Hierbij alle stof uit de voorgeschreven literatuur dat vereist is voor de werkgroep en de hoorcolleges en het tentamen. Dit document is zodanig geformuleerd en gemaakt dat het voldoende is om te leren voor het tentamen.
1.1 Andere besluitvorming
Bevoegdheid burgerlijke rechter (art. 112 lid 1 Gw)
HR: Noordwijkerhout/Guldenmond: niet het publiek- of privaatrechtelijk karakter van het
geschil is bepalend, maar het te beschermen recht.
Bestuursrechter oordeelt over besluiten
Burgerlijke rechter oordeelt over onrechtmatige (niet-appellabele) overheidsgedragingen
1.1.1 Beleidsvrijheid
Bij de aansprakelijkheid van de overheid voor uitvoerende taken is juist uitgangspunt dat aan haar
beleidsvrijheid toekomt, zodat de rechter in beginsel slechts marginaal toetst.
Dit geldt bij uitstek voor buitenlandse politiek en defensie, maar ook voor vele andere beleidsterreinen:
Zo staat het de overheid bij de handhaving van de openbare orde in beginsel vrij zelf te
bepalen welke middelen zij hiertoe inzet.
Zo staat het een waterschap, mede vanwege zijn afhankelijkheid van financiële en andere
middelen, in beginsel vrij zelf te bepalen hoe ver haar beheerstaken reiken (dijkdoorbraak
Wilnis).
Begrenzing in mensenrechten: Deze vrijheid van de overheid om haar uitvoerende taken uit te
oefenen is echter niet onbegrensd, met name niet indien daardoor mensenrechten in het gedrang
komen:
Wanneer de mensenrechten van het EVRM in geding zijn, houdt de rechter de overheid soms
op vergaande wijze aansprakelijk.
Zo oordeelde de HR: Urgenda/Staat dat de Staat aansprakelijk is op grond van zijn beleid de
uitstoot van broeikasgassen per eind 2020 slechts met 20% (in plaats van de door eisers
gevorderde) 25% te reduceren, dit vanwege de inbreuk die de Staat aldus maakt op het door
het EVRM gewaarborgde recht op leven (art. 2) en op het recht op eerbiediging van het
privé-,familie- en gezinsleven (art. 8 EVRM).
1.1.2 Terughoudendheid: uitzonderingen
Rechter dient dus terughoudend te toetsen, MAAR hier zijn twee uitzonderingen op.
Ruime ‘vereenzelviging’ van onrechtmatige feitelijke handelingen van natuurlijke personen die
overheidsfunctionaris zijn met gedrag van de Staat, de provincies, de gemeenten etc., welke
alle rechtspersoonlijkheid bezitten (vgl. art. 2:1 BW):
Zo wordt ook onrechtmatig gedrag van een politieagent of van militairen met gedrag van
overheid vereenzelvigd (zie voor dit laatste HR: Stichting Mothers of Srebrenica/Staat)
, Wanneer bestuursrechter een beschikking heeft vernietigd, staat hiermee vast dat overheid
onrechtmatig heeft gehandeld, óók indien deze vernietiging volstrekt onverwacht uit de lucht
kwam vallen.
Deze onrechtmatige daad wordt voorts ook aan overheid ‘toegerekend op grond van
verkeersopvattingen’ (art. 6:162 lid 3 BW).
Als de bestuursrechter een beroep tegen een beschikking ongegrond heeft verklaard of
deze rechtsgang (een Awb-procedure) niét is benut, is een hiertegen gerichte vordering bij
de civiele rechter niet-ontvankelijk.
Aan deze beschikking komt dan zogenoemde ‘formele rechtskracht’ toe.
1.2 Wetgeving
Wetgeving in materiële zin (amvb’s, gemeentelijke/regionale verordeningen)
Wetgeving in materiele zin kan onrechtmatig zijn als dit in strijdt is met een hoger voorschriftt.
Wetgeving in materiele zin kan ook worden getoetst aan de algemene beginselen van
behoorlijk bestuur.
Remedie: schadevergoeding, in concreet geval buiten toepassing laten of onverbindend
verklaren
Wetgeving in formele zin (art. 81 Gw)
Toetsingsverbod (art. 120 Gw), tenzij sprake van niet verdisconteerde omstandigheden of
schending positieve verplichtingen EVRM.
Een ieder verbindende bepalingen (art. 93 en 94 Gw)
Rechtstreeks werkende bepalingen van EU-recht
1.3 Onrechtmatige rechtspraak
Rechtspraak: De staat is in beginsel niet aansprakelijk voor onrechtmatige rechtspraak.
Uitzondering: als bij de voorbereiding van rechtspraak zo fundamentele rechtsbeginselen zijn
veronachtzaamd dat van een eerlijke en onpartijdige behandeling niet meer kan worden
gesproken en tegen de uitspraak geen rechtsmiddel openstaat of open heeft gestaan.
De HR stelt voorop dat voor zowel de overheidsrechtspraak als de particuliere rechtspraak
(arbitrage) moet worden aanvaard dat slechts in uitzonderlijke gevallen en na instelling van
een rechtsmiddel onjuist bevonden (scheids)rechterlijke uitspraak kan leiden tot
aansprakelijkheid op grond van onrechtmatig handelen.
Rechtspraak EHRM: De Staat is aansprakelijk voor immateriële schade wegens schending
door de rechter van de eis van de redelijke termijn, zoals staat in art. 6 EVRM.
1.4 Bestuur (uitvoerende macht)
1.4.1 Strafvorderlijk optreden
HR ontwikkelde redenering: verdenking vormt aanvankelijk een rechtvaardigingsgrond (om dingen te
doen zoals woningen binnendringen etc.).
De Staat moet rekening houden met de mogelijkheid dat zij (de verdenking) ongegrond zal
blijken.
Wanneer de verdenking later daadwerkelijk grond mist, vervalt de rechtvaardigingsgrond en
daarmee is aansprakelijkheid gegeven.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper giovanni_soeknandan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
