College 1 - Inleiding op de cursus, theoretische stromingen, ideeën,
kader met methoden voor deze cursus
Theoretische perspectieven om naar een (complex) beleidsproces te kijken
Stromen en ‘Windows of Opportunity’ ontstaan als problemen, oplossingen en mensen
(politici) bij elkaar komen. Gebaseerd op Kingdon’s klassieker over het (kritische) ‘garbage can model’,
vuilnisbakmodel, dat 3 stromen onderscheidt: Problemen, Oplossingen en Actoren.
Ronden zijn cyclische beleid stromen, waar agendavorming en monitoring in elkaar overlopen. Dit is
vanuit het perspectief van een ambtenaar die doorlopend beleid voorbereidt en evalueert.
Ontwikkeling van methodische ideeën
Transitiemanagement verloopt op meerdere
schalen tegelijkertijd en kan testen of iets zou
kunnen werken voor maatschappelijke verandering.
De mens staat hierin centraal en de innovatie
verloopt niet-lineair. Er kan weerstand ontstaan,
maar er zijn ook mensen die meedoen aan de
beweging.
Een transition kan worden gezien als ‘half-chaotische’ route met meerdere ‘doorbraak’ momenten naar
een nieuw regime. Eerder was veel beleid top-down, waarbij ideeën van het rijk en de provincie worden
afgewacht. Tegenwoordig wordt er meer gebruik gemaakt van een bottom-up approach. Hierbij nemen
gemeenten zelf initiatief om een transitie in te gaan.
Multi-level sturing: Kiezen voor een ‘Samenlevingsroute’ waarin top-down én bottom-up approaches
worden gebruikt.
, - Gezamenlijke uitwerking bewoners en overheid van planning, uitvoering, onderhoud en beheer.
- In nauwe samenwerking met sleutelspelers, zoals woningcorporaties, netbeheerders,
installateurs en aannemers.
- Bijv. opwekking duurzame energie, energiebesparing, renovatie van woningen, duurzame
warmte, en tevens hittestress, extreme regenval (klimaatadaptatie).
Theorie over ‘3 types of Goal-Frames’ van
Lindenberg en Steg: Ieder mens redeneert vanuit 3
frames, ook voor het maken van keuzes over
duurzaamheidsvraagstukken.
- Hedonic goal-frame: gemakt dient de mens,
het leuk hebben, comfort.
- Normative goal-frame: ethisch, het goede
willen doen.
- Gains goal-frame: wat heb ik er aan? Wat
heeft de ander er aan? Wat kost het? Wat
levert het op?
De fusie van belangen aanpak
- Het analyseren van de belangen van de
mensen hier en nu.
- Het behartigen van die belangen op een manier die ook rekening houdt met de belangen van
mensen daar en later.
- Een aantrekkelijke manier vinden om dit gefinancierd te krijgen.
Co-creatie = Samen ontwerpen en ‘met een groep mensen een organiserend vermogen scheppen’.
Hierin zijn bewoners ‘zelf eigenaar’ of ‘samen eigenaar’. Daaronder staan ‘samen beslissen’, ‘adviseren’
en ‘informeren’. Hierbij hebben bewoners weinig input.
Kader van de cursus, theoretisch perspectief en indeling in stappen
Wanneer is er een probleem? Ontevredenheid met bestaande of voorziene toestand of met “erfenis uit
verleden”. Er is een gat/kloof tussen de gewenste en reёle toestand.
Er zijn verschillende maatregelen die toestand kunnen veranderen en omgevingsfactoren die effecten
van de keuze kunnen beïnvloeden.
Problem Framing: Wat is een frame? “Een frame is een gedachte-organizer, waarbij bepaalde
gebeurtenissen en feiten die we belangrijk vinden worden belicht en anderen onzichtbaar worden.
Hierdoor kan een nieuw narratief ontstaan.
Tijd en schaalkeuze zijn niet altijd politiek neutraal en er is niet altijd een consensus. Voorbeeld:
Verdieping Westerschelde, trage besluitvorming Den Haag t.a.v. internationale afspraken.
Wat is het ‘systeem’ waarin het veronderstelde ‘probleem’ zich voordoet? Denk aan de “randen” in
ruimte en tijd van jouw casus, jouw project.
- Sturingsinstrumenten (direct en indirect)
- Omgevingsinvloeden
- Aan welke criteria moet het systeem voldoen?
Uitvoeren actoren- en netwerkanalyse volgens Probleemverkenning methode van Bert Enserink et al.
(stap 3 in hoofdstuk 3)
, - Stap 1: Formulering van een probleem als uitgangspunt
- Stap 2: Inventarisatie van betrokken actoren
- Stap 3: De formele verhoudingen in kaart gebracht
- Stap 4: Inventarisatie van probleempercepties, doelen en belangen van actoren
- Stap 5: Het in kaart brengen van afhankelijkheden
- Stap 6: Consequenties van bevindingen voor de probleemanalyse
Resultaat is een actoren tabel.