Gezondheidsbevordering
Integrale toets 3
Student: Henk Vliek
Studentnummer: 1777019
Studiegroep: GVE-2DUVF-B
Opleiding: Bachelor Verpleegkunde
Instelling: Hogeschool Utrecht
Toetscode: GVE-2.IT3-20
UMC Utrecht
Docent: Jacqueline Kolk
Inleverdatum: 12 februari 2021
,Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................................................................... 2
Opdracht 1 .............................................................................................................................................................. 3
1.1: Gezondheidsgedrag en gezondheidsprobleem ........................................................................................... 3
1.2: Wijze van data-verzameling......................................................................................................................... 4
1.3: Data-analyse ................................................................................................................................................ 5
1.5 Analyse interview.......................................................................................................................................... 6
Opdracht 2 .............................................................................................................................................................. 7
2.1.1: Gezondheidsprobleem ............................................................................................................................. 7
2.1.2: Oorzaken en omgevingsfactoren .............................................................................................................. 7
2.1.3: Gevolgen ................................................................................................................................................... 7
2.1.4: Epidemiologische maten .......................................................................................................................... 8
2.1.5: levensverwachting en mortaliteit ............................................................................................................ 9
2.1.6: Spreiding ................................................................................................................................................. 10
2.2: Gedragsanalyse .......................................................................................................................................... 10
2.3: Resultatentabel.......................................................................................................................................... 12
2.4: Gedragsdoelen ........................................................................................................................................... 14
2.5: Shared decision making (SDM) .................................................................................................................. 14
Opdracht 3 ............................................................................................................................................................ 15
3.1: Gedragsdoel attitude ................................................................................................................................. 15
3.2 Methode en theorie.................................................................................................................................... 16
3.3 Gedragsdoel: sociale norm ......................................................................................................................... 16
3.4 Methode en theorie:................................................................................................................................... 17
3.5 Gedragsdoel: eigen effectiviteit .................................................................................................................. 17
3.5 Methode en theorie.................................................................................................................................... 18
4.1: Transtheoretisch model ............................................................................................................................. 19
4.3: Contemplatiefase....................................................................................................................................... 21
4.4: Preparatiefase............................................................................................................................................ 21
4.5: Actiefase .................................................................................................................................................... 22
4.6: Consolidatie ............................................................................................................................................... 23
4.7: Terugval ..................................................................................................................................................... 24
Opdracht 5 ............................................................................................................................................................ 25
5.1: Gezondheidsbevorderaar .......................................................................................................................... 25
5.2: Ethische afweging ...................................................................................................................................... 25
7. Bijlage ................................................................................................................................................................ 29
Bijlage 1: Interviewguide (inclusief topic-lijst) .................................................................................................. 29
Bijlage 2: Getranscribeerde interview .............................................................................................................. 31
Bijlage 3: Codering ............................................................................................................................................ 40
Bijlage 4: voorbeeld stopplan ........................................................................................................................... 42
Gezondheidsbevordering - IT3 - Henk Vliek 1
,Inleiding
Voor u ligt de uitwerking van de opdracht gezondheidsbevordering. Mijn naam is Henk Vliek en ik
volg de opleiding Bachelor Verpleegkunde aan de Hogeschool Utrecht te Utrecht. Momenteel ben ik
in opleiding tot hoger beroepsonderwijs (HBO)-verpleegkundigen op de afdeling Maag-, Darm-, en
Leverziekten en Nefrologie van het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) te Utrecht.
In deze opdracht wordt een casus beschreven die gedragsverandering wil ondergaan. Daarnaast is er
aandacht voor gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting. Gezondheidsbevordering heeft
als doel mensen aan te zetten tot ander, gezonder gedrag. Gezondheidsvoorlichting maakt hiervan
deel uit en heeft het doel om mensen te motiveren tot ander, gezonder gedrag zich eigen te maken
en hun leefstijl te veranderen (Sassen, 2018, p. 133). Volgens Sassen kan gezondheidsvoorlichting
worden gezien als systematische en planmatige pogingen om leefstijl en gedrag van mensen
doelgericht te veranderen.
Centraal in deze opdracht staat de rol van gezondheidsbevorderaar. Deze rol is onderdeel van de
Canadian Medical Education Directions for Specialits (CanMEDS)-systematiek. De CanMEDS-
systematiek wordt gebruikt om de verschillende competenties te beschrijven van de zorgprofessional
(Kerstens et al, 2015, p. 8). De systematiek bestaat uit één centrale rol- die van zorgverlening met
vakinhoudelijke competenties en zes rollen die daarmee samenhangen.
Daarnaast is er ook aandacht voor het zelfmanagement van de participant. Zelfmanagement is de
individuele capaciteit van de patiënt om met zijn gezondheidsprobleem, de symptomen en de
lichamelijke en psychosociale consequenties om te gaan en zich leefstijl verandering eigen te maken
die passend zijn bij het gezondheidsprobleem (Sassen, 2018, p. 211).
