Duidelijke en uitgebreide samenvatting van alle theorie die belangrijk is voor het tentamen. Met deze samenvatting beschik je over alle informatie om het tentamen te halen! Succes
Politiek en politicologie (boek)
Hoofdstuk 1: Problemen, politiek en politicologie
Waarom politiek of politicologie?
Werken binnen welzijn dient maatschappelijk belang: betere samenleving
(individueel maar ook groep).
De cliënten en professionals zijn sterk afhankelijk van de regels, wetten en beleid
omtrent hulpverlening.
De landelijke en lokale politiek biedt wettelijke kaders waarbinnen social work
wordt uitgevoerd.
Politiek beïnvloedt en lost ook het (politiek) probleem van cliënten op.
Visie op mens en maatschappij is belangrijk voor social worker en heeft daarmee ook
invloed op politiek.
Uiteindelijk beïnvloeden de hulpverlening, hulpverlener, cliënt en politiek elkaar om
oplossingen te vinden voor maatschappelijke en individuele problemen!
1.1. Politieke problemen
Waarom zijn politieke problemen interessant?
1. Ten eerste omdat de politiek zich bezighoudt met het oplossen, voorkomen of
verminderen van problemen. Maatschappelijke verschijnselen die niet als
problematisch worden beschouwd, krijgen doorgaans geen aandacht in de politiek.
2. Ten tweede omdat diverse politieke problemen invloed hebben op ons dagelijks
leven. Voorbeelden hiervan zijn de luchtvervuiling door auto’s of de
werkloosheid onder hoogopgeleiden.
3. Ten derde omdat we meebetalen aan de pogingen om politieke problemen op te
lossen. Zo betalen we belasting voor politie om criminaliteit te verminderen,
een hoge benzineprijs om het autogebruik terug te dringen en premies om de
werkloosheidsuitkeringen te bekostigen.
Wat ervaren burgers als belangrijke politieke problemen? Dat is een van de vragen
die onderzocht worden in het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO). De
houdingen en opvattingen van de Nederlandse burgers worden erin onderzocht.
! Wat is politiek? Politiek = een situatie waarbij de overheid betrokken is of
zou moeten zijn. (Van Deth en Vis) Is op te splitsen in twee delen:
Ten eerste is politiek een situatie waarbij de overheid betrokken is. Stel dat
iemand ineens een bloedneus krijgt. Niemand zal zeggen dat hier sprake is van
een politieke situatie. Maar stel dat een politieagent iemand een bloedneus slaat
tijdens een demonstratie. Bij deze situatie is de overheid betrokken. Er is dan
sprake van politiek.
Ten tweede heeft politiek te maken met situaties waarbij de overheid niet
betrokken is, maar wel zou moeten zijn. Bij sommige problemen is de staat
(nog) niet betrokken. Zo bemoeit de overheid zich (nog) niet met softporno op de
commerciële zenders, het gebruik van sommige ‘smart drugs’ of het uitsterven
van een niet-beschermde vogelsoort. Er zijn burgers en organisaties die willen
dat de overheid zich hier wel mee bemoeit. Daarom worden deze situaties tot de
politiek gerekend.
Wat is een probleem? Een situatie is een probleem als aan de volgende
voorwaarden wordt voldaan:
Mensen beschouwen de situatie als ongewenst.
, Mensen denken de situatie te moeten en te kunnen veranderen.
Problemen kennen twee aspecten: de feitelijke werkelijkheid (objectief aspect) en
de werkelijkheid zoals die wordt ervaren (subjectief aspect). Subjectieve
beelden van de werkelijkheid worden ook wel percepties genoemd (percepties
zijn belangrijk in de politiek, omdat deze uiteindelijk het gedrag van mensen
sturen).
! Politieke problemen: ‘’Een politiek probleem is ‘een als ongewenst en
veranderbaar beschouwde situatie, waarbij de overheid betrokken is of zou
moeten zijn’’ (Van Deth en Vis, 1994, p. 21). Bijvoorbeeld: de gemeenten
vragen om een lantaarnpaal te laten verwijderen, omdat het te dicht bij het eigen
erf staat en tot overlast zorgt.
Er bestaat onder mensen niet altijd overeenstemming over wat een politiek
probleem is. Deze onenigheid heeft drie oorzaken:
1. Ten eerste hanteren mensen verschillende normen om de werkelijkheid te
beoordelen.
2. Ten tweede ervaren mensen de objectieve werkelijkheid verschillend; hun oordeel
is subjectief.
3. Ten derde zijn mensen het er niet over eens welke problemen tot de politiek
(moeten) behoren.
o Het onderstaand tabel geeft aan, hoeveel procent van de burgers (16+) een
bepaald politiek probleem als het belangrijkst aanmerkt en daarmee de hoogste
prioriteit toekent aan het oplossen ervan.
Tabel 1.2: Top vijf politieke problemen 2010/2011
Probleem: Percentage
burgers:
1. Stabiele economie handhaven 54%
2. Misdaad bestrijden 53%
3. Sociale zekerheid op peil houden 52%
4. Orde handhaven 49%
5. Vrijheid van meningsuiting beschermen 49%
1.2 Politiek en overheid:
De overheid speelt een belangrijke rol in de politiek. Ze is de grootste werkgever
van Nederland. De overheid bemoeit zich met diverse aspecten van ons
dagelijks leven.
Burgers, organisaties en bedrijven wenden zich veelvuldig tot de overheid voor
een oplossing voor hun problemen. Waarom stappen mensen met hun
problemen naar de overheid?
- De overheid is als enige bevoegd om wetten en regels te maken.
- Bovendien kan de overheid oplossingen voor problemen, desnoods met geweld,
opleggen aan de ingezetenen van haar grondgebied. Niemand kijkt ervan op,
dat zowel de wetgevende en rechtsprekende bevoegdheid van de overheid als
haar geweldsmonopolie als legitiem wordt ervaren.
Politiek = het overheidsbeleid, alsmede de totstandkoming en effecten ervan.
(Hoogerwerf) Net als Van Deth en Vis vindt Hoogerwerf dat politiek met de
overheid te maken heeft, maar in zijn definitie komt de belangrijke rol van de
overheid in de politiek ook naar voren. De definitie concentreert zich echter niet
, alleen op het bestaande overheidsbeleid, maar omvat ook het ontstaan en de
gevolgen ervan. Daarnaast stelt de definitie van Hoogerwerf het begrip beleid
centraal. Hierdoor zou een aantal belangrijke politieke thema’s buiten de
bestudering van de politiek dreigen te vallen.
Politiek = elke mengeling van conflict en samenwerking. (Laver). Conflicten worden
veelvuldig in de politiek uitgevochten. Iedereen zal erkennen dat de conflicten tussen
de Israëli’s en Palestijnen tot de politiek behoren. Ook de samenwerking tussen de
landen van de Europese Unie is politiek. Maar stel dat iemand voordringt in een
wachtende rij bij de supermarkt en dat er daardoor een ruzie ontstaat. Volgens de
definitie van Laver er dan sprake van politiek. Toch zullen weinigen dit een politieke
ruzie noemen.
1.3 Politiek en het verdelingsvraagstuk:
Volgens diverse auteurs is het verdelingsvraagstuk de kern van de politiek. In de
politiek worden besluiten genomen over de vraag hoe de beschikbare middelen
verdeeld moeten worden. Deze besluiten zijn politieke afwegingen, omdat de
beschikbare middelen niet onuitputtelijk maar schaars zijn.
Extra geld voor de een betekent veelal minder geld voor de ander (in vakjargon
wel een ‘zero-sum game’ genoemd). Voorbeeld: Moet er meer geld voor de
thuiszorg komen of moet er juist meer geïnvesteerd worden in een
milieuvriendelijke technologie?
Het verdelingsvraagstuk beperkt zich overigens niet tot financiën. In de politiek
worden bijvoorbeeld rechten en plichten verdeeld.
o Politiek = wie krijgt wat, wanneer en hoe? (Lasswell) In zijn definitie zou het
verdelingsprobleem zich kunnen voordoen op het niveau van de staat, maar ook
in bedrijven of gezinnen. Tevens specificeert hij niet wat moet worden verdeeld.
Voorbeeld: Zo zou het verdelen van de gehaktballetjes in de tomatensoep bij
een gezin aan tafel als politiek moeten worden aangemerkt. De definitie van
Lasswell is daarom te ruim.
o Politiek = het vormen en verdelen van macht. (Lasswell en Kaplan) Macht
speelt zonder meer een belangrijke rol in de politiek. Deze definitie is echter
zowel te ruim als te beperkt.
- Ten eerste is ook deze definitie toepasbaar op ieder sociaal systeem en daarom
dus te ruim.
- Ten tweede beperkt deze definitie zich tot het verdelen van macht. De toedeling
van al het andere dan macht is dan geen politiek.
o Politiek = de gezaghebbende toedeling van waarden voor een samenleving.
(Easton) Waarden verwijzen naar alles wat mensen belangrijk vinden. Mensen
streven twee soorten waarden na:
1. Materiële waarden, zoals voedsel en huisvesting.
2. Immateriële waarden, zoals vrijheid van meningsuiting en een gevoel van
veiligheid op straat.
De gezaghebbende toedeling van waarden verwijst naar bindende (= de toedeling
van waarden wordt dwingend opgelegd) en als legitiem erkende regels voor een
samenleving. De toedeling van waarden wordt door burgers geaccepteerd als zij
deze toedeling als legitiem en rechtvaardig beschouwen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LyanneJ. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
