Week 1: Werkgeversaansprakelijkheid (Arvin Kolder)
Artikel 7:658 BW: klassieke arbeidsongevallen.
Art. 7:658 BW: ‘in uitoefening van’ + tekortschieten preventie.
Het gaat om ‘’alles of niets’’
Structuur van art. 7:658 BW:
I. Werknemer moet aantonen dat hij schade heeft geleden ‘in de uitoefening van’
zijn werkzaamheden.
II. Werkgever is voor die schade aansprakelijk, TENZIJ:
• Naleving zorgplicht (bewijslast werkgever, lid 2)
• Opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer (beperking eigen schuld
werknemer) (Pollemans/Hoondert à altijd noemen indien dit niet aan de orde
is)
Art. 7:611 BW geldt als vangnet.
à Let op: belangrijke drieslag.
1) ‘In de uitoefening van de werkzaamheden’
Er moet sprake zijn van een functionele samenhang met het werk.
- Deze wordt snel gegeven à moet ruim worden uitgelegd.
Algemene gezichtspunten: (altijd even een aantal belangrijke noemen op het tentamen)
- Aard van het ongeval, tijdstip, locatie, betrokken hulpmiddelen?
- Heeft werkgever zeggenschap over de situatie waarin de schade is ontstaan?
- Hebben de werkzaamheden de gelegenheid geschapen?
Rechtspraak:
Fransen/Pasteurziekenhuis:
- Werknemer hoeft de toedracht van het ongeval niet te bewijzen. Je moet alleen
aantonen dat je schade hebt geleden in de uitoefening van je werkzaamheden. Er
hoeft dus niet vast te staan welke aan welke oorzaak het ongeval te wijten is.
- Toedracht is slechts van belang voor werkgever:
o ‘Onduidelijkheid omtrent de toedracht leidt tot een ruimere bewijslast/een
groter bewijsrisico voor de werkgever’
o ‘Werkgever moet toedracht bewijzen voor zover hij zich wil beperken tot
bewijs nakoming van op dit specifieke ongeval toegespitste verplichtingen’
Van Uitert/Lasschuijt: (werknemer valt van dak, afgeweken van gegeven opdracht)
- Een tijdens diensttijd op de werkplek eigenmachtig of in strijd met instructies van zijn
werkgever handelende werknemer, plaatst zichzelf niet buiten de werkingssfeer van
art. 7:658 BW.
Klim over hek:
- De schade is ontstaan terwijl de medewerker bezig was het terrein te verlaten à
hiermee is voldoende vast komen te staan dat de schade is opgetreden in de
uitoefening van het werk in de zin van art. 7:658 BW.
,- Werkgever zeggenschap over de veiligheid op dit terrein.
Inrijden parkeergarage: (roldeur op helm)
Verlaten bedrijfspand:
- Gebouw moet betreden worden via voorterrein. Voorterrein is geen openbare weg,
maar wel vrij toegankelijk.
- De aanwezigheid van werknemer op voorterrein houdt voldoende functioneel verband
met haar werkzaamheden om het als ‘arbeidsplaats’ te kwalificeren.
- Werkgever heeft zeggenschap over (het onderhoud van) het voorterrein.
Beroerte op het werk:
- Het toevallig krijgen van een beroerte op het werk valt niet onder schade geleden in
de uitoefening van de werkzaamheden als bedoeld in art. 7:658 BW.
- Het is wel tijdens de uitoefening, maar niet in de uitoefening van de werkzaamheden.
2) Zorgplicht
De werkgever dient ingevolge dit artikel die maatregelen te nemen die redelijkerwijs nodig
zijn om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden
schade lijdt.
- Wat van de werkgever in redelijkheid mag worden verwacht, hangt af van de
omstandigheden van het geval.
In acht nemen op het tentamen:
- Zorgplicht is (zeer) streng, niet snel aan voldaan.
- Er geldt een hoog niveau van veiligheid voor wat betreft de werk(plek) en de inrichting
daarvan, alsook m.b.t. instructies
- Altijd een aantal relevante arresten noemen uit dit schema (!!!)
- Klederluik. Niet-inachtneming van de oplettendheid:
o Waarschijnlijkheid dat de schade zal ontstaan
o Aard en omvang van de gevreesde schade
o Bezwaarlijkheid van voorzorgsmaatregelen
o Aard van de gedraging
- Arbo-normen gelden als minimumnorm.
‘Huis-, tuin en keukensfeer’
- Als richtsnoer kan worden aangenomen dat geen waarschuwing nodig is voor
algemeen bekende gevaren en voor niet als gevaarlijk te kwalificeren situaties die zich
buiten de werkplek op dezelfde manier kunnen voordoen.
Rol voor Arbo-regelgeving:
- Art. 3.11 lid 1 Arbobesluit: vloeren van arbeidsplaatsen zijn zoveel mogelijk vrij van
oneffenheden en gevaarlijke hellingen en zijn voorts zo veel mogelijk vast, stabiel en
stroef.
- Art. 3.14 lid 1 Arbobesluit: de verbindingswegen op de arbeidsplaats zijn zodanig
gelegen en ingericht dat zij op eenvoudige wijze, veilig en overeenkomstig hun
bestemming, door voetgangers en voertuigen of transportmiddelen kunnen worden
gebruikt.
,Rechtspraak:
Bayar/Wijnen:
- Machine die bij bediening daarvan ernstige gevaren kan opleveren.
- Het waarschuwen voor gevaren is niet reeds voldoende. Ervaringsfeit leert dat routine
onvoorzichtigheid met zich meebrengt.
- Onvoorzienbaarheid is niet beslissend
- Maatregel achteraf à waarom niet vooraf?
- Werkgever dient eerst afdoende preventieve maatregelen te onderzoeken. Kan dat
niet, dan (pas) effectief waarschuwen. (Jetblast)
Val van dak:
- Juist ervaren werknemers zijn niet altijd voorzichtig en verdienen bescherming
(ervaringsfeit ‘onvoorzichtigheid’ werknemer) à instructies (en wijzen op gevaren)
gelden ook voor ervaren werknemers. Dit doet daar niets aan af.
- Werknemer moet niet slechts veiligheidsmateriaal verschaffen, maar – als de
omstandigheden daar om vragen – er ook op toezien dat werknemers dit
daadwerkelijk en op de juiste wijze gebruiken als de omstandigheden waaronder
gewerkt moet worden daarom vragen.
Lossen in Spanje (HR): (teen onder lepels heftruck)
- Als direct toezicht niet mogelijk is, dient werkgever zo nodig aanvullende
veiligheidsmaatregelen te treffen.
- Feit dat werknemer wat geïnstrueerd doet niet af aan deze zorgplicht.
- Rekening houden met ‘ervaringsfeit’
- Niet enkel instrueren, maar ook veiligheidsschoenen verstrekken
- Art. 7:658 BW vergt een hoog veiligheidsniveau van de betrokken werkruimte,
werktuigen, gereedschappen en kleding alsmede van de organisatie van de
werkzaamheden en toezicht houdt op behoorlijke naleving van de door hem gegeven
instructies.
Lossen in Spanje; na verwijzing (Hof den Haag):
Gestoken beveiligingsmedewerker:
- Géén schending zorgplicht art. 7:658 BW.
- Er was een instructie. Werkgever had verder niets kunnen doen om het te voorkomen.
‘Huis-, tuin en keukensfeer’:
Val van trap:
- Voor alledaagse activiteiten en daaruit voortvloeiende alledaagse risico’s zijn in
beginsel geen nadere maatregelen of voorzieningen vereist.
o Er zijn aanvullende omstandigheden vereist. Denk aan: met zware
gereedschapskist de trap op en af, dit is niet alledaags.
- Werkgever had in algemene zin maatregelen getroffen om het gevaar van vallen en
struikelen op de werkvloer tegen te gaan.
Opnemen waterstand in put:
,- Het dagelijks in- en afdalen in een 62 centimeter diepe put zonder afstapje of
trappetje betreft naar het oordeel van het hof ene situatie die in normale huis-, tuin-
en keukensituaties niet pleegt voor te komen
Rol voor Arbo-regelgeving:
Oneffenheid bouwplaats:
- Art. 3.11 Arbobesluit is ook van toepassing op bouwplaatsen (art. 3.26)
- Een niveauverschil van 30 cm naast de voordeurdrempel is te beschouwen als een
oneffenheid die ingevolge art. 3.11 zoveel mogelijk moet worden vermeden.
Zorgplicht voor werkgever.
- Werkgever moet rekening houden met algemene ervaringsfout dat ervaren
werknemers niet steeds de noodzakelijke voorzichtigheid zullen betrachten.
Struikelen in strandtent:.
- Werkgever moest nader bewijs leveren over of de strantent voldeed aan de daaraan te
stellen eisen.
- Werknemers lopen in strandtent met borden, bestek en glazen, en bij een val is een
risico van snijwonden niet uitzonderlijk.
- Vervolg op deze zaak:
o Gebreke van nadere bewijslevering à het hof gaat er vanuit dat de vloeor
een verhoogd gevaar opleverde voor onbalans of zwikken en daarmee niet
voldeed aan de daaraan op grond van art. 7:658 lid 4 BW te stellen eisen.
Werkgever heeft zorgplicht geschonden.
______________________________________________________________________
Uitglijden wasserette:
- Werkgever moet zodanige maatregelen treffen om te voorkomen dat een werknemer
in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade zou lijden als gevolg van een val
door gladheid.
- De omstandigheid dat de werkgever al veiligheidsmaatregelen (veiligheidsschoenen)
heeft genomen, brengt nog niet mee dat de werkgever zich van zijn voormelde
verplichtingen heeft gekweten of dat het treffen van andere, meer effectieve,
maatregelen met hetzelfde doel (leggen van rubberen matten) niet van hem kon
worden gevergd.
Tankende chauffeur:
- Zorgplicht werkgever o.g.v. art. 7:658 BW niet beperkt tot ‘arbeidsplaats’ in de zin van
Arbeidsomstandighedenwet à zorgplicht geldt ook ten opzichte van de werknemer
voor zover deze in de uitoefening van zijn werkzaamheden komt op plaatsen die niet
kunnen worden aangemerkt als ‘arbeidsplaats’
- Werkgever heeft in deze zaak geen zorgplicht geschonden.
i) Werknemer ervaren beroepschauffeur die redelijkerwijs op de hoogte kan zijn
van de gevolgen van knoeien met diesel bij tanken.
ii) Het is van algemene bekendheid dat er met enige regelmaat wordt geknoeid
op tankstations
iii) Werknemer kende de situatie ter plaatste
, iv) Er was vanuit de werkgever geen opdracht om bij dit tankstation te tanken (er
bestond wel een voorkeur)
Fietsende thuiszorger:
- Zorgplicht van art. 7:658 BW geldt ook voor plaatsen waar de werknemer in
uitoefening van zijn werkzaamheden komt die kunnen worden aangemerkt als
‘arbeidsplaats’. In dit geval ging het om een openbare weg.
- In geval van een openbare weg kan de zorgplicht van art. 7:658 BW meebrengen dat
de werkgever ten aanzien van de uitoefening aldaar van de werkzaamheden
maatregelen treft en aanwijzingen geeft om zoveel mogelijk te voorkomen dat de
werknemer schade lijdt.
- Wanneer het gaat om gevallen waarin een werknemer in de uitoefening van de
werkzaamheden deelneemt aan het wegverkeer, zal de omvang van de zorgplicht van
de werkgever slechts beperkt kunnen zijn.
Struikelende postbode:
- Het gaat hier om een uitzondering op de in art. 7:658 BW neergelegde regel dat de
werkgever slechts voor arbeidsongevallen aansprakelijk is indien hij is tekortgeschoten
in zijn zorgplicht ter voorkoming van ongevallen, welke uitzondering niet tot een te ver
gaande aantasting van die regel mag leiden.
Geweld TBS-patiënt:
- Vaststaat dat de werknemer in uitoefening van zijn werkzaamheden schade heeft
geleden. Het is aan TBS-instelling als werkgever te stellen en zonodig te bewijzen, dat
zij al die maatregelen heeft genomen en al die aanwijzingen heeft gegeven die
redelijkerwijs nodig waren om de schade te voorkomen.
- Aan de stelplicht van werkgever dienen hoge eisen te worden gesteld nu het gaat om
een ongeval, met letselschade tot gevolg, dat voortvloeit uit een gevaarzettende
situatie die rechtstreeks verband houdt met en inherent is aan de uitvoering van de
werkzaamheden van de werknemer in de TBS-instelling, waaraan hij zich vanwege zijn
specifieke functie niet kan onttrekken.