De opdracht is verdeeld in vijf verschillende opdrachten. In de eerste opdracht is er aandacht voor
het gezondheidsgedrag, wijze van data-verzameling en worden de resultaten van het interview
verwerkt. In de tweede opdracht wordt het gezondheidsprobleem en de gedragsanalyse beschreven
en zijn er gedragsdoelen opgesteld. In de derde opdracht zijn deze gedragsdoelen nader beschreven
met de bijbehorende theorie daarachter. De fases van gedragsverandering en welke verpleegkundige
interventies daarbij inzet kunnen worden, zijn beschreven in de vierde opdracht. In de vijfde, tevens
laatste opdracht wordt er gereflecteerd op de verwerkte opdracht en wordt er een ethische
afweging beschreven.
Bij deze opdracht is een gefingeerde naam gebruikt. Daarnaast heeft de participant toestemming
gegeven om zijn casuïstiek te gebruiken bij deze opdracht. Ik wil haar danken voor haar
medewerking.
Hieronder is het aantal worden per opdracht weergegeven:
Opdracht 1: 1.987 woorden
Opdracht 2: 2.457 woorden
Opdracht 3: 1.838 woorden
Opdracht 4: 2.235 woorden
Opdracht 5: 491 woorden
Gezondheidsbevordering - IT3 - Henk Vliek 2
, Opdracht 1
In dit hoofdstuk wordt het gezondheidsgedrag van de participant nader beschreven. Tevens wordt er
toegelicht waarom dit tot potentiële gezondheidsproblemen kan leiden. Daarnaast is de wijze van
dataverzameling en de data-analyse beschreven. Ook is het Theory of Planned Behavior (TPB)-model
uitgelegd en is de analyse van het interview beschreven.
1.1: Gezondheidsgedrag en gezondheidsprobleem
Tessa (participant) is een gezonde 24-jarige vrouw. Zij volgt een opleiding tot verpleegkundig
specialist en werkt in de gezondheidszorg. Zij heeft een actief leven en houdt ervan om met vrienden
en familie gezellige activiteiten te ondernemen. Het schadelijke gezondheidsgedrag wat de
participant vertoond is roken. De participant rookt sigaretten, hierbij wordt de rook van smeulende
tabak geïnhaleerd. Op haar achttiende levensjaar is zij begonnen met roken. Tijdens een werkdag
rookt de geïnterviewde ongeveer zes sigaretten en op een vrije dag ongeveer vijftien sigaretten.
Tabak is de belangrijkste wereldwijde oorzaak van vermijdbare dood, naar schatting veroorzaakt het
vijf miljoen doden per jaar en dit zal naar verwachting stijgen (Taylor et al., 2014). Volgens Taylor et
al. (2014) zijn de wereldwijde kosten van de gezondheidszorg door tabaksgebruik geschat tot in de
miljarden.
Roken is slecht voor de gezondheid (RIVM, 2020). Het is een belangrijke leefstijlfactor, waardoor
mensen ziek worden of overlijden. Gemiddeld leeft een roker vijf tot tien jaar korten dan een niet-
roker. In Nederland overlijden elk jaar bijna 20.000 mensen aan de gevolgen van roken (RIVM, 2020).
Bovendien is ruim één achtste van de totale ziektelast in Nederland toe te schrijven aan roken
(Sassen, 2018, p. 50).
Over het algemeen hebben rokers een slechtere gezondheid dan niet-rokers (Bieleman, Hilderink &
Zantinge, 2019). Het immuunsysteem kan onder andere worden verzwakt, waardoor er sneller
infecties of andere ziekten kunnen optreden. Tevens kan het schade aanrichten aan bijna alle
organen van het lichaam.
Roken verhoogt het risico op allerlei vormen van kanker (RIVM, 2020). Bijvoorbeeld long-, keel-,
slokdarm-, mondholte-, en strottenhoofdkanker (Bieleman et al., 2019). Daarnaast is er een
verhoogd risico op verschillende soorten longaandoeningen zoals astma en Chronic Obstructive
Pulmonary Disease (COPD). Roken is de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van COPD (Surgeon
General, 2014). Roken is tevens ook de belangrijkste exogene gezondheidsdeterminant voor het
ontstaan van COPD (Sassen, 2018, p. 50). Daarnaast is roken ook de belangrijkste risicofactor voor
het ontstaan van hart- en vaatziekten (Taylor et al., 2014).
Barata et al. (2018) geeft aan dat roken samenhangt met een verhoogd risico op angst en depressies.
Bovendien kan roken leiden tot een verminderde vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen (Surgeon
General, 2014). Tevens leidt roken tijdens de zwangerschap tot een lager geboortegewicht van het
kind en verhoogt het de kans op een wiegendood (Sassen, 2018, p.50).
Ten slotte omschrijft de geïnterviewde ook nog andere lichamelijke gevolgen. Zij benoemt dat haar
tanden geler worden en haar huidconditie verminderd is (persoonlijke communicatie, 25 september
2020). Tevens geeft zij aan dat haar kleding en huid erg ruikt naar sigarettenrook, dit geeft haar een
onprettig gevoel (persoonlijke communicatie, 25 september 2020).
Gezondheidsbevordering - IT3 - Henk Vliek 3