Inleiding in de Forensische Psychiatrie en Psychologie
Inleidend college 17-11-2021
Forensische psychiatrie: het grensvlak tussen psychiatrie en strafrecht. In boeken vaak een
bredere opvatting: de hele grens tussen psychiatrie en het (straf)recht.
Voorbeeld toerekeningsvatbaarheid: Breivik. Er zijn nu drie caterorieën
toerekeningsvatbaarheid, vroeger waren dit er zelfs vijf.
Er is nog steeds heel veel onduidelijkheid wat betreft ontoerekeningsvatbaarheid, de drie
niveaus en de criteria voor ontoerekeningsvatbaarheid.
Casuïstiek voorbeeld: ‘Bijenkorfmoeder’. Zie powerpoint. Ze was ervan overtuigd dat
Satannisten achter haar en haar dochter aanzaten, ze deed het om haarzelf en haar dochter
te beschermen tegen het lijden. Ze handelt naar haar waanideeën.
Wanen en hallucinaties zijn beiden een vorm van psychose.
Casuīstiek voorbeeld 2: ‘Jack de Prikker’. Stak mensen zomaar in hun hals, volgens hem
omdat stemmen hem vertelden dat te doen. Deze man was nog steeds niet
toerekeningsvatbaar en moest niet worden gestraft, maar de maatschappij moest wel tegen
hem beschermd worden.
Waarom is er forensische psychiatrie maar niet bijv. forensische cardiologie?
Op de meeste gebieden gaan mensen minder doen als ze ziek zijn, bij psychiatrie kan je ook
extra of nieuw gedrag ontwikkelen door ziekte.
Het strafrecht zelf heeft ook betrekking op de psychiatrie, omdat ze weten dat stoornissen
invloed kunnen hebben om iemands gedrag. Die is van belang voor de mate waarin wij
mensen verantwoordelijk achten voor hun gedrag en voor de mate van het risico van
herhaling.
Syndroom vs. Ziekte
Psychiatrische ziektebeelden lijken meer op syndromen, het samengaan van symptomen bij
elkaar. Er zijn namelijk geen ‘depressie-cellen’ te zien, zoals dat bij andere ziektes wel is.
,Inleiding in de Forensische Psychiatrie en Psychologie
Inleidend college strafrecht voor niet-juristen 17-11-2021
Strafrecht
In NL bestaat het recht uit publiekrecht (overheid oefent macht uit) en privaatrecht (burgers
en overheid in rechten gelijkwaardige verhouding).
Nederlandse rechtsorde anders dan Suits:
Civil law
Geen jury
Geen pruiken
Geen dissenting/concurring opinions
Strafrecht valt weer onder te verdelen in materieel strafrecht en formeel strafrecht.
Materieel strafrecht:
- Welk gedrag is strafbaar?
- Onder welke voorwaarden?
- Welke straffen zijn er?
- Wetboek van Strafrecht
- Staat ook in bijzondere wetten (bv. De Opiumwet)
Formeel strafrecht:
- Regels voor opsporing, vervolging en berechting (vooral voor recherche)
- Wetboek van Strafvordering
, - Staat ook in bijzondere strafwetten
Naast Nederlandse wetten heb je ook nog het Europees Verdrag voor de Rechten van de
Mens. Hierin zijn allerlei fundamentele rechten voor de mens opgenomen.
Het Nederlandse stafrecht: beginselen (= uitgangspunten)
- Vervolgingsmonopolie OM (geen eigenrichting, dus burgers nemen geen wraak op
elkaar, alles gaat via OM)
- Legaliteitsbeginsel (materiaal: geen straf zonder wet, formeel: opsporing mag niet
anders plaatsvinden dan hoe de wet het voorschrijft)
- Onschuldspresumptie (onschuldig tot tegendeel is bewezen)
- Nemo tenetur (je hoeft niet mee te werken aan je eigen veroordeling, zwijgrecht)
- Recht op een eerlijk proces (advocaat, tolk, ect.)
- Subsidiariteit (het meest geschikte middel)
- Proportionaliteit (geen grotere inbreuk dan nodig)
Het strafproces
Strafproces bestaat uit:
1. Voorbereidend onderzoek
2. Onderzoek ter terechtzitting
3. Beraadslaging en uitspraak
4. Rechtsmiddelen
5. Tenuitvoerlegging
De opsporing (valt onder voorbereidend onderzoek)
- Onderzoek naar een strafbaar feit
- Bijvoorbeeld na aangifte
- Onder leiding van de officier van justitie
- Belangrijke rol rechter-commissaris
- Een verdachte komt in beeld
De vervolging
- Opportuniteitsbeginsel: het OM hoeft niet te vervolgen
- Sepot
- Transactie (zelfde als strafbeschikking, maar verdachte bekent geen schuld)
- Strafbeschikking (bijv. boete, OM doet zaak af zonder dat er een rechter aan te
pas is gekomen)
- Art. 12 Sv (om het alsnog voor de rechter te krijgen)
- Dagvaarding verdachte voor de rechter brengen
Het onderzoek ter terechtzitting
- Enkelvoudige (een rechter) of meervoudige kamer (drie rechters)
- Procesdeelnemers:
o Advocaat
o Verdachte
o Getuigen
o Deskundigen
, o Slachtoffers/nabestaanden
Beraadslaging en uitspraak
- Het geheim van de raadkamer (rechters mogen niet aan de buitenwereld
vertellen wat ze met elkaar over de zaak hebben besproken)
- De rechter moet een beslissing nemen!
- Uitspraak binnen een redelijke termijn
- Hoger beroep
Hoger beroep:
- Eerste aanleg: de rechtbank
- Hoger beroep: het Gerechtshof
- Cassatie: de Hoge Raad
o Alleen rechtsvragen, vragen over het recht en niet over de feiten
o Meestal geen zitting
Tenuitvoerlegging
- Dader moet straf ondergaan
De beslissing van de strafrechter
Het beslissingsschema van de rechter:
- Art. 348 Sv formele vragen (proces)
- Art. 350 Sv materiele vragen (inhoud)
Formele vragen:
- Is de dagvaarding geldig?
- Is de rechter bevoegd?
- Is de OvJ ontvankelijk? (is er een relevante zaak, verdachte niet dood?)
- Zijn er redenen om de vervolging te schorsen? Vb: fysiek of mentaal te ziek om
vervolgd te kunnen worden.
Materiele vragen:
- Is het feit bewezen?
- Is het feit strafbaar? (rechtvaardigingsgrond)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper floor-. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.