Samenvatting
Literatuur en Cultuur van 1800 tot Heden Samenvatting
Alle informatie die je nodig hebt voor het eerste tentamen van Nederlandse Literatuur en Cultuur van 1800 tot Heden, van eerste zes colleges. Overzichtelijk samengevat.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
Voorbeeld 3 van de 17 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Invloed 18e op de 19e eeuw- Hoewel veel genootschappen eind 18e eeuw ter ziele gaan, bleven sommige ook in de 19e
eeuw bestaan: de sociabiliteit van de achttiende eeuw werd in de negentiende eeuw
voortgezet.
- Belangrijke genootschappen: Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, Hollandsche
Maatschappij van Fraaije Kunsten en Wetenschappen.
- Belang van de orale cultus in de negentiende eeuw, literatuur = bedoeld voor de voordracht.
Invloed van de briefroman op de 19e eeuw
In de briefroman wordt het verhaal verteld door middel van brieven die verschillende
personages aan elkaar schrijven. Dit betekende een kleine revolutie voor het genre roman. In
avonturenromans draaide alles om avonturen en anekdotes, in de briefroman om gedachten,
gevoelens en de psychologie van de personages. Meestal waren dat ‘normale’ burgers, jonge
mensen die op het punt stonden de volwassen wereld te betreden en die worstelden met de
verantwoordelijkheden die daar bij hoorden. Briefromans werden gewaardeerd vanwege hun
opvoedende waarde.
- De briefroman gaat ten onder, ongeveer gelijktijdig met het overlijden van Wolff en Deken
in 1804.
- Maar: de roman blijft als genre bestaan – in de vroege negentiende eeuw komt de historische
roman tot bloei.
- In de tweede helft van de negentiende eeuw groeit de roman uit tot het belangrijkste genre.
- Naturalisme – ontstaan van de moderne roman.
- Roman vandaag de dag.
Invloed van ontwikkeling van het gevoel op de 19e eeuw
- Sentimentalisme als literaire stroming verdwijnt weer tegen het einde van de achttiende
eeuw.
- Invloed politieke gebeurtenissen – liet weinig ruimte voor experimenteren met gevoelens.
- Tegelijkertijd: het sentimentalisme kan worden gezien als een opmaat naar de Romantiek,
waarin gevoel en verbeelding centraal komen te staan.
- Jaren 1830-1840 en met de Tachtigers: explosie van gevoelens in de Nederlandse literatuur.
Schema Abrahams
Het schema van M.H. Abrams is belangrijk in de
Romantiek. Het legt een verbinding tussen
werk/universum, werk/lezer en werk/auteur.
Dit verschilt in elk tijdperk.
Werk en auteur
De verhouding tussen werk en auteur is heel
anders in de 19e eeuw dan in de moderne tijd. De
‘auteur’ bestond eigenlijk nog niet. Je was
namelijk niet fulltime auteur, maar het was iets
wat je naast je normale werk deed. Schrijven was
een nevenfunctie.
,Orale literatuur was dermate meer belangrijk in die tijd. Het was bekender: sprekers, optredens,
toneel. Orale literatuur was ook veel populairder, vaak was de tekst al meerdere malen
voorgedragen voordat deze op papier werd gezet. Literatuur uit de Romantiek wordt vaak als
saai bestempeld, omdat het als een platte geschreven tekst ook saai is. Een tekst komt het best
tot zijn recht als deze wordt voorgelezen.
Schrijvende vrouwen in deze tijd zijn eigenlijk geen item. Als vrouw was het niet onmogelijk om
te schrijven, maar je moest vooral het huishouden doen.
Werk en lezer
De verhouding tussen het werk en de lezer was lastig. Mede omdat orale literatuur populairder
was. Boeken waren erg duur en ook moeilijk te verkrijgen.
Werk en universum
Het lijkt een open deur, maar teksten uit de romantiek zijn niet te begrijpen zonder de context te
kennen. Het moet met de juiste tijdsgeest en de juiste context gelezen worden. Juist in deze tijd
zijn werken vaak een reactie ergens op of een aanzet ergens toe.
Benaderingen van de literatuur
1. Structuralistische benadering
- Objectieve analyse van de structuur van het werk. De focus ligt hier op het werk en niet op wat
erbuiten is. We beschouwen de context en de omstandigheden dus als onbekend of irrelevant.
Een metafoor hiervoor is de glazen sneeuwbol, we kijken alleen naar wat erin zit.
(Close reading, immanente literaire evolutie)
2. Onderzoek naar ontstaansgeschiedenis
- Verhouding werk/schrijver, werk/bronnen, werk/werkelijkheid.
- Waar is het werk op gebaseerd?
3. Receptieonderzoek
- We bekijken hier hoe het werk ontvangen is.
