Deze samenvatting van blok geel (jaar 4) bevat de uitwerkingen van hoorcolleges en werkcolleges, exclusief COVID-19 opdracht (versie )! Het werkcollege over de doelgroepen is compact uitgewerkt: de originele presentaties zijn niet opgenomen in dit bestand.
Introductie
Public Health = publieke gezondheidszorg
Definitie: bevorderen van volksgezondheid en gelijke kansen op gezondheid door collectieve
interventies gericht op gezondheidsbevordering, gezondheidsbescherming en ziektepreventie.
Vraagstukken:
- Diagnose: hoe staat het met de gezondheid van mijn patiënt (= de populatie)?
- Prognose: hoe gaat de gezondheid van mijn patiënt (= de populatie) zich ontwikkelen?
- Behandelen: hoe ik de gezondheid van mijn patiënt (= de populatie) verbeteren?
Voorbeelden van uitdrukkingen van gezondheidszorg:
- Gemiddelde levensverwachting:
o Wereldwijd is levensverwachting gestegen: ligt nu op 70 jaar
o Grote verschillen tussen landen (en ook binnen landen en zelfs binnen steden)
Verklaringen: taalbarrière, levensstijl
- Morbiditeit: aantal ziektes, soort ziektes
- Ziekteverzuim
Syndemics = clustering van sociale en gezondheidsproblemen op populatieniveau
Criteria voor syndemic:
- 2 of meer ziekten of gezondheidsproblemen clusteren in een specifieke populatie
- Contextuele en sociale factoren dragen bij aan de omstandigheden waarin twee of meer
ziekten de gezondheidsproblemen clusteren
- De clustering van ziekten leidt tot negatieve interactie tussen ziekten, ofwel fysiologisch,
sociaal of in gedrag, wat leidt tot verergering van ziektelast in die populatie
Voorbeelden van gezondheidsproblemen: toegenomen portiegrootte, meer roltrappen
Om goede zorg te leveren en gezondheid te bevorderen is het van belang dat dokters niet alleen
ziekten behandelen, maar ook de factoren die deze ziekten veroorzaken.
,Model van Lalonde
Aspecten van het model van Lalonde:
- Biologische en genetische factoren:
o Leeftijd
o Geslacht
o Genetisch profiel
o Microbioom
- Fysieke en sociale omgeving:
o Leefomgeving
o Sociale omgeving
o Financiële omgeving
o Juridische omgeving
- Leefstijl = BRAVIOS:
o Bewegen
o Roken
o Alcohol
o Voeding
o (Internet)verslaving
o Ontspanning
o Seksualiteit
- Gezondheidszorgsysteem:
o Zorgaanbod- en gebruik
o Toegankelijkheid
o Kwaliteit
o Betaalbaarheid
o Doelmatigheid
o Medische en public health ethiek
Kerntaken
Kerntaken publieke gezondheidszorg:
- Monitoren van gezondheid
- Preventie, interventies vaccinaties
- Gezondheidsbevordering campagnes
- Integraal gezondheidsbeleid inrichten van wijken (fietspaden)
- Wet & regelgeving leeftijd van kopen van alcohol
- Kwaliteit & organisatie tolkentelefoon bij taalbarrière
- GHOR (geneeskunde hulp bij ongevallen en rampen) coördinatie bij brand in verzorgtehuis
- Vangnetfunctie zorg aan daklozen, in gevangenissen
- Research en ontwikkeling
- Beroepsgroepen, opleiding
GGD = gemeentelijke gezondheidsdienst
In Nederland speelt de lokale overheid een belangrijke rol in publieke gezondheidszorg.
Wetgeving
Wet publieke gezondheidszorg vormt het kader voor de gezondheidszorg:
- Stelt gemeenten verantwoordelijk voor gemeentelijke gezondheidszorg en zorg bij
ongevallen en rampen
- Grotendeels uitgevoerd door GGD
o 25 GGD’s in Nederland:
Vertegenwoordigen een veiligheidsregio (volgens Wet veiligheidsregio’s)
o Organiseert hulpverlening bij ongevallen en rampen, samen met o.a. ambulance en
brandweer
Artsen die werkzaam zijn bij GGD zijn onder te verdelen in twee groepen:
- Arbeid en gezondheid: bedrijfsartsen, verzekeringsartsen
- Maatschappij en gezondheid: jeugdarts, arts infectieziektebestrijding, arts
tuberculosebestrijding, arts medische milieukunde, forensische geneeskunde,
vertrouwensarts, donorgeneeskunde, beleid en advies, sociaal medische indicatiestelling en
advisering
Ontwikkeling van gezondheidssituatie wereldwijd
Beoordeling van wereldwijde gezondheidssituatie hangt af van indicator:
- Omvang van wereldbevolking: sterke stijging in afgelopen decennia
o Niet gelijk een teken van goede gezondheid: bedreiging voor voeding/zorg?
- Gemiddelde wereldwijde levensverwachting: sterke stijging in afgelopen decennia
o Teken van gunstige ontwikkeling
- Verschillen in levensverwachting: levensverwachting is vrijwel overal ter wereld
toegenomen, maar de verschillen tussen de landen zijn sterk gegroeid
- Kindersterfte/moedersterfte: hoog in Sub-Sahara Afrika en Zuid-Oost Azië
- Sterfte aan hart- en vaatziekten of kanker: hoog in Westerse landen
Ziektepatronen
Internationale verschillen in levensverwachting hangen samen met verschillen in ziektepatronen. De
WHO maakt daarvoor onderscheid in 3 ziekte-categorieën:
- Communicable diseases (CD’s): infectieziektes + ondervoeding gerelateerden ziektes
o Infectieziekte leidt tot ondervoeding; ondervoeding verhoogt risico op infectieziekte
o Jonge leeftijd: hoge moeder- en kindsterfte
- Non-communicable diseases (NCD’s): welvaartgerelateerde ziektes + degeneratieve ziektes
o Bijvoorbeeld: kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, COPD, Alzheimer, Parkinson
o Oudere leeftijd
- Injuries: ongevallen en gevolgen van geweld (oorlog, geweldsdelicten, zelfmoord)
De ziektelast van CD en NCD’s is in laatste 25 jaar verschoven: in 1990 was er wereldwijd meer
ziektelast toe te schrijven aan CD dan aan NCD’s, maar in 2017 is dit omgekeerd. De verhouding
tussen NCD’s en CD’s verschillen per werelddeel/land.
DALY = disability adjusted life years
De DALY wordt gebruikt om ziektelast tussen landen of bevolkingsgroepen uit te drukken. Het is een
samengestelde gezondheidsmaat die opgebouwd is uit:
- Verloren levensjaren door vroegtijdige sterfte
o Werkelijke levensduur wordt vergeleken met theoretische levensverwachting
- Verloren kwaliteit van leven door iemand moet leven met beperkingen door ziekte
o Jaren geleefd met beperking wordt vermenigvuldigd met wegingsfactor tussen 0 en 1
voor de ernst van beperking (hoe hoger, hoe ernstiger beperking)
DALY is anders dan QALY (quality adjusted life years), wat vaak gebruikt wordt in RCT’s om kwaliteit
van leven tussen 2 patiëntengroepen te vergelijken:
DALY QALY
Gezondheidsverlies en ziektelast Gezondheisdswinst
Dood = 1 Dood = 0
Normatief: vergeleken met ideaal Descriptief
(gemiddelde levensverwachting)
Weging QoL bepaald door experts en Weging QoL bepaald door populatiepanel
gecorrigeerd voor leeftijd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RosanneSluimer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
