Nederlandse samenvatting Methodologie:
Lectures, filmpjes & literatuur.
Inhoud
Nederlandse samenvatting Methodologie:............................................................................................1
Lectures, filmpjes & literatuur................................................................................................................1
Thema 1 & thema 2................................................................................................................................3
Filmpje 1: wat is epidemiologie?........................................................................................................3
Filmpje 2: measures of disease frequency..........................................................................................3
Lecture 1: measures of disease frequency.........................................................................................4
Lecture 2: empirical cycle, theory and research question + informatie uit het boek..........................7
Hoofdstuk 1....................................................................................................................................9
Hoofdstuk 2..................................................................................................................................10
Filmpje 13: wat is een P waarde?.....................................................................................................11
Filmpje 14: wat is een betrouwbaarheidsinterval?...........................................................................11
Thema 3................................................................................................................................................11
Lecture 3 Health measurement........................................................................................................11
Lecture 4 Development and evaluation of a health questionnaire...................................................13
Filmpje 15: wat is een referentiestandaard?....................................................................................15
Toevoegingen uit het boek...............................................................................................................15
Hoofdstuk 5.1 + 5.2.......................................................................................................................15
Thema 4:...............................................................................................................................................16
Lecture 5: cohort studie....................................................................................................................16
Filmpje 4: cross sectionele studies...................................................................................................19
Filmpje 5: cohort studies..................................................................................................................19
Filmpje 8: wat is het verschil tussen prospectief en retrospectief onderzoek?................................19
Filmpje 10: wat is bias?.....................................................................................................................20
Filmpje 9: wat is het verschil tussen selectie en selectiebias?..........................................................20
Lecture 6: case control studies.........................................................................................................20
Filmpje 6: case control studie...........................................................................................................21
Lecture 7: measures of determinant-disease association.................................................................22
Filmpje 3: measures of association...................................................................................................23
Filmpje 7: wat zijn absolutie en relatieve effectmaten?...................................................................23
Toevoegingen uit het boek...............................................................................................................23
Hoofdstuk 3..................................................................................................................................23
Hoofdstuk 6..................................................................................................................................24
Thema 5................................................................................................................................................24
1
, Lecture 8: experimental research.....................................................................................................24
Lecture 9: selectie bias en informatie bias........................................................................................26
Filmpje 11: wat is confounding?.......................................................................................................27
Filmpje 12: wat is effectmodificatie?................................................................................................28
Toevoegingen uit het boek...............................................................................................................28
Hoofdstuk 4..................................................................................................................................28
Hoofdstuk 10................................................................................................................................28
Thema 6................................................................................................................................................30
Lecture 10: causaliteit en causale interpretatie................................................................................30
Lecture 11: confounding, interactie en gestratificeerde analyse......................................................31
Toevoegingen uit het boek:..............................................................................................................32
Hoofdstuk 5 (5.3 – 5.6).................................................................................................................32
Thema 7................................................................................................................................................33
Lecture 12: principes van diagnostisch onderzoek...........................................................................33
Lecture 13: populatie screening voor ziekte.....................................................................................36
Toevoegingen uit het boek...............................................................................................................38
Hoofdstuk 9..................................................................................................................................38
Thema 8................................................................................................................................................40
Lecture 14: systematic literature reviews.........................................................................................40
Formule lijst: alle formules (met uitleg) op een rijtje...........................................................................43
Overzicht studie designs...................................................................................................................48
2
, Thema 1 & thema 2
Filmpje 1: wat is epidemiologie?
Epidemiologie is de leer of wetenschap van de verdeling en determinanten in gezondheids-
gerelateerde gebeurtenissen in een specifieke populatie en het toepassen van de
resulterende kennis over hoe de gezondheids-gerelateerde problemen in de populatie onder
controle kunnen worden gehouden.
Epidemiologie biedt een wetenschappelijke basis voor de doelen van publieke gezondheid:
voor de stimulering, bescherming en het herstel van de gezondheid in een populatie.
Etiologisch onderzoek: Om factoren op te sporen, die
het risico op een ziekte vergroten (Risicofactoren), om
zo mogelijk preventief de ziekte te voorkomen.
Preventief onderzoek: gericht op het beantwoorden
van vragen over hoe ziektes kunnen worden voorkomen
in de eerste plaats. Dit onderzoek is gericht op de
population at risk, die de ziekte dus nog niet
daadwerkelijk hebben ontwikkeld.
Diagnostisch onderzoek: om factoren te identificeren, die kunnen voorspellen of iemand
een ziekte heeft of niet. Dit kan worden gebruikt om nieuwe gevallen op te sporen of een
potentieel nieuw screeningsmiddel te ontwikkelen, die gebruikt kan worden bij het
identificeren van gevallen in een anders symptoomvrije populatie.
