Kennistoets 4: psychologie
Stress: oorzaak en gevolgen
Fysisch op stress:
Stress is een omstandigheid stressor
Stress is de reactie op fysieke uitdagende situatie
Stress is een toestand die ontstaat wanneer de transacties tussen persoon en omgeving (= interactie
persoon en omgeving) ertoe leiden dat een persoon een verschil/discrepantie ervaart tussen de
fysieke en psychologische belasting/demands van een situatie en de capaciteiten van zijn/haar
biologische, psychologische en sociale hulpbronnen.
Verschil in wat er van jou verwacht wordt en de capaciteiten die je denkt te hebben. Als je stress
ervaart denk je dat je de situatie niet aan kan.
Als iemand stress ervaart (cognitief proces) maakt iemand eerst een inschatting. Stap 1 Primairy
appraisel: wat betekent de situatie voor mijn psychologische/fysieke welzijn. Stap 2 Primairy
appraisel: je gaat de stressvolle situatie verder beoordelen op drie dingen: verlieservaring/schade,
dreiging en uitdaging.
Stress ga je verminderen door je copingstijl in te zetten. Coping: de manier waarop het individu met
stresserende situaties omgaat.
Dimensies van coping:
Probleemgeoriënteerde coping (P-coping): op zoek gaan naar een oplossing
Emotiegeoriënteerde/regulerende coping (E-coping): anders kijken naar de situatie
Dimensies van coping:
Actieve stijl: instelling veranderen/daadwerkelijk handelen
Passieve stijl: lijdzaam ondergaan
Vermijdende stijl: kop in het zand steken
De biologische impact van stress. Als je in een noodsituatie komt is stress goed.
Fysiologische reactie (reactivity) van het lichaam bij acute stress: versnelde hartslag, snellere
ademhaling, zweten, bloeddruk omhoog, spieren spannen zich aan.
Reactieve respons van het autonome zenuwstelsel (sympathisch) en ons endocriene systeem.
Bij chronische stress komt je lichaam in weerstandsfase. Je lichaam kan het niet meer aan.
Psychosociale impact van stress:
Denkvermogen en stress:
o Geheugen en aandacht (black-out)
o Andersom ook: onze gedachten hebben invloed op de mate van ervaren stress (bijv.
piekeren kan tot chronische stress leiden)
Emoties en stress:
, o Boosheid
o Vrees: angst/fobie
o Depressieve gevoelens
Sociaal gedrag en stress:
o Negatief sociaal gedrag, bijvoorbeeld iemand die zich agressief gedraagt
Bronnen van stress:
Persoonsgebonden:
o Ziekte
o Innerlijke conflicten (keuze studie)
Familie-gebonden:
o Geboorte van een kind
o Huwelijksproblemen/scheiding
o Ziekte, beperkte familieleden, overlijden familieleden
Maatschappelijke factoren:
o Zware baan/pensioen/studie/thuis
o Omgevingsfactoren, bijvoorbeeld geweld/vervuiling/laag sociaal economische status,
discriminatie
Dagelijkse stressoren (daily hassles)
o Kunnen ook stress opleveren, maar prettige ervaringen (‘daily uplifts’), zoals het
afwerken van je to do-lijstje, zorgen ervoor dat het ‘draagbaar’ blijft.
Type stress:
Eustress: gezonde stress
Disstress: ongezonde stress
Acute stress: tijdelijk patroon van arousal veroorzaakt door stressor met duidelijk begin en
eind (levensbedreigende stressoren)
Chronische stress: toestand van stressvolle arousal die langere tijd aanhoudt
Stress kan ook goed zijn voor je. er is een optimaal stressniveau. Het optimal level of arousal.
Stress en gezondheid
Psychosociale factoren die invloed hebben op stress:
Sociale steun: alles wat je van andere mensen kan krijgen in de vorm van ondersteuning etc.
Persoonlijke controle
Weerbaarheid en veerkracht
Type A/B gedragspatroon
Soorten sociale steun:
Emotionele ondersteuning: empathie, aanmoediging, acceptatie
Informatieve ondersteuning: informatie en advies van anderen, bijvoorbeeld manieren om
met een ziekte om te gaan
Instrumentele/tastbare ondersteuning: krijgen van praktische hulp
Gezelschapsondersteuning: het gevoel ergens bij te horen
, Verklaringen voor verbetering gezondheid:
Bufferend effect: bij hoog stress level. Hoe hoger het stress level hoe hoger de impact van
sociale steun
Direct effect: ongeacht stress level. Sociale steun zorgt er altijd voor dat het stress level naar
beneden gaat.
Persoonlijke controle: gevoel dat je in staat bent beslissingen te nemen en dat je zelf gewenste en
ongewenste resultaten kunt creëren d.m.v. gedrag.
Typen persoonlijke controle:
Controle over je gedrag: en concrete actie die je kunt nemen om de impact van een stressor
te verminderen
Controle over je gedachten: je mindset veranderen, om de impact van een stressor te
beïnvloeden
Aspecten:
Locus of control (algemeen):
Internal: zelf architect van het leven
External: leven niet beïnvloedbaar
Eigen effectiviteit (self-efficacy = specifiek):
Vertrouwen dat je kan doen wat je je hebt voorgenomen.
Persoonlijke controle wordt beïnvloed door ervaring. Eigen falen en succes en observatie gedrag
anderen (‘social learning’).
Gebrek aan persoonlijke controle kan leiden tot aangeleerde hulpeloosheid. Het lukt niet dus je geeft
het op. Het is een passieve overgave na herhaaldelijke blootstelling aan onvermijdelijke, stressvolle
situaties en herhaaldelijk mislukte pogingen er iets aan te doen (bijvoorbeeld patiënten in een
verzorgingstehuis)
Een deel van persoonlijke controle is ook de attributie dimensies: toeschrijven oorzaak van succes of
falen. Intern: binnen zichzelf, zelf invloed uit kunnen oefenen. Extern: buiten zichzelf, anderen
hebben invloed/podotherapeut is de reden voor falen. Stabiliteitsdimensie: blijvend/onveranderbaar
vs tijdelijk/onveranderbaar.
Weerbaarheid (hardiness) is het gevoel dat je wel een uitdaging hebt maar wel doorzet en dat je het
gevoel hebt dat je het kan (stressbestendig).
De drie C’s van weerbaarheid:
Controle: situaties zijn te beïnvloeden
Commitment: betrokkenheid bij gebeurtenissen, activiteiten en mensen
Challenge: verandering zien als een kans om te groeien
Veerkracht is het in staat zijn om na tegenslag ‘terug te bouncen’.
Type A gedragspatroon is een psychosociale factor die invloed heeft op stress:
Competitie gericht: wil winnen, perfectionisme
Tijdsdrang: ongeduldig, afspraak is afspraak/ongeduldig, doen meerdere dingen tegelijk
Boosheid/vijandigheid: snel getriggerd, dit wordt wel/niet geuit. Mensen met type A gedrag
reageren in gedrag en in de mate van fysiologische reactiviteit sneller en sterker op
stressoren dan mensen met type b gedrag, over het algemeen de meer relaxte mensen
Krachtige intonatie: ze spreken luid en snel; dominant aanwezig in een gesprek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Toets12. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