- Wat is de relatie tussen werk en lezer?
In de Romantiek bestonden er wel kranten, maar hierin stonden geen recensies. In tijdschriften
kwamen we die wel tegen. Er waren twee belangrijke tijdschriften in die tijd. Het belangrijkste
was Vaderlandsche letteroefeningen. Het was geen literair tijdschrift en de boeken die besproken
werden, waren dan ook niet grandioos. Het had een suf karakter en het andere tijdschrift De Gids
verzette zich hier dan ook tegen. Het had als ondertitel ‘nieuwe vaderlandsche letteroefeningen’.
Als je ergens ‘nieuwe’ voor zette, maakte je het eigenlijk belachelijk. De Gids besprak wel literaire
boeken.
4. Sociologische benadering (misschien wel de belangrijkste)
- Wat is de functie van literatuur in de maatschappij?
- Wat is de relatie tussen werk en werkelijkheid?
In de eerste helft van de Romantiek was de literatuur een beetje saai en voorschrijvend, maar
daarna kwam de echte romantische schoonheid naar voren (l’art pour l’art). Met die kennis
vraagt de sociologische benadering zich af: Is deze tekst een politieke boodschap, heeft het
betekenis, is er meer? Of is het gewoon kunst?
De 19e eeuw als een sprookje
, Kunst was een idylle in de 19e eeuw. Veel kunstwerken leken perfect en sprookjesachtig. Ze
bootsten de werkelijkheid na, het was namelijk ook wel ergens zo. Er was een aantal steden in
het westen, en tussen die steden lag enkel landbouw. Een paar dorpjes, en in de rest van het land
was er vooral bebossing. Er waren geen goede wegen, dus reizen met een koets was erg
oncomfortabel (in tegenstelling tot wat televisie ons probeert te vertellen) en er werd daarom
meestal gereisd met een trekschuit. Jacob van Lennep schreef in zijn dagboek over zijn reizen
door Nederland.
Het sprookjesachtige idee komt ook terug in de literatuur. Iedereen lijkt gelukkig. Het 19 e-
eeuwse ideaal is: familie, huis, gezin, kinderen, etc.
Schaduwzijden
De 19e eeuw was natuurlijk niet alleen maar een sprookje: honger, armoede, dood. Nederland is
in het echt een ontwikkelingsland. Er is slechte hygiëne, mensen eten erg slecht. Er is ook
kindersterfte (zeker 50% gaat dood) en er heersen ziektes als de tyfus.
Deze schaduwzijden zien we erg weinig terug in de literatuur. Nicolaas Beets is één van de
weinige schrijvers waarbij je wel veel ervan terugziet. Hij heeft in Camera Obscura bijvoorbeeld
een tekst geschreven waar TBC in voorkomt.
Grote scheiding tussen arm en rijk
Beets schreef hierover in Hildebrand. Ook is hier nog wel wat kunst over gemaakt, terwijl je het
eigenlijk niet vaak terugziet. Voorbeeld: De soepuitbreiding – Wybrand Hendriks.
Kinderarbeid
Kinderarbeid is groot in deze tijd. Zeker in de lakenfabrieken werken veel kinderen. Zij hebben
kleine vingertjes en kunnen daarom goed peuteren. Kinderen zaten vaak tot 18 uur lang in de
fabrieken te werken. in 1874 komt pas het Kinderwetje van Houten. Dit pakt nog geen eens alles
aan. De roman Fabriekskinderen van Jacob Jan Cremer zorgde voor bekendheid.
Seksualiteit
De 19e eeuw wordt ook wel de gemaskerde eeuw genoemd. De romantiek lijkt twee gezichten te
hebben, het is een tijd van gespletenheid. Ook dit is terug te zien in de seksualiteit. In deze tijd
geloofde men van harte dat masturberen ervoor zorgde dat je het levensgeluk kwijtraakte.
Daarom was het vrij normaal om naar de hoeren te gaan. Mannen namen zelfs hun kinderen
mee. Hogere vrouwen hadden echter geen idee. Toen de zoon van Jacob van Lennep ging
trouwen, was zijn vrouw blij totdat ze erachter kwam wat er ging gebeuren op de
huwelijksnacht: ze had er nog nooit van gehoord. Hier tegenover staan de mannen die dagelijks
in aanraking kwamen met prostitutie.
Samenvattend, is de Romantiek dus een tijd met twee gezichten. Armoede tegenover rijkdom,
sprookjes tegenover hun schaduwzijden. Het leek zo goed, maar er was kinderarbeid, prostitutie
en een grote hoeveelheid ziektes. Het wordt ook wel de tijd van de Victoriaanse moraal
genoemd, de tijd van de preutsheid, maar niets is minder waar.
Modern schrijverschap
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dante95. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,29. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84251 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen