AFPF 5 § Voorbereiding
__________________________________________________________________________________
De functies van de grote hersenen benoemen.
De grote hersenen, ofwel het cerebrum, vormen het grootste onderdeel van de hersenen en nemen de
voorste en de middelste schedelgroeven in beslag. Een diepe groeve, de fissura longitudinalis cerebri,
verdeelt ze in een linker- en rechter hersenhelft, die elk één van de laterale ventrikels bevatten.
In de grote hersenen worden signalen van zenuwen verwerkt en wordt beweging van je lichaam
geregeld. Het oppervlakkige deel van de grote hersenen, ofwel de hersenschors, bestaat uit
zenuwcellichamen of grijze stof en het diepere gedeelte uit zenuwvezels of witte stof.
De functies die verbonden zijn met de hersenschors zijn:
- geestelijke activiteiten die te maken hebben met geheugen, verantwoordelijkheidsgevoel,
denken, redeneren, moreel besef, beslissingen nemen en leren
- zintuiglijke waarneming, waaronder het voelen van pijn, temperatuur en aanraking, het
gezichtsvermogen, het gehoor, de smaakzin en de reuk
- opwekking en besturing van spiersamentrekkingen en dus willekeurige bewegingen
De belangrijkste functionele gebieden van de grote hersenen aanwijzen en beschrijven in welke
hersenkwab de gebieden zich bevinden.
De belangrijkste functionele gebieden van de hersenschors zijn geïdentificeerd, maar het is
onwaarschijnlijk dat één bepaald gebied verbonden is met één bepaalde functie. Behalve wanneer dat
speciaal vermeld wordt, zijn de verschillende gebieden actief in beide hersenhelften, met enige
individuele variatie. Er zijn verschillende functiegebieden:
- motorische gebieden, die de willekeurige skeletspier bewegingen besturen
- sensorische gebieden, die zintuigprikkels ontvangen en verwerken
- associatiegebieden, die te maken hebben met de integratie en uitvoering van complexe
geestelijke functies, zoals intelligentie, geheugen, redeneren, beoordelingsvermogen en
gevoelens
∞ Frontale kwab / lobus frontalis (motorisch)
- primaire motorische schors- of cortex > controleren de activiteit van de skeletspieren
- gebied van Broca > bestuurt de spieren die nodig zijn om te spreken
- prefrontale cortex
∞ Pariëtale kwab / lobus parietalis
- Somatosensorische schors- of cortex > waar pijn, temperatuur, druk, spierbewegingen en de
positie van gewrichten bewust worden
- Gebied van Wernicke > hier wordt taal waargenomen en zijn bevattingsvermogen en de
intelligentie bevestigd
- Smaakgebied
∞ Temporale kwab of lobus temporalis
- Auditieve cortex
- Gebied van Wernicke (sensorisch spraakcentrum)
- Olfactorische cortex > interpreteert prikkels uit het olfactorische epithelium van de neus
∞ Occipitale kwab of lobus occipitalis
- Visuele cortex
, De bloedcirculatie door de hersenen (cirkel van Willis) beschrijven en de betrokken vaten (a.
carotis interna, a.cerebri anterior, a.cerebri media, a. cerebri posterior, a. basilaris, a.
vertebralis) aanwijzen (niet de afzonderlijke veneuze sinussen).
De Circulus arteriosus (cirkel van Willis) is een stelsel arteriën die het grootste deel van de hersenen
van bloed voorziet. Vier grote arteriën, de twee arteriae carotides internae en de twee arteriae
vertebrales verenigen zich om dit volledig cirkelvormige kanaal te vormen dat in de subarachnoïde
ruimte aan de onderzijde van de hersenen ligt. De structuur is zo dat de hersenen altijd voldoende
bloed krijgen, zelfs als een slagader beschadigd is of bij extreme bewegingen van hoofd en hals.
De circulus arteriosus wordt dus gevormd door (op volgorde):
- twee arteriae cerebri anteriores (voorkant)
- een arteria communicans anterior (voorkant)
- een arteria basilaris (komt voor uit twee arteriae vertebrales aan de achterkant)
- twee arteriae cerebri posteriores (achterkant)
- twee arteriae communicantes posteriores
- twee arteriae carotides internae
Vanuit deze cirkel lopen de arteriae cerebri anteriores omlaag om het voorste hersendeel te voorzien;
de arteriae cerebri mediae lopen lateraal en voorzien zo de zijkant van de hersenen, en de arteriae
cerebri posteriores voorzien het achterste deel. Takken van de arteria basilaris voorzien delen van de
hersenstam.
De definitie, risicofactoren, etiologie, pathofysiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling,
complicaties, prognose en preventie van cerebrovasculair accident beschrijven.
∞ Definitie
Cerebrovasculair accident, ofwel CVA, is een plotselinge onderbreking van bloedtoevoer naar de
hersenen door een afsluiting of scheur in een hersenarterie waardoor hersenweefsel beschadigd raakt.
In ongeveer 80% van de gevallen is er sprake van een herseninfarct, bij de overige 30% is er sprake
van een hersenbloeding.
∞ Risicofactoren
CVA is een vaataandoening, dus de risicofactoren komen voor een groot deel overeen met die van
andere hart- en vaatziekten. Het risico van een CVA loopt op met leeftijd en mannen hebben een
groter risico dan vrouwen. Daarnaast is er sprake van een verhoogd risico bij zorgvragers met:
- hypertensie
- hypercholesterolemie
- diabetes mellitus
- eerder doorgemaakte hart- en vaat ziekten
- familiair voorkomen van hart- en vaatziekten
- zorgvragers die bekend zijn met hartritmestoornissen (atriumfibrilleren)
- zorgvragers die bekend zijn met hart- en klepaandoeningen
- zorgvragers die bekend zijn met atherosclerose van de arteria carotis
∞ Etiologie
Een herseninfarct wordt veroorzaakt door een plotselinge afsluiting van een hersenarterie. Deze
afsluiting is meestal het gevolg van een vernauwing door atherosclerose, waarop een bloedstolsel
(trombus) is ontstaan. De afsluiting kan ook veroorzaakt worden door een embolie, afkomstig van
elders in de bloedbaan, bijvoorbeeld uit het hart of vanuit een vernauwde arteria carotis (halsslagader).