Dit is een samenvatting voor de tentamen stof van periode 2 van de opleiding toegepaste psychologie. Ik heb voor dit tentamen een 9,2 gehaald met deze samenvatting. H 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 zijn samengevat.
Hoofdstuk 3: Sociale cognitie: hoe we denken over de sociale wereld
3.1 de sociale denker
Mensen zijn bijzonder goed in sociale cognitie, die verwijst naar de manier waarop mensen
over zichzelf en over de wereld denken. Om specifieker te zijn hoe mensen sociale
informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen en
beslissingen te maken.
Om te begrijpen hoe mensen over hun sociale wereld denken en hoe correct hun indrukken
zijn, moeten we onderscheidt maken tussen twee typen sociale cognitie:
- Automatische sociale cognitie: snel en automatisch denken.
- Gecontroleerde sociale cognitie: lang nadenken.
3.2 op de automatische piloot: denken zonder inspanning
Mensen nemen een nieuwe situatie vaak snel in zich op. We denken automatisch.
Automatisch denken is het onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig en zonder inspanningen
denken.
Mensen als alledaagse theoretici: automatisch denken met schema’s
Automatisch denken helpt ons nieuwe situaties te begrijpen, doordat we verband kunnen
leggen met eerdere ervaringen. Met andere woorden: we gebruiken schema’s: mentale
structuren waarmee we onze kennis over de sociale wereld organiseren. Deze mentale
structuren beïnvloeden vervolgens de informatie die we opmerken, waar we over nadenken
en die we ons herinneren. In deze schema’s bevindt zich andere mensen, onszelf, sociale
rollen en specifieke gebeurtenissen. Zo’n schema over een gebeurtenis wordt ook wel een
script genoemd.
Schema’s zijn bijzonder belangrijk wanneer we geconfronteerd worden met informatie die
op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd; ze helpen ons om de
dubbelzinnigheid te reduceren.
Hoe dubbelzinniger de informatie, hoe meer we geneigd zijn om de lege plekken op te vullen
met onze schema’s.
Welke schema’s gebruiken we? Toegankelijkheid en priming
Het schema dat in je op komt en dat bepaalt welke indruk je hebt, kan beïnvloed worden
door toegankelijkheid. Toegankelijkheid is de mate waarin schema’s en concepten zich op
,de voorgrond van ons bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze
gebruiken bij de oordelen over onze sociale wereld. Er zijn twee soorten toegankelijkheid:
- Blijvend: schema’s zijn constant actief en gereed om te gebruiken bij het
interpreteren van ambigue situaties. VB: in je omgeving is er veel alcoholisme,
waardoor je sneller denkt dat iemand dronken is.
- Tijdelijk: het is gerelateerd aan een doel dat we op dat moment hebben of een
recente ervaring. VB: je hebt een toets over psychische stoornissen, dan denk je
sneller dat iemand een stoornis heeft.
Priming: het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
kenmerk of concept verhogen. Een gedachte kan pas als primer dienen als deze toegankelijk
en van toepassing is. Ontvankelijkheid heeft ook invloed, als iemand niet agressief is wordt
die hier ook minder door getriggerd. Priming kan ook gedrag beïnvloeden.
De hardnekkigheid van weerlegde schema’s
Perseveratie-effect: bevinding dat opvattingen van mensen over zichzelf en de sociale
wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel.
Bestraffingseffect: bevinding dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan
bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve opvattingen.
Zorgen dat onze schema’s uitkomen: selffulfilling prophecy
Selffulfilling prophecy is een proces waarbij je voorspelling wordt waargemaakt.
1. Je hebt een verwachting over hoe iemand is
2. Die verwachting beïnvloed hoe je tegenover diegene gaat gedragen
3. Diegene gaat zich consistent met die verwachting gedragen
4. Zo komt die voorspelling uit
Pygmalioneffect: een positieve selffulfilling prophecy: als er positieve verwachtingen zijn van
mensen, gaan zij beter presteren.
Selffulfilling prophecy is een voorbeeld van automatisch denken.
Soorten automatisch denken
Automatisch doelen nastreven
In ons dagelijks leven kunnen doelen elkaar in de weg zitten; welk doel we dan nastreven,
kan een automatische keuze zijn. Voor een deel baseert ons onbewuste zich daarbij op
uitgangspunten die onlangs geactiveerd of geprimed zijn.
Zeigarnikeffect: het fenomeen dat niet voltooide doelen het automatische denken blijven
beïnvloeden.
,Automatisch beslissen
Te veel bewust nadenken over een keuze kan een goede beslissing in de weg staan, soms
kan een periode van afleiding ons helpen om de juiste keuze te maken. Het is echter niet aan
te raden om het bewust nadenken achterwegen te laten. In de eerste plaats moeten
mensen, wil afleiding hun beslissing verbeteren, een bewust doel hebben om een goede
keuze te maken. Daarnaast is het bewust nadenken ook belangrijk wanneer bij een bepaalde
keuze een reeks regels moet worden gevolg.
Dus samengevat: beide processen zijn belangrijk. Voor complexe informatie kun je het best
onbewust/automatisch nadenken. Voor het volgen van simpele regels denk je bewust.
Automatisch denken en metaforen over lichaam en geest
Fysieke reactie kunnen een rol spelen bij beslissingen en oordelen. Onze geest is verbonden
met ons lichaam en wanneer we aan iets of iemand denken, doen we dat refererend aan de
manier waarop ons lichaam reageert. Dit kan erg direct zoals wanneer we moe zijn we alles
negatiever zien. Maar het kan ook indirecter zoals metaforen over het lichaam en sociale
oordelen. Als voorbeeld: iets schoons wordt beschouwd als moraliteit en iets wat vies is als
immoraliteit.
Mentale strategieën en snelle aannames: beoordelingsheuristieken
We gebruiken mentale strategieën en aannames die beslissingen gemakkelijker maken. Dit
leidt niet altijd tot de beste beslissing. We passen vaak onze kennis en schema’s die we al
hebben toe. Maar voor bepaalde keuzes of beoordelingen hebben we geen kennis of
schema klaar staan. Of er zijn juist te veel schema’s en weten we niet welke we moeten
gebruiken. Op dat moment gebruiken we aannames genaamd beoordelingsheuristiek.
Beoordelingsheuristiek is de mentale aanname die mensen gebruiken om snel en efficiënt te
kunnen oordelen. Een heuristiek is niet altijd juist, maar meestal zijn ze uiterst functioneel
en praktisch.
Hoe gemakkelijk komt het voor de geest? De beschikbaarheidsheuristiek
Beschikbaarheidsheuristiek is de mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op
het gemak waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen.
Het probleem is dat het niet per se typerend hoeft te zijn voor het hele plaatje en hierdoor
kun je foute conclusies trekken.
Mensen gebruiken de beschikbaarheidsheuristiek ook als ze een oordeel moeten vellen over
zichzelf en anderen.
In hoeverre lijk A op B? De representativiteitsheuristiek
Representativiteitsheuristiek is de mentale aanname waarbij mensen iets classificeren op
grond van de mate waarin het lijkt op een karakteristiek geval.
, Er is nog een andere informatiebron die we kunnen gebruiken. Wanneer we niks weten over
iemand, dan kunnen we gebruik maken van informatie over de basisfrequentie. Informatie
over de basisfrequentie is informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende
categorieën in de populatie voorkomen.
Dingen nemen zoals ze zijn: de anker- en correctieheuristiek
Anker- en correctieheuristiek is de mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde
als beginpunt gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren. Als je
bijvoorbeeld naar een verjaardag gaat waar iemand 25 is ben je strenger dan als iemand 5
wordt.
3.3 de invloed van de cultuur
Culturele determinanten van schema’s
De inhoud van onze schema’s wordt beïnvloed door de cultuur waarin we leven. In feite zijn
schema’s een hele belangrijke manier waarmee culturen hun invloed uitoefenen, namelijk
door ons mentale structuren in te prenten die van invloed zijn op de manier waarop we de
wereld begrijpen en interpreteren. Iedereen heeft een goed geheugen voor dingen die
belangrijk voor hen zijn en waar dus goed ontwikkelde schema’s zijn.
Holistisch versus analytisch denken
De cultuur waarin wij opgroeien, beïnvloed onze denkwijzen op verschillende fundamentele
manieren. Je kunt de metafoor van de gereedschapskist gebruiken, waarin diverse
instrumenten zijn, die gebruikt kunnen worden als zij over hun sociale omgeving nadenken
en daarin opereren. Iedereen heeft hetzelfde gereedschap, maar gebruiken niet allemaal
hetzelfde.
De cultuur beïnvloedt ook de automatisch denkwijze.
- Analytische denkstijl: manier van denken waarbij mensen zich richten op de
kenmerken van objecten zonder aandacht te schenken aan de context; deze manier
van denken is gebruikelijk in de westerse wereld.
- Holistische denkstijl: manier van denken waarbij mensen zich richten op het geheel,
met name de wijze waarop objecten zich tot elkaar verhouden; deze manier van
denken is gebruikelijk in Oost-Aziatische culturen.
Deze verschillen komen vooruit uit: filosofische tradities en omgeving.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evanijhoff1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
