Dit is een samenvatting van alle hoorcolleges van het vak Geneesmiddelen die zijn gegeven in het studiejaar 2020/2021. Het vak is een keuzevak in het eerste jaar van de Bachelor Gezondheidswetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Geneesmiddelen
Actualiteiten in de farmacotherapie
Waarom belangrijk dat net afgestudeerde artsen recepten kunnen voorschrijven?:
- Veel consulten eindigen met recept
- Net afgestudeerde artsen schrijven veel voor
- Worden veel fouten gemaakt
- Fouten met medicatie:
o 7-10% van recepten bevat fout
o 5,6% opnames ziekenhuis door medicatie
o Kosten €85 miljoen
Wat is farmacologie?
Geneesmiddel recepten:
Naam arts, adres, telefoonnummer Datum
R/ recipe = neem
- Generieke stof/ stof naam (merknaam), toedieningsvorm, sterkte
Da. Da = geef
- Af te leveren hoeveelheid
S. signa = schrijf op etiket
- Dosering, eventueel inname instructies, waarschuwingen
Paraaf/ handtekening
Naam patiënt, geboortedatum/ leeftijd, adres
- Wie mogen voorschrijven in NL?:
o Bepaalde geneesmiddelen zijn alleen op recept verkrijgbaar; UR-geneesmiddelen
o In wet op beroepen in individuele gezondheidszorg (wet BIG) is bepaald welke
beroepsbeoefenaren bevoegd zijn om recepten voor UR-geneesmiddelen te schrijven
o Dat zijn drie beroepen: artsen, tandartsen en verloskundigen
o Zij mogen binnen hun deskundigheidsgebied en voor zover zij bekwaam zijn
voorschrijven
o In 2012 hebben verpleegkundig specialisten en physician assistants
voorschrijfbevoegdheid gekregen. Wet stelt aantal voorwaarden aan die bevoegdheid.
Zij mogen geneesmiddelen voorschrijven:
▪ Binnen hun deskundigheidsgebied
▪ Voor zover om minder complexe, routinematige recepten gaat waarvan risico’s
te overzien zijn
▪ Bovendien moet volgens landelijk geldende richtlijnen, standaard en daarvan
afgeleide protocollen worden gehandeld. Welke UR-geneesmiddelen dit exact
zijn is afhankelijk lokale situatie. Hierover moeten afspraken gemaakt worden
o Wet biedt daarnaast mogelijkheid om bepaalde groepen verpleegkundigen
voorschrijfbevoegdheid toe te kennen
, ▪ Van deze mogelijk is gebruik gemaakt voor: diabetes/ long/ oncologie
verpleegkundigen. Voorwaarden:
• Arts eerst diagnose moet hebben gesteld
• Richtlijnen, standaarden en protocollen worden gevolgd
• Afspraken over samenwerking artsen en verpleegkundigen
• Geen brede voorschrijfbevoegdheid, maar beperkt aantal
geneesmiddelen.
• Andere beroepsbeoefenaren zoals bijvoorbeeld doktersassistentes en
praktijkondersteuners mogen geen recepten schrijven. Ook niet in
opdracht van arts
• Wel mogen zij zogenaamd voorwerk verrichten door recept te schrijven
waarna arts controleert en vervolgens autoriseert. Een dergelijke
werkwijze wordt vaak gebruikt bij herhalingsrecepten
• Werkwijze waarbij arts vooraf blanco receptpapier ondertekend en
doktersassistente recept vervolgens invult, wordt als onjuist beschouwd
- Elektronisch voorschrijven: artsen en andere voorschrijvers mogen geneesmiddelen per 2014
alleen nog elektronisch voorschrijven. Dat staat in richtlijn elektronisch voorschrijven (2013)
- Opiaat recept
o Onuitwisbare inkt
o Getallen voluit (sterkte + af te leveren hoeveelheid)
o Nauwkeurige instructie (dosis per keer + maximale dosis 24 uur)
o Volledige handtekening
o Volledige adres patiënt
o Per receptpapier slechts 1 preparaat voorschrijven
Farmacokinetiek en -dynamiek
Algemene principes
- Farmacologie:
o Definitie: verklaring werking farmaca (biologisch actieve verbindingen, inclusief toxines)
in lichaam mens/ dier
o Farmacokinetiek: wat doet lichaam met farmacon?
o Farmacodynamiek: wat doet farmacon met lichaam?
- Farmacotherapie:
o Definitie: behandeling ziekten en aandoeningen met geneesmiddelen
o Hoofdwerking: effecten waarvoor middel wordt toegediend
o Bijwerking: ongewenst effect (adverse drug reaction)
o Intoxicatie: ongewenst effect door (opzettelijke) overdosering
- Werking geneesmiddelen:
o Placebo: preparaat dat geen farmacologisch actieve substantie bevat
o Nocebo: placebo dat ongewenste effecten heeft. Word vaker gekoppeld aan negatief
verwachtingseffect
Farmacokinetiek versus farmacodynamiek:
, Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Hoe geneesmiddel door lichaam gaat Hoe geneesmiddel lichaam beïnvloed
Absorptie, distributie, metabolisme, eliminatie Werking geneesmiddelen
- Farmacokinetiek: ADME
o Absorption: compounds ability to pass
through barriers such as intestinal lining
o Distribution: distribution and accumulation
of compound in body
o Metabolism: breakdown of compound,
drug-drug interactions and metabolites
o Excretion: rate and process through which
compounds leaves body
Absorption:
- Transport geneesmiddel plaats toediening
naar algemene circulatie
- Snelheidsbepalende factoren: (T max)
o Eigenschappen geneesmiddel
o Toedieningsweg (oraal, i.m.)
o Toedieningsvorm (drank, tablet)
- Mate absorptie: biologische beschikbaarheid
(F)
o Uitgedrukt t.o.v. i.v.-toediening
o Vrijwel nooit 100% door: ongunstige stofeigenschappen. Onvolledig vrijkomen uit
toedieningsvorm. Invloed voedsel, peristaltiek en maaglediging. pH maag. Beperkte
doorbloeding weefsel. Afbraak in darmlumen/ darmwand/ lever
- Biologische beschikbaarheid (F)
o Kan verschillen per toedieningsvorm/ leverancier
o Kan verschillen per patient (inter-individueel)
o Kan verschillen in patient (intra-individueel)
- Dus let op:
o Vervanging generieke geneesmiddelen kan niet altijd!
o Denk hier vooral aan bij geneesmiddelen met smalle therapeutische breedte
- Therapeutisch raam →
Distributie:
- Verdeling geneesmiddel over lichaam
- Opgenomen in bloed; en dan?
o Geneesmiddel gaat zich
verdelen over lichaam
patiënt
o Mate en snelheid hiervan is
afhankelijk van fysisch-
, chemische eigenschappen geneesmiddel
- Optredende processen:
o Verdeling in bloed(plasma) volume
o Binding aan bloedeiwitten (albumine, alfa 1 glycoproteïne, erytrocyten e.a.)
o Verplaatsing uit bloedbaan (richting extracellulaire ruimte, passage bloed-
hersenbarrière)
o Binding aan of opname in cellen
o Binding aan weefsels
- Verdelingsvolume:
o Volume dat theoretisch nodig is om gemeten bloedconcentratie te verklaren na
medicatiedosis
𝐺𝑒𝑔𝑒𝑣𝑒𝑛 𝑑𝑜𝑠𝑖𝑠 (𝑚𝑔)
o 𝑉𝑒𝑟𝑑𝑒𝑙𝑖𝑛𝑔𝑠𝑣𝑜𝑙𝑢𝑚𝑒 (𝐿) =
𝑃𝑙𝑎𝑠𝑚𝑎 𝑐𝑜𝑛𝑐𝑒𝑛𝑡𝑟𝑎𝑡𝑖𝑒 (𝑚𝑔 𝑝𝑒𝑟 𝐿)
Metabolisme:
- Omzetten lichaamsvreemde stoffen via enzymen
in lichaam tot metabolieten
- Volgorde omzetting
o Biotransformatie: omzetting moederstof
(type 1 reactie: via hydrolyse, oxidatie of
reductie)
o Conjugatie: koppeling aan andere stoffen (type 2 reactie: aan acetaat, suikergroepen,
sulfaten)
o Gevolg: minder toxisch, beter uitscheidbaar
- Aandachtspunten:
o Metabolieten kunnen actief zijn! (benzodiazepines, morfine)
o Substraat kan ook inactief zijn waarbij metaboliet juist actieve vorm is
o Door entero-hepatische-kringloop kunnen stoffen (extra) lang werken
- Farmacogenetica
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lahbijpost. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
