Leerproblemen: signalering en interventie. Wat gaan we behandelen?
- Verschil met onderwijsleerproblemen.
- Verschillende aspecten van leerproblemen.
- Welke aspecten meespelen bij het signaleren van leerproblemen.
- Selecteren van interventies en strategieën om leerproblemen (in de klas) aan te pakken.
- Hierbij proberen we op de lange termijn te werken: niet alleen wat we nu weten, maar hoe
we om kunnen gaan met wat allemaal nog gaat worden ontdekt.
- Niet een recept of script van wat te doen als…
To know what you know and what you do not know, that is true knowledge – Conficus.
Belangrijk als je werkt met kinderen!
Evidence-based practice is the integration of the best available research with clinical expertise in the
context of patient characteristiscs, culture and preferences.
Wat is evidence-based werken?
- Basis om verantwoorde beslissingen te nemen.
- Evidence based vs research based.
o Evidence: experimenteel onderzoek met daadwerkelijk gemeten effect.
o Research: bepaalde elementen worden aangemerkt als belangrijk, de behandeling
sluit hier op aan.
o Bij evidence based is er niet 1 goed antwoord. Je moet altijd zelf een afweging
maken.
- Je bent altijd zelf verantwoordelijk. Zorg dat je de tools hebt om zelf te beslissen wat goed is
en wat je moet doen.
- Kritisch artikel:
Verschillende benaderingen.
- Diagnostisch-voorschrijvende benadering.
o Diagnostic-prescriptive approach.
Je geeft een diagnostische classificatie (bijv ADHD/ASS), daaruit concludeer
je dat een bepaalde behandeling goed is.
- Handelingsgerichte diagnostiek.
o Focus op een advies kunnen geven om te handelen.
- Oplossingsgerichte benadering.
o Problem-solving approach (Response to Intervention).
o Andere kant van het spectrum.
Diagnostisch-voorschrijvende benadering.
- Je geeft een diagnose van een bepaalde conditie (bijv
ADHD/ASS).
- Interventie wordt bepaald aan de hand van de
conditie/diagnose.
1
, o Aanname dat diagnose leidt tot passende interventie.
o Diagnose/classificatie/label als beschrijving van eigenschappen, of als oorzaak van
het probleem?
- Een diagnose is een verzameling van eigenschappen waar een naam aan is gegeven. Een
diagnose kan dus niks verklaren. Iets heet zo omdat jij zegt dat het zo heet.
- Whait to fail: wachten tot problemen erger worden, dan hebben kinderen een diagnose en
kan je ze ‘opeens’ wel helpen.
o Rare constructie.
Handelingsgerichte diagnostiek.
- Vijf uitgangspunten HGD:
o Verloopt volgens systematische procedures (evidence-based)
o Is gericht op advisering.
o Hanteert een transactioneel referentiekader.
Omgeving kind is cruciaal in onderzoek naar kind.
o Acht samenwerking met school, ouders en kind cruciaal.
o Besteedt aandacht aan positieve kenmerken.
Protectieve factoren.
Zie schema voor de volgorde van werken.
Oplossingsgerichte benadering.
- Bestaat uit vier stappen.
o Probleem identificeren.
o Probleem definiëren.
o Interventies selecteren of ontwerpen.
o Interventies uitvoeren en de effecten hiervan
evalueren/monitoren.
- Probleem is geen classificatie maar verschil tussen wat je zou
verwachten en wat er daadwerkelijk gepresteerd wordt.
o Dus discrepantie tussen verwachting en werkelijkheid.
- Je test altijd de effectiviteit van wat je inzet.
- Baseline meting: aan de hand hiervan kan je checken of iets afwijkt/of je iets bereikt.
Leerstoornissen.
- Een klacht is niet hetzelfde als een probleem.
o Een leerkracht kan klagen, maar dit hoef je niet klakkeloos over te nemen. Je moet
het toetsen.
- Een probleem is geen classificatie.
o Er kan sprake zijn van veel moeite met leren lezen. Dat is een probleem. Wil niet
zeggen dat er echt sprake is van een leerstoornis.
Maar: wat doe je dan? Je moet wel iets doen met het probleem, ook al is er
geen classificatie.
- Classificatie vs ziekte-entiteit.
o Koppel dit los van elkaar. DSM is niet iets zoals een bacterie (specifieke oorzaak
gekoppeld aan specifieke verschijningsvorm).
De vraag is of we ooit wel zo ver komen, en ook of we dat wel willen.
- Classificatie gebaseerd op de DSM-5 (boek/methode).
o Gebeurt bijna altijd. We geven daarbij aan dat je de ICD-11 ook zou kunnen
gebruiken.
2
, ICD is breder: ook allerlei ziektes.
Specifieke leerstoornis DSM-5: criterium A.
Moeite met het aanleren en gebruiken van schoolse vaardigheden (taal, spelling, rekenen etc).
Problemen blijven bestaan, ondanks interventie.
- De problemen zijn dus persistent (hardnekkig).
- Langer dan 6 maanden aanwezig ondanks interventie.
- De problemen kunnen zich op meerdere vlakken voordoen.
- Uitsplitsing (op welke vlakken kan het zich voordoen):
o Onnauwkeurig of langzaam en moeizaam lezen van woorden.
o Moeite hebben om de betekenis te begrijpen van wat wordt voorgelezen.
o Moeite met spelling.
o Moeite om zich schriftelijk uit te drukken.
o Moeite met het zich eigen maken van gevoel voor en feiten rond getallen en
berekeningen.
o Moeite met cijfermatig redeneren.
Specifieke leerstoornis DSM-5: criterium B.
- De betreffende schoolse vaardigheden zijn…
o Substantieel en meetbaar slechter (onderbuikgevoel is niet genoeg).
o Vergeleken met kalenderleeftijd (peers).
o Significant negatieve invloed op schoolresultaten.
o Gestandaardiseerde prestatietests en volledig onderzoek.
Hoe ga je dit testen.
- Bij mensen ouder dan 17 jaar kan het gestandaardiseerde onderzoek vervangen worden door
een gedocumenteerde voorgeschiedenis van tot beperkingen leidende leerproblemen.
o Bijv rapporten en examenscores bekijken.
Specifieke leerstoornis DSM-5: criterium C.
De leerproblemen beginnen tijdens de schooljaren, maar worden soms pas manifest (een probleem)
bij belasting (zoals bij toetsen met een tijdslimiet; binnen een bepaalde tijd lezen of schrijven van
lange, complexe teksten; in geval van een excessief zware studiebelasting).
- Denk ook hier weer aan kalenderleeftijd en verwachte niveau.
Specifieke leerstoornis DSM-5: criterium D.
De leerproblemen kunnen niet beter worden verklaard door: verstandelijke beperking, visus- of
gehoorstoornis, taalbeheersing, psychische stoornis, neurologische stoornis, inadequaat onderricht,
psychosociale stoornissen.
- Leerstoornissen hebben niks te maken met IQ. Dit werd in het verleden wel gedacht.
Specifieke leerstoornis DSM-5.
NB: de vier classificatiecriteria moeten gebaseerd zijn op een klinische synthese (verschillende
bronnen samengevoegd) van:
- De anamnese (ontwikkeling, medisch, gezin, school).
- Schoolrapporten.
- Psychologische tests.
Specificeer de beperking. Dit is heel belangrijk voor het kiezen van de interventie. Bijvoorbeeld: een
probleem in rekenen is nog heel breed. Als je weet waar dat probleem vandaan komt is dit
makkelijker.
3
, In de ontwikkeling van het kind.
- Typische ontwikkeling van het kind is belangrijk om te weten.
o Vervolgens kijken naar de contrasten daartussen.
- Leerproblemen.
o Ander ontwikkelingstempo.
o Ander ontwikkelingspatroon.
o Ander primair patroon.
- Belangrijk voor (prognose voor) behandeling.
Kaders, perspectieven en verklaringen.
Denk ruim! Niet alleen de cognitieve factoren maar ook het systeem/interactie etc. Vanuit elk van
onderstaande perspectieven zou je bijv. een leesprobleem kunnen bedenken. Dat wil niet zeggen dat
lezen het probleem is. Misschien wordt dat veroorzaakt door een onderliggend probleem.
Comorbiditeit.
- Bij kinderen met een specifieke leerstoornis is in 30-60% van de gevallen sprake van
meerdere domeinen.
o Bijv. dyslexie én dyscalculie.
- Vaak sprake van comorbiditeit met andere psychopathologie.
o Meerdere domeinen betrokken, hogere kans op andere psychopathologie.
- Voorbeeld uit Duits onderzoek met Duitse sample sprake van comorbiditeit met
leerproblemen (Visser et al., 2020).
o Angststoornis 21%.
o Depressie 28%.
o ADHD 28%.
o Gedragsstoornis (conduct disorder) 22%.
- Onderliggende factoren zouden het zelfde kunnen zijn, of de stoornissen zouden met elkaar
kunnen interacteren.
- Wat is het verband? Zit een kind in depressie en kan het daardoor niet concentreren? Kan
een kind niet goed leren en raakt het daardoor in depressie?
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annecolombijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.