slaan, kies je binnen het scherm voor 'File' > 'Save As' en sla de
bestanden op. Denk aan een zinvolle naam en verwerk de datum erin en
eventueel een versienummer als je een bestand meerdere keren moet
bewerken. Let op: in de output file staan, als je tussendoor niets hebt
verwijderd, álle bewerkingen, dus ook die niet (helemaal) goed waren.
Bewaar alleen relevante output, dus schoon het bestand op voordat je het
opslaat!
C0c; Handmatig data invoeren in SPSS:
• Er zijn drie manieren om data in SPSS te krijgen.
o Een bestaand databestand (.sav) openen
o Zelf handmatig data invoeren
o Importeren vanuit een ander type bestand (bijvoorbeeld Excel of .csv)
• Door een bestaand databestand te openen, open je ook gelijk SPSS. Dat is natuurlijk
de makkelijkste manier. Maar wanneer je je eigen data wilt analyseren, moet je zelf
data invoeren.
• We starten bij voorkeur met het toevoegen van variabelen. Wanneer je SPSS opent,
opent het automatisch in de 'variable view'. Als dit niet het geval is open je deze
'view' door linksonder in de hoek op de bijbehorende knop te drukken.
• Je voegt een nieuwe variabele toe door een naam en verdere details in de eerste rij
in te vullen. Zoals hieronder te zien is aan de hand van het voorbeeld Movie:
• De variabele die we net hebben toegevoegd is nu 'numeric'. Echter, de titels van de
films zijn woorden. We moeten er dus een type 'string' variabele van maken. Dit
maakt het mogelijk om tekst in te vullen in plaats van nummers.
, 7
• Als je in de kolom 'type' op het woord 'numeric' klikt, dan zie je een knop voor meer
opties. Klik hierop, dan opent er een pop-up scherm.
• Dit geopende pop-up scherm heet ‘Variable type'. Klik op 'String' en vervolgens op
'OK' om het type variabele te veranderen.
• Hierna voegen we observaties toe voor de variabele in de ‘data view’. Als je op een
cel klikt kun je de gegevens gewoon intypen. De volgende films worden in het
voorbeeld toegevoegd: Jaws, Shrek, Chocolat en Her.
, 8
• Nadat de films in de ‘data view’ zijn toegevoegd, gaan we terug naar de ‘variable
view’. Nu kan er een extra variabele toegevoegd worden. In het voorbeeld wordt nu
de variabele ‘duration’ toegevoegd, waarin we gaan aangeven hoe lang de film duurt.
Het juiste bijbehorende type ('string' of 'numeric') wordt ook gekozen. In dit geval is
dat ‘numeric’.
, 9
• Nu wordt de duur van elke film ingevoerd in de ‘data view’. Dit ziet er zo uit:
• Als er een film toegevoegd moet worden met meer dan 8 karakters, zal eerst de
‘width’ aangepast moeten worden.
• Als er bijvoorbeeld ook aangegeven moet worden of een film in 3D is of niet, zal deze
als nieuwe variabele moeten worden toegevoegd. Echter mogen namen van
variabelen in SPSS niet beginnen met een getal en mogen geen spaties of karakters
zoals @ of # of % bevatten. De naam ‘Is3D’ bijvoorbeeld mag dus wel.
• Tegenwoordig experimenteren bioscopen met het verspreiden van speciale geuren
tijdens de vertoning van een film. De bediener van de geurmachine dient precies de
juiste dosis toe te voegen.
• Voeg een nieuwe variabele toe en noem deze 'smell_choc'. Deze variabele geeft aan
hoeveel chocolade aroma er precies in de machine gedaan moet worden om het
gewenste effect te bereiken. Stel het type van de variabele in op 'numeric'. Voeg voor
de film Chocolat een 'smell_choc' waarde van 0.002 toe.
• Hier komt automatisch 0.00 te staan. De parameter moet aangepast worden, zodat
het gehele nummer zichtbaar is.
• Hiervoor passen we het aantal decimalen aan dat te zien zal zijn.
• De data view ziet er nu zo uit:
