H13 Zenuwstelsel
13.1 Het centrale zenuwstelsel
Het zenuwstelsel kent twee delen: een centraal en een perifeer deel. Het centrale deel bestaat uit
neuronen (zenuwcellen) van de hersenen en van het ruggenmerg met hun ondersteunende cellen.
Het perifere deel bestaat uit zenuwen, bundels uitlopers van neuronen die zintuigen verbinden met
het CZS. Het CZS verbindt het dan weer met spieren en klieren.
Zowel bij de hersenen als bij het ruggenmerg is een licht en een donker deel te onderscheiden. De
grijze stof, afkomstig van de cellichamen van de miljarden neuronen zorgt voor de donkere kleur. De
witte stof, myeline (witgeel en vettig), veroorzaakt de lichte kleur. In de hersenen liggen de
cellichamen aan de buitenzijde en de uitlopers met myeline aan de binnenzijde; in het ruggenmerg is
dat andersom.
Om de hersenen onder andere te beschermen tegen ongewenste stoffen is er een bloed-
hersenbarrière, die selectief stoffen doorlaat (actief transport).
De ruimtes tussen de endotheelcellen van de haarvaten zijn erg klein door verbindingen die tight
junctions worden genoemd. Ook spelen astrocyten een belangrijke rol bij de uitwisseling van stoffen
tussen het bloed en het hersenvocht. Astrocyten, ofwel gliacellen, zijn steuncellen met veel uitlopers
die een vrijwel gesloten kring rondom de haarvaten vormen.
De grote hersenen bestaan uit twee helften die met elkaar verbonden zijn via de hersenbalk. Grote
aantallen neuronen uit allerlei delen van de hersenen geven hun informatie aan elkaar door. Dat
gebeurt in het grijze deel, de hersenschors. Alle informatie uit de omgeving gaat via zintuigen,
zenuwen, ruggenmerg en hersenstam naar de grote hersenen. Die ordenen en verwerken de
informatie. Andere functies van de grote hersenen zijn, logisch redeneren, je wil, bewustzijn (de
geheugenfuncties en de emoties behoren tot hun takenpakket).
Elk type zintuig heeft een eigen primair en secundair gebied in de schors van de linker- en de
rechterhersenhelft. Hoe omvangrijker en complexer de informatiestromen zijn, des te groter de
sensorische centra. De primaire motorische schors bestaat uit kleine gebieden met neuronen die
allemaal een eigen groep spieren aansturen. Deze is verbonden met gebieden in de secundaire
motorische schors. De secundaire motorische schors bevat informatie over hoe de spieren hun
bewegingen gecoördineerd kunnen uitvoeren. De motorische schors van de rechterhersenhelft
bestuurt de linkerzijde van het lichaam en andersom. Lichaamsdelen die nauwkeurige bewegingen
moeten uitvoeren nemen een groot deel van de primaire motorische schors in.
Alle informatie uit je zintuigen, behalve de geurinformatie, gaat via de thalamus naar je
hersenschors. Dit hersendeel selecteert welke impulsen van zintuigen naar verschillende gebieden
van de hersenschors gaan.
Alcohol stimuleert de vorming van dopamine, een stof die boodschappen van neuronen doorgeeft.
Alcohol maakt je ook slaperig. Dit komt doordat een andere neurotransmitter, GABA, door de alcohol
langer aan zenuwcel remmende receptoren gebonden blijft. Door GABA functioneert de thalamus
minder goed.
De hypothalamus is betrokken bij de homeostase, onder andere door het aansturen van de
hypofyse. De hypofyse stuurt dan weer hormoonklieren aan die hormonen afgeven. De
hypothalamus bevat ook de thermostaat voor het regelen van je lichaamstemperatuur en je
biologische klok.
De kleine hersenen spelen vooral een rol in het coördineren van bewegingen. De coördinatie vindt
plaats in nauwe samenwerking met de grote hersenen, de hersenstam en het ruggenmerg.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 6045. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.