Prognostisch onderzoek: om factoren te vinden, die voorspellen hoe de uitkomst of het
verloop van een ziekte zal zijn, na diagnose.
Therapeutic research: om antwoord te geven op vragen gericht op de effectiviteit van
interventies in het bestrijden of genezen van een ziekte, met als uiteindelijke doel om de
prognose positief te beïnvloeden.
Om hypotheses en research questions te onderzoeken zijn er verschillende studie-
designs beschikbaar voor epidemiologische onderzoekers.
Experimentele designs: de onderzoeker grijpt actief in bij het onderzoek.
Randomized controlled trial (RCT)
Quasi experiment
Community trial
Niet experimenteel design (observationeel design): de onderzoeker observeert enkel.
Cohort studie
Case-control studie
Cross-sectionele studie
Ecological studie.
Filmpje 2: measures of disease frequency
Epidemiologie houdt zich bezig met de frequentie waarmee ziekte verschijnselen in een
populatie voorkomen, dit kan worden gemeten met een paar basis maten van
ziekteverschijnselen: de puntprevalentie, de periode prevalentie, de cumulatieve incidentie
(de incidentie proportie, het individuele risico) en de incidentiedichtheid.
Population at risk (risicopopulatie): zijn alle individuen, die het risico lopen een ziekte op
te lopen/ te ontwikkelen, maar de ziekte nog niet hebben.
Punt prevalentie: de proportie van de risicopopulatie, die desbetreffende ziekte hebben op
een specifiek moment in de tijd.
3
, Berekend door: N (nummer) van bekende ziektegevallen op een bepaald moment / N die
risico lopen in de populatie. De prevalentie is een proportie, dus kan worden weergegeven
als percentage.
Periode prevalentie: de proportie van de risicopopulatie, die desbetreffende ziekte hadden
gedurende een tijdsperiode.
Berekend door: N va de bestaande gevallen in een bepaalde periode / N die risico lopen in
diezelfde periode.
Risicopopulatie (over een bepaalde periode) is het gemiddelde van de populatie van die
periode. E.g. als er 100 mensen tot de risicopopulatie behoren in het begin, maar er tijdens
het onderzoek 16 overlijden, blijven er 84 over. Hier moet je over de hele periode dus het
gemiddelde van nemen, dus 92. Je deelt het aantal bestaande gevallen in die periode dan
door het gemiddelde aantal risico-individuen in het periode (hier 92).
De cumulatieve incidentie (incidentie proportie): toont het absolute risico op een ziekte in
een bepaalde populatie.
Berekend door: N nieuwe gevallen / N ziektevrije individuen (risicopopulatie) bij de start of
follow up.
Incidentie dichtheid (incidence density/rate, disease intensity, personal/hazard time rate):
meet de snelheid waarmee nieuwe gevallen zich voordoen in een populatie.
Berekend door: N nieuwe gevallen / totaal aantal geobserveerde persoonsjaren at risk
gedurende die periode. (person-time genoemd).
Elk individu wordt geobserveerd tot: diagnose van de ziekte, einde van de studie of “loss
to follow-up” (e.g. door migratie, overlijden of weigering van deelname).
Person time (personentijd) kan worden berekend door de totale tijd waarin individuen zijn
geobserveerd voor het ontwikkelen van de outcome, gedurende de onderzoeksperiode.
Gesloten populatie (cohort): er komen geen nieuwe gevallen bij tijdens het onderzoek. E.g.
geboortecohorten. Alle vier de meetinstrumenten kunnen worden berekend.
Open populatie (dynamisch): individuen komen en gaan uit de populatie met de tijd. De
cumulatieve incidentie kan niet worden berekend, omdat de populatie in de noemer kan
bestaan uit individuen, die mogelijk geen onderdeel uitmaakte van de populatie waarin de
ziekte is ontstaan. In een open populatie gebruiken we daarom de incidentie dichtheid als
meetinstrument voor incidentie.
Lecture 1: measures of disease frequency
Onderzoek naar gezondheid wordt gedaan om te onderzoeken hoe vaak ziektes zich
voordoen, om plotselinge veranderingen te detecteren, om vast te stellen welke mogelijke
factoren oorzakelijk zijn voor een ziekte (risicofactoren, om te kunnen voorkomen dat
mensen ziek worden) en om het effect van interventies te testen.
Epidemiologie onderzoekt het voorkomen van een ziekte (hoe vaak, frequentie, en waarom)
en de methodes van onderzoek naar het voorkomen van ziektes in mensen.
Er is een algemene formule, die de basis vorm: de epidemiologische breuk of
epidemiologische fractie: geeft de frequentie van voorkomen van ziekte weer.
N (aantal zieke individuen) .
N (totaal aantal personen in de groep waaruit deze zieke individuen afkomstig zijn).
Alle maten voor ziektefrequentie komen terug naar dit format.
4
