Volledige samenvatting over de historische context Nederland. Examenkatern (release 2019). Begrippen zijn in het blauw aangegeven en personen in het oranje. Op de laatste bladzijde staan de personen en jaartallen nog eens op een rijtje.
Nederland (1948 – 2008)
Historische context
1 De Nederlandse maatschappij (1948-1978)
In de periode van 1948 tot 1978 koos Nederland voor een actievere rol in de
wereldpolitiek dan in de jaren voor 1940. Dit had onder andere te maken met de
Tweede Wereldoorlog. Voor de oorlog had Nederland altijd een neutraliteitspolitiek
gevoerd. Maar in 1940 was Nederland, ondanks zijn neutrale status, toch aangevallen
door Duitsland. Na de Tweede Wereldoorlog voelden veel Nederlanders een nieuwe
dreiging, die van de Sovjet-Unie. Ze vonden dat hun land niet meer neutraal kon
blijven. Nederland werd daarom lid van de NAVO, het westerse militaire
samenwerkingsverband dat was opgericht van wege de spanningen tussen het Westen
en de Sovjet-Unie.
In deze periode van Koude Oorlog probeerden zowel de Verenigde Staten als de
Sovjet-Unie hun invloedssfeer in Europa te vergroten. De Verenigde Staten deden dit
bijvoorbeeld door Europese landen te helpen met hun wederopbouw na de oorlog. Zij
gaven financiële steun, die ook wel Marshallhulp wordt genoemd. Ook deed Nederland
al snel mee aan Europese samen werkingsverbanden, zoals de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Nederland was bovendien een van de zes
oprichters van de Europese Economische Gemeenschap (EEG), de voorloper van de
huidige Europese Unie (EU). Een van de doelen van meer Europese samenwerking
was nieuwe oorlogen binnen Europa te voorkomen.
Door de oorlog was Nederland sterk verarmd. De wederopbouw duurde tot halverwege
de jaren 50. Al die jaren hadden de meeste mensen maar weinig te besteden. Daarna
groeide de welvaart in Nederland snel.
Dit had een paar oorzaken:
De Amerikaanse Marshallhulp zorgde ervoor dat allerlei bedrijfstakken zich
goed konden herstellen.
Veel Nederlanders waren bereid hard te werken en sober te leven om hun land
er weer bovenop te krijgen.
Ook de Nederlandse regering nam maatregelen.
Na de Tweede Wereldoorlog zaten de socialistische Partij van de Arbeid (PvdA) en de
Katholieke Volkspartij (KVP) een periode samen in de regering. We spreken daarom
wel van rooms-rode regeringen. Deze politici geloofden in een maakbare samenleving:
ze dachten dat de regering de economie kon sturen en zo kon zorgen voor een betere
samenleving met meer economische gelijkheid. Zij voerden daarom een geleide
loonpolitiek. Dit hield in dat de overheid alle lonen in Nederland laag hield.
Voordelen hiervan:
1. Werkgevers konden meer mensen in dienst nemen, waardoor er minder
werkloosheid was.
2. Nederlandse producten werden relatief goedkoop, waardoor de export steeg.
Nederland profiteerde daarbij van het economisch herstel van Duitsland, dat veel
Nederlandse producten importeerde. In de jaren 60 werd in Groningen bovendien een
grote hoeveelheid aardgas gevonden. Heel Nederland werd in de jaren daarna
aangesloten op het aardgas. Het aardgas werd ook geëxporteerd naar het buitenland
en werd daardoor een grote bron van inkomsten voor de Nederlandse overheid.
, De snelgroeiende welvaart had twee belangrijke gevolgen:
1. De rooms-rode regeringen vonden dat de staat iedereen een bestaansminimum
en goede zorg moest garanderen. Nu er meer geld was, begonnen ze daarom in
de jaren 50 met het opbouwen van een verzorgingsstaat. Zo werd in 1957 de
Algemene Ouderdomswet (AOW) ingevoerd, waardoor ouderen verzekerd
waren van een pensioen.
2. Een tweede gevolg was het ontstaan van een consumptiemaatschappij. In de
jaren 60 kwam namelijk een einde aan de geleide loonpolitiek en stegen de
lonen ineens sterk. Nederlanders konden allerlei producten kopen die eerder te
duur waren geweest, zoals huishoudelijke apparaten of een auto. Mensen
konden voor het eerst op vakantie en werden mobieler.
Direct na de Tweede Wereldoorlog groeide de bevolking in Nederland snel. Er was
sprake van een zogenaamde babyboom, waarbij in korte tijd veel kinderen werden
geboren. In de decennia erna zette de bevolkingsgroei door. De groeiende welvaart
ging hand in hand met verdere verstedelijking.
Daarnaast werd het aantal inwoners beïnvloed door migratie. Begin jaren 50 was er
vooral sprake van emigratie. Het sobere leven tijdens de wederopbouw zorgde ervoor
dat duizenden Nederlanders ervoor kozen te verhuizen naar landen als Australië,
Nieuw-Zeeland en Canada. Deze landen waren blij met de Nederlandse migranten,
omdat zij grote behoefte hadden aan werkkrachten.
Eind jaren 60 keerde de migratiestroom om. Door de groeiende welvaart probeerde
Nederland nu juist immigranten uit andere landen aan te trekken, omdat er steeds meer
arbeidskrachten nodig waren. Werkgevers huurden zogenoemde gastarbeiders in,
eerst uit landen als Spanje en Italië, later uit Turkije en Marokko. De verwachting was
dat deze gastarbeiders na enige tijd zouden terugkeren naar hun vaderland. Velen
deden dat ook, maar in de jaren 70 veranderde dat en bleven veel gastarbeiders in
Nederland wonen. Zij kregen het recht ook hun gezin naar Nederland te laten komen.
Door deze gezinshereniging nam het aantal immigranten in Nederland verder toe.
Ook door dekolonisatie kwamen nieuwe groepen mensen naar Nederland. Na de
Tweede Wereldoorlog werd een groot aantal landen in Azië en Afrika onafhankelijk. De
dekolonisatie van Indonesië verliep op gewelddadige wijze. Nederland erkende de
onafhankelijkheid van Indonesië (uitgeroepen in 1945) lange tijd niet en voerde een
koloniale oorlog om het land te heroveren. Toen Nederland deze oorlog uiteindelijk
verloor, verhuisden mensen uit Indonesië min of meer gedwongen naar Nederland,
bijvoorbeeld omdat zij aan de kant van Nederland hadden gevochten. De
onafhankelijkheid van Suriname (in 1975) verliep geweldloos. Een flink aantal
Surinamers koos er zelf voor te emigreren naar Nederland. Zij hadden weinig
vertrouwen in hun toekomst in een onafhankelijk Suriname.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verkoper123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
