H2 Straling Natuurkunde Vwo 3:
§2.1 Elektromagnetische straling
Elektromagnetische straling; verzamelnaam voor allerlei soorten straling, weergegeven in
het elektromagnetisch spectrum. Hierin staan de volgende stralingssoorten:
1. Radiogolven; wordt gebruikt door apparaten om informatie uit te wisselen.
2. Microgolfstraling; wordt gebruikt voor bijvoorbeeld telefoneren, wificontact,
verwarmen van voedsel, etc.
3. Ir-straling (infrarood); warmtestraling, waarmee je onder andere informatie kan
overdragen.
4. Zichtbaar licht; zichtbare straling.
5. Uv-straling (ultraviolet); straling van onder andere de zon wat je huid bruin maakt,
maar ook beschadigd.
6. Röntgenstraling; maakt botbreuken zichtbaar.
7. Gammastraling; elektromagnetische straling die sommige deeltjes spontaan
uitzenden.
Iedere vorm van straling bestaat uit elektromagnetische golven. De grootte van de golf is de
golflengte in meter (m). Om de getallen minder groot/klein te maken, kun je gebruik maken
van machten van tien:
10 000 m = 1 x 104 m
420 km = 420000 m = 4,2 x 105 m
0,00015 m = 1,5 x 10-5 m
Elektromagnetische straling bestaat uit fotonen; stralingspakketjes die stralingsenergie
bevatten (energie die het foton met zich meedraagt).
- Uv-fotonen dragen meer energie met zich mee dan infrarode fotonen, want hoe
kleiner de golflengte van de straling, hoe groter de stralingsenergie, hoe meer
fotonen de straling met zich meedraagt (in dit geval Uv-licht).
, Stralingsenergie heeft, afhankelijk van de hoeveelheid, de volgende gevolgen:
1. Radiogolven, microgolvenstraling en infraroodstraling bevatten weinig energie en
zijn dus niet gevaarlijk.
2. Uv-straling, kan gezond zijn door het bruin worden van je huid en opwekken
productie vitamine D. Bij een overvloed kan het je huid verbanden en
kankerverwekkend zijn.
3. Röntgenstraling, bevat veel energie en kan dus door het zachte weefsel van je huid.
Door botten echter niet en wordt dus gebruikt voor röntgenfoto’s, wat bij te vaak
krijgen ook gevaarlijk kan zijn.
4. Gammastraling, bevat nog grotere energiepakketjes, waarvan de meeste door je
lichaam gaan en schade aanrichten.
De totale energie van elektromagnetische straling hangt af van de hoeveelheid fotonen.
Totale energie die je per seconde van alle fotonen samen ontvangt; vermogen. Ondanks dat
uv-fotonen meer energie bevatten dan die van de zon, is de intensiteit van zonlicht hoger,
aangezien zonlicht meer fotonen bevat.
Natuurlijke stralingsbronnen; stralingsbronnen die in de natuur voorkomen.
Kunstmatige stralingsbronnen; door de mens gecreëerde stralingsbronnen.
Lengte van antenne bepaalt de golflengte. Zendmast, gsm en wifi zender wekken
radiostraling op (laten elektrische stroom snel heen en weer gaan).
Hoe hoger de spanning/temperatuur, hoe hoger de stralingsenergie van de uitgezonden
straling.
Mens is een stralingsbron -> infraroodstraling.
Stoffen die zich op aarde bevinden zenden van zichzelf straling uit = gammastraling & een
straling die niet elektromagnetisch is.
§2.2 Het atoom
Moleculen zijn opgebouwd uit twee of meer atomen. Bij een chemische reactie valt een
molecuul uit elkaar en ontstaan er nieuwe moleculen, de atomen veranderen niet. Sommige
atoomsoorten (elementen) zijn zeldzaam en van andere zijn er juist heel veel. Ook de massa
verschilt, zo is waterstof het lichtste en plutonium het zwaarste atoom.
Instabiele atomen zijn elementen, meestal gemaakt in een laboratorium, die snel uit elkaar
vallen; vervallen. Bij een vervalreactie vallen atomen uit elkaar in andere atomen en wordt
er alfa-/bèta-/gammastraling uitgezonden. De energie die hierbij vrijkomt, is vele malen
groter dan bij een verbrandingsreactie en wordt bijvoorbeeld gebruikt om energie op te
wekken. Een atoom dat vervalt onder het uitzenden van straling; radioactief atoom.
- Alfa-/bètastraling; bestaan uit zeer snel bewegende deeltjes. Ze hebben een massa,
alfadeeltjes veel meer dan bèta, en horen niet in het elektromagnetisch spectrum.