- Met art. 7:658 niet beoogd een absolute waarborg te scheppen voor bescherming van
de werknemer, ook niet wanneer de werkzaamheden bijzondere risico’s van
ongevallen meebrengen.
Val van steiger:
- Vaststaat dat werknemer in uitoefening van zijn werkzaamheden schade heeft
geleden. Werkgever moet stellen en bewijzen.
- Het ging om een intrinsiek gevaarlijke situatie, waarin een aanzienlijk risico op vallen
van grote hoogte bestaat en daarvan te verwachten letsel ernstig kan zijn, moeten er
hoge eisen worden gesteld aan de door de werkgever te nemen maatregelen om de
werknemer tegen dat risico te beschermen.
- Zorgplicht gaat niet zo ver dat ze op elk moment toezicht moeten houden, maar neemt
niet weg dat van de werkgever wel een zekere mate van toezicht op de daadwerkelijke
naleving in de praktijk van algemene instructies, waarschuwingen, richtlijnen en
veiligheidsnormen mag worden verwacht.
, o Bijvoorbeeld aan begin van de klus of steeksproefgewijs moeten
waarschuwen voor de specifieke gevaren en controle uitoefenen op
naleving van instructie van aangelijnd werken.
Uitglijden caissière:
- Het begrip ‘werkzaamheden’ en ‘werkplek’ moeten ruim worden opgevat.
- Arbeidsplaatsen moeten veilig toegankelijk zijn en moeten veilig kunnen worden
verlaten.
- De boodschappen werden gedaan op de werkplek, voordat zij het filliaal na afronding
van haar werkzaamheden op de werkplek, welke werkplek zij die dag nog niet had
verlaten à geldt ‘in de uitoefening van werkzaamheden’
o Werkgever nog zeggenschap over werkplek. Werknemer moet veilig de
werkplek kunnen verlaten.
- In supermarkt veel producten verplaatst, grote kans op vallen van boodschappen.
Vloer wordt rond sluitingstijd schoongemaakt, dus kans op vallen rond sluitingstijd is
het grootst. Schoonmaakprotocol ontbreekt. Geen eisen aan schoeisel à zorgplicht
geschonden.
3) Opzet & bewuste roekeloosheid
Er vindt zelden een geslaagd beroep op opzet en bewuste roekeloosheid plaats.
Rechtspraak:
Pollemans/Hoondert: Standaardarrest, dit altijd noemen op het tentamen!
- Van bewust roekeloos handelen van de werknemer is pas sprake, indien deze zich
tijdens het verrichten van zijn onmiddellijk aan het ongeval voorafgaande gedraging
van het roekeloos karakter van die gedraging daadwerkelijk bewust is.
- Als je na 10 keer waarschuwen voor de 11e keer het dak op gaat, dan ben je je hiervan
niet bewust.
- Geen enkele aanspraak op schadevergoeding als het ongeval in belangrijke mate aan
zijn bewuste roekeloosheid is te wijten.
o De opzet of bewuste roekeloosheid moet in zodanige mate tot het ongeval
hebben bijgedragen dat het tekortschieten van de werkgever in diens
verplichtingen daarbij als oorzaak in het niet valt.
City Tax/De Boer:
- De zgn. omkeringsregel ziet slechts op de verdeling van de bewijslast ter zake van
causaal verband tussen de gedraging en de schade en niet op de verdeling van de
bewijslast m.b.t. de vraag of de werknemer opzettelijk of bewust roekeloos heeft
gehandeld.
- 7:661 BW à werknemer in beginsel niet aansprakelijk voor de door hem aan de
werkgever toegebrachte schade, tenzij sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid.
Bewijslast bij werkgever.
- Bewuste roekeloosheid 7:658 en 7:661 BW dezelfde strekking.
Diabetes Koerier:
- Agressie rijgedrag werknemer à hieruit kan naar objectieve maatstaven worden
afgeleid dat deze zich onmiddellijk voorafgaand aan het ongeval daadwerkelijk bewust
was van het roekeloze karakter van dat gedrag.
