Samenvatting
BIOLOGIE HAVO 4/5 samenvatting H1/H13
alle hoofdstukken van 4 en 5 havo samengevat.
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
HOOFDSTUK 13 GASWISSELING EN UITSCHEIDING13.1 Ademen
De route van de lucht
Bloedvaatjes in de neusholte warmen de koude lucht op. In koude lucht zit minder
waterdamp dan in opgewarmde lucht.
Door je neus zijn je longen beter beschermd tegen kou en uitdroging.
Wanneer je veel energie nodig hebt dan neemt de vraag zuurstof ook toe. Je ademt sneller
en dieper.
Grote hoeveelheden lucht gaan via de neus de mondholte binnen. Via de luchtpijp stroomt
de ingeademde lucht naar de longen.
Stevige kraakbeenringen houden de luchtpijp open, zodat lucht er ongehinderd door kan.
Bij de longen vertakt de luchtpijp in 2 grote zijtakken: de hoofdbronchiën. Steeds nauwere
buizen, de bronchiën met kraakbeenringen en kleine bronchiolen zonder kraakbeenringen,
leiden de lucht dieper de longen in.
Schone lucht
Het slijmvlies op de wand van de luchtwegen maakt de ingeademde lucht niet alleen vochtig
en warm ook vormt het een plaklaag die stofdeeltjes en bacteriën tegenhoudt, zodat de
lucht gezuiverd in je longen komt.
Witte bloedcellen in de slijmlaag doden gevangen ziekteverwekkers, waarna trilharen in het
slijmvlies het vervuilde slijm afvoeren naar de keelholte.
Slijmvlies bevat, naast slijmbekercellen, trilhaarcellen. De fijne uitlopers van deze cellen zijn
de trilharen. Ze bewegen voortdurend heen en weer. Daardoor beweegt het slijm naar de
keelholte. Daar slik je het slijm in.
Bacteriën die niet zijn afgebroken door de witte bloedcellen sterven in het maagsap.
Trilharen en maagsap maken deel uit van de niet-specifieke afweer.
Soms komen stukjes voedsel of grotere stofdeeltjes in je luchtpijp. Dat kunnen de trilharen
niet verwerken. Met een krachtige uitademing (hoesten) pers je de luchtpijp dan weer leeg.
, Adembewegingen
Voor de ventilatie, het verversen van de lucht in je longen, gebruik je ademhalingsspieren op
verschillende plaatsen in borst- en buikholte.
De spieren voor een rustige, ondiepe inademing zijn je middenrifspieren en buitenste
tussenribspieren.
Op een vergroting van de borstkas door het middenrif en de buitenste tussenribspieren, en
dus een groter longvolume, volgt een inademing.
Op een verkleining van de borstkas (zwaartekracht), en dus een kleiner longvolume, volgt
een uitademing.
Voor een extra diepe inademing zet je als belangrijkste hulpspieren de kleine borstspier en
bepaalde nekspieren aan het werk. Die trekken je borstkas maximaal omhoog (bron 4). Dat
extra longvolume levert nog meer ingeademde lucht op.
Wil je snel, krachtig of extra diep uitademen, dan gebruik je ook de binnenste
tussenribspieren en de buikspieren.
De binnenste tussenribspieren trekken je borstkas snel naar beneden. De buikspieren
drukken tegen de darmen en lever, waardoor het middenrif extra omhooggaat en het
longvolume maximaal verkleint.
Ook bij een maximale uitademing blijft er lucht achter in de longen: zo’n 1200 mL, het
restvolume.
Rond de longen zit het longvlies. Aan de binnenkant van de borstkas zit het borstvlies.
Tussen de vliezen zit een dunne laag weefselvloeistof, die ervoor zorgt dat de vliezen tegen
elkaar aan blijven plakken. Daardoor blijft het soepel.
Sneller en dieper ademen
De ademfrequentie, het aantal ademhalingen per minuut, stijgt van zo’n 15 naar 60.
Ook het ademvolume neemt toe, van de ongeveer 0,5 L per ademhaling voor je begon naar
3-4 L per keer.
Door de hogere ademfrequentie en het vergrote ademvolume passeert veel lucht je longen:
een dikke 200 liter per minuut.
Na één diepe inademing kan een volwassen man gemiddeld bijna 5 L lucht uitademen en een
volwassen vrouw iets meer dan 3 L lucht. Dat is je vitale capaciteit. Tel je daar het
restvolume bij op, dan is dat je totale longcapaciteit.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samenvattingenvanmark. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76710 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen