§HC3.1 – China en het modern imperialisme
Kenmerkende aspecten
- De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie. (tijdvak 8)
- De opkomst van emancipatiebewegingen. (tijdvak 8)
- De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en
feminisme. (tijdvak 8)
- Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme. (in deze context ook gekoppeld aan tijdvak 8)
De Qing-dynastie
Vanaf de 17e eeuw werd China geregeerd door keizers van de Qing-dynastie, zij werden Mantsjoes genoemd. Hun keizerlijk
gezag was gebaseerd op het confucianisme. De keizer regeerde als ‘Zoon des Hemels’ over het land en had ambtenaren,
mandarijnen genoemd, die hem ondersteunde. Om mandarijn te worden moest je een examenprogramma doorlopen,
waarvan elk jaar maar 1% slaagde. 90% van de Chinese bevolking had nauwelijks rechten, maar wel plichten. Maar de
bevolking was gezagsgetrouw, omdat men volgens het confucianisme eerbied moest hebben voor de hiërarchische
ordening. In de 19e eeuw verzwakte de machtspositie van de Qing-dynastie door hongersnoden, corruptie aan het hof en
het modern imperialisme.
China en het modern imperialisme
In de 19e eeuw kwam het modern imperialisme op met als economisch doel om grondstoffen en afzetgebieden te krijgen,
maar het moederland kreeg ook meer status. Alleen de Chinese havenstad Kanton was toegankelijk voor Europese
handelaren, maar China toonde bijna geen interesse in westerse handelswaar. Dit kwam door het sinocentrisme. Rond
1820 kwamen de Britten erachter dat opium een goed product was om mee te handelen. Doordat miljoenen Chinezen
verslaafd werden, stelde de overheid een opiumverbod in. Maar de Britten smokkelden de drugs het land binnen en de
Chinese samenleving raakte verstoord. In 1839 werden er 20.000 kisten opium in beslag genomen en vernietigd, waarna de
Britten oorlogsschepen naar China stuurden: de Eerste Opiumoorlog. De Chinese vloot had geen schijn van kans.
Ongelijke Verdragen
De Eerste Opiumoorlog werd in 1842 verloren door China. De Britten stelden een vredesverdrag op, maar het Verdrag van
Nanking kan worden beschouwd als een van de eerste Ongelijke Verdragen.
Consequenties voor China:
Verplichting betalen flinke schadevergoeding
5 Chinese havens moesten worden opengesteld voor Britse handelaren
Hongkong werd Britste kroonkolonie
Hierna probeerde Frankrijk, de VS en Rusland hetzelfde te doen in China. Rusland zag Mantsjoerije (noordoosten van China)
als onderdeel van haar invloedsfeer en legde een spoorlijn aan. Voor buitenlanders in China werd extraterritorialiteit
geregeld. Hierdoor verloren Chinese handelaren, schippers en ambachtslieden inkomsten en werd de Chinese bevolking
ontevreden. In 1856 begon de Tweede Opiumoorlog, die weer door China werd verloren en waardoor buitenlanders nog
meer vrijheid kregen. In 1894 was er een oorlog tussen China en Japan, omdat ze allebei macht wilden over Korea, die werd
gewonnen door Japan. Hierdoor waren er weer consequenties voor China.
Opstanden
Doordat de macht nu voornamelijk bij buitenlandse mogendheden lag, faalde de keizer in zijn gezag en nam het verzet
daartegen toe. Tussen 1851 en 1868 waren er twee grote volksopstanden:
1. Taipangopstand: Hong was een man die er niet in geslaagd was om mandarijn te worden, waarna hij groepen
ontevreden boeren wist te mobiliseren en een revolutie tegen de keizer wilde doorvoeren. Deelnemers lieten zich
inspireren door Hong en elementen uit het christendom, confucianisme en nationalisme. De Taipingrebellen
kregen een groot deel van China in bezit.
2. Ninanopstand: in het noorden van China waren grote problemen door overstromingen van de Gele Rivier. Boeren
kwamen in opstand door middel van gewapende acties tegen grootgrondbezitters en ambtenaren.
Met moeite en buitenlandse hulp werden de opstanden onderdrukt, maar honderden steden waren verwoest en twintig
miljoen Chinezen hadden het niet overleefd. Hierdoor gingen sommige Chinezen zich beseffen dat moderniseringen nodig
waren. In 1861 startte de Zelfversterkingsbeweging: zij zorgen voor militaire en technische modernisering.
Bokseropstand
De keizer besloot dat er hervormingen moesten komen, maar niet iedereen was het hiermee eens. De keizerin-weduwe Cixi
steunde de conservatieven en had veel macht doordat ze regelmatig als regentes over China heerste. Ook in 1898 nam ze
de macht weer over en draaide de hervormingen van de keizer terug. Eind jaren negentig van de 19 e eeuw ontstond er een
beweging in Noord-China die ervan overtuigd was bovennatuurlijke krachten te hebben. De Boksers (genoemd naar hun
gevechtstechniek) gebruikten geweld tegen westerse imperialisten, omdat zij schuldig zouden zijn aan het economische en
sociale verval van China. Nadat in 1900 de ambassadewijk doelwit was geworden, grepen internationale troepen in en
werden de Boksers verslagen, waarna China weer een Ongelijk Verdrag moest accepteren.
Revolutie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sewijnen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.